Ο αιώνας της αστικοποίησης

Πώς επηρέασε η πορεία της αστικοποίησης την ελληνική ιστορία του 20ού αιώνα;

«Η αστικοποίηση δεν έφερε άγρια προλεταριοποίηση. Εφτιαξε εργατικά στρώματα στις πόλεις, χωρίς όμως εξαθλίωση. Αυτή η συνθήκη δημιουργεί μεταπολεμικά μια δημοκρατική διεκδίκηση, και με όρους περισσότερης δημοκρατίας που δεν αγγίζει μόνο τους ηττημένους του Εμφυλίου. Τα προπλάσματα της μεσαίας τάξης της δεκαετίας του ’60 που βλέπουμε στον ελληνικό κινηματογράφο ως ηθογραφία έχουν πίσω τους ένα αίτημα δημοκρατικού εκσυγχρονισμού το οποίο θα αξιοποιήσουν, για πολύ λίγο, οι κυβερνήσεις της Ενωσης Κέντρου την περίοδο 1963-1965. Αυτό το μεγάλο αίτημα είναι που δεν μπορεί να διαχειριστεί η παλιά τάξη πραγμάτων, το Παλάτι, η ιεραρχία της Εκκλησίας, ένας κόσμος των επιχειρήσεων, ο κόσμος της Δεξιάς – και του Κέντρου, εν μέρει. Το φοβούνται, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να ανταποκριθούν, να μπλοκάρει το σύστημα και να εμφανιστεί η χούντα που τα παγώνει αυτά. Δεν μπορεί να παγώσει πιο βαθιά πράγματα που έχουν να κάνουν με την κουλτούρα, την κατανάλωση, τη σεξουαλικότητα. Παγώνει τα θεσμικά, κοινωνικά, οικονομικά αιτήματα. Και συμπαρασύρει όλο τον παλιό κόσμο στην πτώση της. Και είναι κάπως λυτρωτικό όλο αυτό. Γιατί το 1974 στήνεται κάτι με παλιά υλικά μεν, με τους ίδιους ανθρώπους, αλλά από την αρχή. Είναι κάτι καινούργιο το ΚΚΕ να είναι νόμιμο. Παλιό κόμμα, αλλά είναι κάτι καινούργιο το να λειτουργεί σε συνθήκες νομιμότητας και ασφάλειας. Είναι καινούργιο το ΠαΣοΚ. Ο Καραμανλής φτιάχνει μια καινούργια Δεξιά. Στήνεται ένα καινούργιο κοινωνικό συμβόλαιο και ένας νέος, πραγματικός ιστορικός συμβιβασμός μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς».