Η εξουσία των πραγμάτων

Την πεζογραφική παραγωγή του Αριστείδη Αντονά (γεν. 1963) συνθέτουν έντεκα αφηγήματα: Οι δύο μισοί (1995), Οι τέσσερις κήποι (1996), Ο Τρικέφαλος (2001), Ο επίσκοπος (2001), Ο φλογοκρύπτης (2003), Ο χειριστής: θέατρο, Ο χειριστής: οίκημα (2006), Οι αριθμοί (2008), Η τραγουδίστρια και η πολυθρόνα (2009), Τα κτίσματα (2010), Ο άλλος αδελφός (2013) και Ο μηχανισμός του δωματίου (2014). Με τα πεζά του Αντονά μεταφερόμαστε σε ένα είδος λογοτεχνίας η οποία διοργανώνει τους χώρους της επί τη βάσει μιας σειράς εξώτερων (απομακρυσμένων ή αλλότριων) σημείων, που παραπέμπουν παρ’ όλα αυτά σε ένα ομογενοποιημένο σύστημα σχέσεων εξουσίας. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως ο μοναδικός πρωταγωνιστής στα πεζά του Αντονά είναι ο χώρος. Ενας δύστροπος, τυραννικός και εν πολλοίς ακατανόητος χώρος. Τα πρόσωπα που κινούνται σε έναν τέτοιο χώρο, σε ένα σύνολο (για να το πω με διαφορετικά λόγια) μη ανθρωπολογικών τόπων, είναι πρόσωπα χωρίς γραμμή και υπόσταση, καταδικασμένα στο φάσμα της ανωνυμίας και κυριαρχημένα από αόρατες, βυθισμένες στο σκοτάδι ιεραρχίες. Οι ήρωες του Αντονά θα μετατραπούν έτσι, αφού δεν έχουν να πιαστούν από καμία λαβή αντίστασης, σε θύματα μιας άγριας χειραγώγησης – και θα αφανιστούν επειδή πρέπει να αφανιστούν, μαζί με το όποιο νόημά τους, δίχως εκκλήσεις και απορίες: σαν μαρκαρισμένοι αμνοί επί σφαγήν, σαν τυφλά και άβουλα όργανα μιας εξίσου τυφλής και άγνωστης δύναμης.

Στην ίδια γραμμή κινείται και το καινούργιο αφήγημα του Αντονά υπό τον τίτλο Ο πολτός των πραγμάτων. Ο χώρος τώρα κυριαρχείται, όπως το προλαβαίνει και ο τίτλος, από την παρουσία των υλικών αντικειμένων, από τη δυνατότητά τους όχι μόνο να ποδηγετήσουν τις επιλογές των ανθρώπων, αλλά και να αφαιρέσουν από το εσωτερικό τους την οποιαδήποτε σημασία. Τα πράγματα εν προκειμένω δεν είναι οι κατασκευές του homo faber, που υπερβαίνουν, για να θυμηθούμε τη Χάνα Αρεντ, τη μηχανική λογική του animal laborans, ανοίγοντας τον δρόμο προς τον κόσμο της επίνοιας και της εργασιακής χειραφέτησης: αποτελούν, αντιθέτως, το σιδερένιο δίχτυ μέσα στο οποίο παγιδεύονται η ανεξαρτησία του σώματος και η ελευθερία της συνείδησης.