Η παρουσία των ευρωπαϊκών αυτοκρατοριών στη Μεσόγειο με άξονα τη γεωπολιτική, τα οικονομικά συμφέροντα και την πολιτική τους ιδεολογία συνιστά ένα πλέγμα το οποίο συχνά υποβαθμίζεται στη μελέτη των εξελίξεων στην περιοχή κατά τις αρχές του 19ου αιώνα. Αναμφίβολα, όμως, μέσα σε αυτό εγγράφονταν οι πράξεις και εντός αυτού προέκυψαν οι εμπειρίες που όρισαν τη μετέπειτα πορεία πολλών από όσους έλαβαν μέρος στην Επανάσταση του 1821. Επικεντρώνοντας στην περίπτωση της Γαλλίας, ο καθηγητής Ευρωπαϊκής Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης Γιάννης Κοτσώνης περιγράφει στο βιβλίο Η Ελληνική Επανάσταση και οι αυτοκρατορίες (εκδ. Αλεξάνδρεια) τις σχέσεις ταυτότητας και ετερότητας, τους προσδιορισμούς, τις σταδιοδρομίες που συνεπαγόταν ο προ-εθνικός κόσμος. Το 1797 η συμπερίληψη των Επτανήσων στη Γαλλία εκτός από τη μεταφορά ιδεών και διοικητικής τεχνογνωσίας περιλαμβάνει την ένταξη αντιπαραθέσεων τοπικών φατριών στις ευρωπαϊκές διαμάχες. «Μικρές λαότητες», όπως αναφέρουν τα αρχεία, μεταβάλλονται από Γάλλους σε Ρώσους, όταν το 1799 η περιοχή περνά στη δικαιοδοσία μιας άλλης αυτοκρατορίας ως «Επτάνησος Πολιτεία», ελληνικής καταγωγής στρατιώτες βρίσκονται αντιμέτωποι, οι Σουλιώτες υπηρετούν διαδοχικά τη Γαλλία, τη Ρωσία, τη Βρετανία, τον Αλή Πασά, τον σουλτάνο. Υπό αυτό το καθεστώς συμμετοχής στις αυτοκρατορικές ροές ο Ζακυνθινός Γιώργος Τσιώλης γίνεται ο λοχαγός Georges Ciolly, αιχμαλωτίζεται από τους Οθωμανούς, απελευθερώνεται, μεταβαίνει στη Γαλλία όπου ζητεί την αποκατάστασή του στο στράτευμα ως γάλλος πολίτης, δικαιώνεται από τον Ναπολέοντα, εξαιτίας όμως της έλλειψης στρατιωτών για το τάγμα των Pionniers Noirs δεν τοποθετείται σε ένα από τα εθνικά τμήματα, αλλά λογίζεται έγχρωμος με βάση τη λεβαντίνικη καταγωγή του και καλείται να υπηρετήσει εκεί. Ο Κερκυραίος Καποδίστριας και ο Φαναριώτης Στούρτζας συναντώνται στη ρωσική αυλή, διαπιστώνουν τα κοινά τους στοιχεία και καταλήγουν πως είναι «Ελληνες στο γένος και Ρώσοι στην υπηκοότητα». Οι περίπλοκες διαβαθμίσεις και διαχωρισμοί της πρώιμης νεωτερικότητας, έκδηλοι και στα πολεμικά βιογραφικά των Κολοκοτρώνη, Αναγνωσταρά, Μποτσαραίων και Τζαβελλαίων, απλοποιούνται εν τέλει με την επίκληση της θρησκείας για τη συγκρότηση της Ελλάδας ως χριστιανικού βασιλείου. Το μωσαϊκό όμως των πολλαπλών ταυτοτήτων και ενδεχομενικοτήτων που σκιαγραφεί σύντομα ο Γιάννης Κοτσώνης συνιστά απαραίτητη όσο και συναρπαστική υπενθύμιση. {SYG}Γιάννης Κοτσώνης {SYG}{TIT}Η Ελληνική Επανάσταση και οι αυτοκρατορίες. Η Γαλλία και οι Ελληνες, 1815-1830 {TIT}{EKD}Μετάφραση Ελένη Αστερίου. Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2020, σελ. 160, τιμή 11,66 ευρ{EKD}ώ