«Σήμερα μεταξύ μας ελίσσονται νέοι Γάλλοι που δεν έχουν τη δύναμη να αφομοιωθούν, που μπορεί να μην είναι αφομοιώσιμοι […] και που θέλουν να μας επιβάλουν τον δικό τους τρόπο του σκέπτεσθαι. […] Ο θρίαμβος της δικής τους οπτικής θα σημάνει την πραγματική καταστροφή της πατρίδας μας. Το όνομα της Γαλλίας θα επιβιώσει· ο ιδιαίτερος χαρακτήρας της χώρας μας θα έχει καταστραφεί πλήρως και οι άνθρωποι που θα εγκατασταθούν στο όνομα και στην επικράτειά μας θα πορευθούν προς πεπρωμένα αντίθετα με τα πεπρωμένα και τις ανάγκες της γης και των νεκρών μας» έγραφε ο Μορίς Μπαρές (1860-1923) στην εφημερίδα «Le Journal» στις 15 Φεβρουαρίου 1900. Η περίπτωσή του προσφέρεται για μια σπουδή στο εφήμερο της ακτινοβολίας των διανοουμένων και της μακράς ζωής των ιδεών τους. Λογοτέχνης, εστέτ, πολιτικός, στοιχημένος στο πλευρό των εχθρών του Ντρέιφους, συγγραφέας μυθιστορημάτων «εθνικής ενέργειας», πρωτεργάτης μιας γαλλικής «ριζοσπαστικής Δεξιάς» και διαμορφωτής ενός εθνικισμού με αναφορά στο έδαφος και στους προγόνους, ο Μπαρές υπήρξε πρόσωπο πανευρωπαϊκής εμβέλειας στις αρχές του 20ού αιώνα, για να περιοριστεί σταδιακά στη γενεαλογία της γαλλικής Ακροδεξιάς.
Η παραπάνω διατύπωσή του υποδηλώνει γιατί η επανεπίσκεψη του λόγου του είναι επίκαιρη για τους σύγχρονους ιστορικούς: στην κωδικοποιημένη περιγραφή με την οποία καταγγέλλει τον υποτιθέμενο κίνδυνο διάβρωσης της Γαλλίας από τους Εβραίους αναγνωρίζει κανείς σπέρματα της θεωρίας της «μεγάλης υποκατάστασης» των γηγενών από μουσουλμάνους που κηρύσσει η σημερινή εξτρεμιστική Δεξιά. Οπως, πάντως, θα διαπιστώσει ο αναγνώστης του πρόσφατου βιβλίου του ιστορικού Παρασκευά Ματάλα Κοσμοπολίτες εθνικιστές (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης), η εθνικιστική ιδεολογία του Μπαρές διατηρεί έναν πιο εκλεπτυσμένο χαρακτήρα προσφεύγοντας σπανιότερα σε παρόμοια ακατέργαστα εργαλεία. Είναι μια σύλληψη ευέλικτη που προσελκύει πλήθος ακολούθων, συχνά ριζοσπαστικότερων του μέντορά τους, και η χαρτογράφηση της διάδοσής της μας παρέχει το δρομολόγιο ορισμένων θεωρητικά αντιφατικών διαδρομών του εθνικισμού.
Περιεχόμενο για συνδρομητές
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου από tovima.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
