Η διαχρονική παρουσία των ΗΠΑ στη Μεσόγειο

ΗΑνατολική Μεσόγειος στον 21ο αιώνα δεν αποτελεί πλέον την πίσω αυλή της Ευρώπης ή τον προθάλαμο της Μέσης Ανατολής. Ο γεωστρατηγικός και γεωοικονομικός ρόλος της περιοχής έχει αυξηθεί σημαντικά, με αποτέλεσμα σήμερα να αποτελεί ένα διακριτό υποσύστημα που συγκεντρώνει το ενδιαφέρον όλων των μεγάλων δυνάμεων του πολυπολικού διεθνούς συστήματος του 21ου αιώνα αλλά και την προσοχή του συνόλου των δρώντων στη συστημική αρένα. Σήμερα, η Ανατολική Μεσόγειος βρίσκεται στο επίκεντρο των εξελίξεων, επηρεάζοντας ουσιαστικά τις δομές διεθνοσυστημικής σταθερότητας. Είναι γνωστό ότι στην περιοχή μας υφίσταται μια παραδοσιακή δύναμη που επηρεάζει με την παρουσία της και τη δράση της τις εξελίξεις σε στρατηγικό αλλά και πολιτικό επίπεδο. Η δύναμη αυτή είναι οι ΗΠΑ. Ο ρόλος τους ξεκινά από τις αρχές του 19ου αιώνα, με την εμπλοκή των αμερικανών πεζοναυτών στις ακτές της Λιβύης κατά τη διάρκεια του Πρώτου Βερβερικού Πολέμου το 1801, υπό την καθοδήγηση του τότε υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζέιμς Μάντισον. Τον διαχρονικό αυτόν ρόλο των ΗΠΑ στην περιοχή τον αναλύει ενδελεχώς, σε ένα νέο και πολύ επίκαιρο βιβλίο, ο καθηγητής της Θεωρίας των Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Μακεδονίας Σπύρος Λίτσας.

Η νέα επιστημονική του μονογραφία με τίτλο US Foreign Policy in the Eastern Mediterranean: Power Politics and Ideology Under the Sun κυκλοφορεί από τον αμερικανοελβετικό εκδοτικό οίκο Springer. Το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου αναλύει τις τέσσερις παραδοσιακές σχολές σκέψης της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, που έχουν πάρει το όνομά τους από τέσσερις ιστορικούς αμερικανούς προέδρους («Χαμιλτονιανισμός», «Γουιλσονιανισμός», «Τζεφερσονιανισμός» και «Τζακσονιανισμός»). Το ενδιαφέρον σημείο αυτού του κεφαλαίου είναι ότι ο συγγραφέας εισάγει μια νέα σχολή σκέψης της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, αυτήν του «Ομπαμιανισμού». Οπως ο ίδιος ο συγγραφέας επιχειρηματολογεί σχετικά, «η προσωπικότητα του Μπαράκ Ομπάμα είναι τόσο σημαντική για τις ΗΠΑ κυρίως εξαιτίας του ότι η εκλογή του στον Λευκό Οίκο κλείνει οριστικά τον κύκλο της «Χειραφέτησης» (Emancipation) που ο Αβραάμ Λίνκολν άνοιξε με τη διακήρυξη του 1862 και αφορά ασφαλώς τα ανθρώπινα δικαιώματα στο εσωτερικό των ΗΠΑ αλλά και την επούλωση των ανοικτών πληγών από το τέλος του Εμφυλίου Πολέμου». Στα υπόλοιπα κεφάλαια ο καθηγητής Λίτσας εξετάζει το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής στην περιοχή, καθώς και τον ρόλο της Ρωσίας, της Κίνας και της Τουρκίας ως ανεξάρτητων μεταβλητών επηρεασμού του ρόλου και της παρουσίας των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο σήμερα.