Χρησιμοποιώντας τον τίτλο του γνωστού μυθιστορήματος του Μιχαήλ Λέρμοντοφ, «Ηρωα του καιρού μας» χαρακτήρισε το 2009 τον Κάρολο Δαρβίνο (1809-1882) ο ζωολόγος και εθνολόγος Ντέσμοντ Μόρις. Είχαν συμπληρωθεί διακόσια χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου φυσιοδίφη, η επίδραση του οποίου ξεπερνά τα όρια της βιολογίας, καλύπτοντας όλους τους τομείς του επιστητού. Η θεωρία του περί φυσικής επιλογής, όπως αναπτύσσεται στο μνημειώδες έργο του Η καταγωγή των ειδών (1859), παραμένει αναντικατάστατη στον πυρήνα της και όταν κανείς αναφέρεται στις έρευνες και στις επεμβάσεις στο DNA, στην κλωνοποίηση και στη γενετική μηχανική, ανακαλεί, εξ αντανακλάσεως, τον Δαρβίνο. Η θεωρία του μεταφέρθηκε σχεδόν παντού, άλλοτε με ευεργετικά αποτελέσματα (όπως στην κουλτούρα) και άλλοτε με καταστροφικά (όπως είναι ο κοινωνικός δαρβινισμός στην κοινωνιολογία και στην πολιτική). Πίσω από πολυχρησιμοποιημένες έννοιες, σαν την ευγονική ή τον αγνωστικισμό, πέφτει βαριά η σκιά του, μολονότι τις δύο αυτές έννοιες δεν τις καθιέρωσε ο ίδιος.
Τη λέξη αγνωστικισμός την πρωτοχρησιμοποίησε ένας άλλος σπουδαίος επιστήμονας, ο Τόμας Χένρι Χάξλεϊ (παππούς μιας εξίσου σημαντικής φυσιογνωμίας, του συγγραφέα Αλντους Χάξλεϊ), που αποκαλούσε τον εαυτό του «μπουλντόγκ του Δαρβίνου». Την άλλη -επίσης πολυχρησιμοποιημένη – λέξη ευγονική την εισήγαγε ο εξάδελφος του Δαρβίνου, Φράνσις Γκάλτον, το 1883, έναν χρόνο μετά τον θάνατό του. Ο Γκάλτον θεωρείται σήμερα από μερικούς υπεύθυνος για τα προγράμματα «ευγονικής» (στείρωσης) που εφάρμοσε το ναζιστικό καθεστώς. «Η φυσική επιλογή δεν λειτουργεί από μόνη της αποτελεσματικά» έλεγε. «Πρέπει να δημιουργήσουμε μια μορφή επιλογής. Πρέπει να επέμβουμε».
Περιεχόμενο για συνδρομητές
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου από tovima.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
