Η πόρνη της ελευθερίας

Ανετα θα μπορούσε να την επινοήσει, αλλά δεν χρειάστηκε, γιατί εκείνη η γυναίκα ήταν «αληθινή, με σάρκα και οστά». Ο λόγος για τη Φιρντάους, την ηρωίδα στο ομότιτλο βιβλίο της Ναουάλ αλ Σααντάουι. Η αιγύπτια συγγραφέας και ψυχίατρος κυριολεκτικά πάσχισε για να προσεγγίσει το κελί της στη φυλακή Αλ Κανάτιρ, γιατί εκείνη η γυναίκα «αρνιόταν τις συναντήσεις». Εντέλει, όχι μόνο κατάφερε να τη δει και να την ακούσει, αλλά και να καταγράψει την επώδυνη ιστορία της. Τότε, στα μέσα της δεκαετίας του 1970, η ίδια πραγματοποιούσε μια έρευνα με θέμα την ψυχολογία των φυλακισμένων γυναικών, οι οποίες είτε ήταν υπόδικες για διάφορα εγκλήματα είτε είχαν ήδη καταδικαστεί, όπως η Φιρντάους, που είχε σκοτώσει έναν άντρα και πλέον μετρούσε αντίστροφα τις μέρες για την εκτέλεση της θανατικής ποινής.

Η Ναουάλ αλ Σααντάουι, με μια αφήγηση γραμμική και ευθύβολη, δοσμένη με την αμεσότητα του πρώτου προσώπου, παρακολουθεί την πορεία της Φιρντάους από τα δύσκολα παιδικά χρόνια στους κόλπους μιας φτωχής αγροτικής οικογένειας ως την κρίσιμη στιγμή που η πρωταγωνίστρια διαπράττει το φονικό, όταν δηλαδή βλέπουμε το καταπιεσμένο θύμα να γίνεται απελεύθερη θύτρια. «Ποια είμαι; Ποιος είναι ο πατέρας μου; Ποια είναι η μάνα μου; Κι εγώ; Θα περάσω την υπόλοιπη ζωή μου σκουπίζοντας τις σβουνιές των ζώων, κουβαλώντας κοπριά στο κεφάλι μου, πλάθοντας ζύμη και ψήνοντας ψωμί;» διερωτάται η Φιρντάους, η οποία αρκετά νωρίς απόκτησε λαχτάρα για τη μάθηση και ενθουσιασμό για τα βιβλία. Με την απώλεια των γονιών της, ο νεαρός θείος της, ένας άντρας σπουδαγμένος στο Πανεπιστήμιο Αλ Αζχαρ, ο άνθρωπος που της δίδαξε τα πρώτα γράμματα και κάτι παραπάνω ενδεχομένως, θα την πάρει μαζί του στο Κάιρο, όπου εκείνη θα τελειώσει το δημοτικό και στη συνέχεια θα λάβει το απολυτήριο του γυμνασίου. Ομως το όνειρο της μόρφωσης θα σταματήσει εκεί. Εν τω μεταξύ ο θείος της, διορισμένος δημόσιος υπάλληλος πια, είχε παντρευτεί (την κόρη ενός καθηγητή του) και είχε πάρει μαζί του την ανιψιά για να ζήσουν όλοι μαζί στο καινούργιο σπίτι. Τι επεφύλασσε το μέλλον;