Μυθική συνείδηση και συμβολικές μορφές

Η Μυθική σκέψη είναι ο δεύτερος τόμος της τριλογίας του Ερνστ Κασίρερ (1874-1945) Φιλοσοφία των συμβολικών μορφών. Πρόκειται για το σημαντικότερο έργο ενός από τους κορυφαίους στοχαστές του 20ού αιώνα, ο οποίος για πολλά χρόνια είχε περιπέσει στην αφάνεια – στην Ευρώπη τουλάχιστον, όπου μεταπολεμικά κυριάρχησε η μελέτη της φαινομενολογίας του Χούσερλ και η επίδραση στο έργο δύο διαφορετικών φιλοσόφων και στοχαστών: παλαιότερα του Σαρτρ και ως πρόσφατα του Ντεριντά. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο, και ιδιαίτερα από τα μέσα του 1980 και εξής, παρουσιάστηκε μια στροφή: ο κόσμος δεν ήταν πλέον χεγκελιανός αλλά καντιανός, όπως μου είχε πει το 1985 ο Νικόλαος Κάλας. Η «επιστροφή» του νεοκαντιανού Ερνστ Κασίρερ έμοιαζε σχεδόν αναπόφευκτη. Και η έκδοση της Μυθικής σκέψης στη γλώσσα μας το πιστοποιεί.

Η τριλογία Φιλοσοφία των συμβολικών μορφών δεν είναι εύκολη στην ανάγνωση. Μολονότι στα βιβλία του Κασίρερ δεν παρατηρούμε καταχρήσεις ή ακόμη και διαστρεβλώσεις των εννοιών και «πεποιημένη» ορολογία (που είναι, δυστυχώς, τόσο της μόδας τη σήμερον ημέρα), ο μέσος μορφωμένος αναγνώστης χρειάζεται να γνωρίζει τις βασικές έννοιες της φιλοσοφίας και τα έργα στα οποία παραπέμπει, σχολιάζει ή συγκρίνει μεταξύ τους ο συγγραφέας. Θα δυσκολευτεί ενδεχομένως να καταλάβει τη Μυθική σκέψη αν δεν γνωρίζει το μνημειώδες έργο Ο χρυσός κλώνος του Φρέιζερ, πόσο μάλλον τη λειτουργία του χρόνου αν δεν έχει διαβάσει τον Ηράκλειτο, τον Παρμενίδη ή τον Πλάτωνα.