Με τιμώμενη λογοτεχνία την αμερικανική, η εφετινή 19η Διεθνής Εκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης (ΔΕΒΘ), που θα διεξαχθεί στους χώρους της HELEXPO από τις 4 ως τις 7 Μαΐου, ξαναβρίσκει τον μαγιάτικο βηματισμό της ύστερα από την ψηφιακή 17η ΔΕΒΘ τον Νοέμβριο του 2020 και την πρώτη μεταπανδημική, διστακτική, διά ζώσης 18η ΔΕΒΘ τον Νοέμβριο του 2021.
Η πανδημία της COVID-19 επέφερε αλλαγές στο τοπίο των διεθνών εκθέσεων βιβλίου με κάποιες, όπως η BookExpo της Νέας Υόρκης, να «βγαίνουν στη σύνταξη» παραχωρώντας τη θέση τους σε διαδικτυακής μορφής επαγγελματικές επαφές και άλλες, όπως εκείνες της Μπολόνια και της Σάρζα, να ενισχύουν το προφίλ τους και να διευρύνουν το πεδίο των δραστηριοτήτων τους. Η ΔΕΒΘ φαίνεται να αντέχει και να φιλοδοξεί να ενταχθεί στη δεύτερη κατηγορία καθώς διεξάγεται εφέτος σε 14 αίθουσες και απλώνεται σε τέσσερα Περίπτερα (12, 13, 14, 15), με ένα ενισχυμένο διεθνές επαγγελματικό σκέλος.
Το πολιτιστικό σκέλος, συνήθως δυνατό, περιλαμβάνει περισσότερες από 500 εκδηλώσεις με περίπου 1.000 ομιλητές, βιβλιοπαρουσιάσεις, συζητήσεις και αφιερώματα καθώς και φωτογραφικές εκθέσεις για τη Μικρασία, την πολιτισμική Οδησσό αλλά και την ίδια τη ΔΕΒΘ. Θα ξαναβρούμε την επιτυχημένη Παιδική και Εφηβική Γωνιά, με πολλές δράσεις στο Περίπτερο 12, και γνώριμες ενότητες-θεσμούς της ΔΕΒΘ, όπως το 9ο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών, στο οποίο θα παρουσιαστούν δέκα ποιήτριες και ποιητές της νέας γενιάς (Γεωργία Διάκου, Τρία Εψιλον, Αριάδνη Καλοκύρη, Bίκυ Κατσαρού, Ηλέκτρα Λαζάρ, Ιωάννα Λιούτσια, Μαρία Μαλαματή-Πετρίδου, Ακης Παραφέλας, Ελένη Σαμπάνη, Νίκος Φιλντίσης).
Τιμώμενη η αμερικανική λογοτεχνία
Τιμώμενη εφέτος είναι η αμερικανική λογοτεχνία, με τη σκέψη ότι θα προσελκύσει το βλέμμα των διεθνών παρατηρητών της εκδοτικής βιομηχανίας, ακολουθώντας το παράδειγμα προηγούμενων εκθέσεων που τίμησαν «μεγάλες» γλώσσες και λογοτεχνίες μεγάλης ορατότητας, της 15ης ΔΕΒΘ του 2018 (γαλλοφωνία) και της 18ης ΔΕΒΘ του 2021 (γερμανόφωνη λογοτεχνία).
Οι ΗΠΑ δεν διαθέτουν εθνικό οργανισμό βιβλίου και κατά παράδοση δεν συμμετέχουν με εθνικό περίπτερο στις εκθέσεις βιβλίου. Τον ρόλο αυτόν στις μεγάλες εκθέσεις βιβλίου (σε Φρανκφούρτη, Λονδίνο, Γκουανταλαχάρα, Μπολόνια, Σάρζα) αναλαμβάνει η εταιρεία American Collective Stand, η οποία σε συνεργασία με το Ελληνο-Aμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο εξασφάλισε την παρουσία 22 εκδοτικών οίκων από τις ΗΠΑ, ανάμεσα στους οποίους είναι οι μεγάλοι παίκτες της αγοράς Penguin Random House και Macmillan Publishers, έγκριτοι πανεπιστημιακοί εκδοτικοί οίκοι όπως οι Harvard University Press, University of Chicago Press και Yale University Press, ο γνωστός για τα λεξικά του οίκος Merriam-Webster, το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης με τις MoMa Publications, αλλά και ανεξάρτητοι εκδότες.
Στο πρόγραμμα της τιμώμενης λογοτεχνίας βρίσκουμε, μεταξύ άλλων, συζητήσεις για όψεις της σύγχρονης αμερικανικής ποίησης αλλά και για μεγάλες πεζογραφικές φωνές των ΗΠΑ του 20ού αιώνα καθώς και για την επίδραση της αμερικανικής στην ελληνική λογοτεχνία. Θα συμμετέχουν οι αμερικανές ποιήτριες Αλίσια Στόλινγκς και Αλίκη Μπαρνστόουν, η εγκατεστημένη στο Βερολίνο αμερικανή πεζογράφος Νελ Ζινκ, η συγγραφέας και σεναριογράφος Σάσκια Βόγκελ, ο πρώην διπλωμάτης Ρίτσαρντ Τζάκσον καθώς και ο γνωστός κριτικός του «New Yorker» Τζέιμς Γουντ και η σύζυγός του, πεζογράφος και καθηγήτρια Δημιουργικής Γραφής, Κλερ Μεσούντ, που θα παρουσιάσουν τα πρόσφατα βιβλία τους στα ελληνικά. Στη Θεσσαλονίκη θα βρίσκονται επίσης οι διακεκριμένοι δημοσιογράφοι του βιβλίου Πόρτερ Αντερσον (του «Publishing Perspectives», του περιοδικού της Διεθνούς Εκθεσης Βιβλίου της Φρανκφούρτης), ο οποίος θα συντονίσει και συζήτηση για τα λογοκριμένα βιβλία στην εποχή της πολιτικής ορθότητας, και Εντ Ναβόντκα (του νεοϋορκέζικου «Publishers Weekly»).
Διεθνείς και βραβευμένοι
Ανάμεσα στους προσκεκλημένους συγγραφείς και επαγγελματίες από περίπου 40 χώρες, οι επισκέπτες της ΔΕΒΘ θα συναντήσουν κατόχους ή υποψηφίους διεθνών βραβείων, τον Σενεγαλέζο Μοχάμεντ Μπουγκάρ-Σαρ (Goncourt 2021), τον αϊτινής καταγωγής Μακένζι Ορσέλ (υποψήφιος για το Goncourt 2022), τον Βούλγαρο Γκεόργκι Γκοσποντίνοφ (υποψήφιος για το Booker 2023), ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένεται να έχει η συζήτηση για το Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης, με τη συμμετοχή των βραβευθέντων Τζαν Κάρσον (Ιρλανδία), Λάνα Μπάστασιτς (Βοσνία), Ιωάννα Παρβουλέσκου (Ρουμανία).
Επαγγελματικές πρωτοβουλίες
Στις καινοτομίες της εφετινής ΔΕΒΘ, που διευρύνουν τη διεθνή και επαγγελματική ταυτότητα του θεσμού, είναι η λειτουργία ενός Κέντρου Δικαιωμάτων (Rights Center), στον χώρο «Διάλογος» (Περίπτερο 13), και η θέσπιση του 1ου Διεθνούς Προγράμματος Πρόσκλησης Επαγγελματιών Βιβλίου (1st TBF Fellowship Program), το οποίο επιλέγησαν, από 197 αιτήσεις, να παρακολουθήσουν 20 επαγγελματίες του βιβλίου (λογοτεχνικοί πράκτορες και εκδότες) από τέσσερις ηπείρους.
Στη ΔΕΒΘ θα βρεθούν επίσης η Ελενα Παζόλι, διευθύντρια της Διεθνούς Εκθεσης Παιδικού Βιβλίου της Μπολόνια, και η Τζακς Τόμας, διευθύντρια του τμήματος Bologna BookPlus, οι οποίες θα συμμετάσχουν σε συζήτηση για τις εκθέσεις βιβλίου ως φόρουμ ανταλλαγής ιδεών, ζυμώσεων και επιχειρηματικότητας με τον Ιαν Ντένισον, διευθυντή του Δικτύου Παγκόσμιων Πρωτευουσών Βιβλίου της UNESCO, και τον Εμρά Κισαγιούρεκ, συντονιστή διεθνών εκθέσεων της Ενωσης Τούρκων Εκδοτών.
Στο ίδιο πνεύμα, το Ελληνικό Ιδρυμα Πολιτισμού (ΕΙΠ) προσκαλεί εφέτος στη Θεσσαλονίκη 15 βιβλιοπώλες από τη Βόρεια Ελλάδα για να γνωρίσουν από κοντά τη ΔΕΒΘ ενώ ο Σύνδεσμος Εκδοτών Βιβλίου Αθήνας (ΣΕΒΑ) διοργανώνει διεθνές συνέδριο όπου θα συζητηθούν οι ποσοτικές έρευνες για το βιβλίο, ο ρόλος των εκδοτικών σωματείων και των εθνικών κέντρων βιβλίου, οι στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης και το βιβλίο κ.ά., με τη συμμετοχή, μεταξύ άλλων, της Αν Μπεργκμάν, διευθύντριας της Ομοσπονδίας Ευρωπαίων Εκδοτών, της Κριστίνα Κράμερ, που εκπροσωπεί τους γερμανούς εκδότες, του Μιχίλ Κόλμαν, τέως προέδρου της Διεθνούς Ενωσης Εκδοτών, του Σβέτλοζαρ Ζέλεβ, διευθυντή του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου της Βουλγαρίας, και στελεχών του Τμήματος Βιβλίου της εταιρείας ερευνών Nielsen.
Μετάφραση, βιβλιοθήκες, λέσχες ανάγνωσης
Πλουσιότατο, το 7ο Φεστιβάλ Μετάφρασης περιλαμβάνει συζητήσεις για τις κυρίαρχες γλώσσες στο εκδοτικό τοπίο του 21ου αιώνα, την άνοδο της αραβόφωνης λογοτεχνίας στην Ευρώπη, τη μετάφραση της ελληνικής λογοτεχνίας σε άλλες γλώσσες, τη σημασία των προγραμμάτων ενίσχυσης της μετάφρασης και πληθώρα εργαστηρίων για μεταφραστές. Η ΔΕΒΘ φιλοξενεί επίσης την ημερίδα «Οι βιβλιοθήκες άνω κάτω» για τους νέους ρόλους των βιβλιοθηκών και μια διαδικτυακή συζήτηση για τις τάσεις στον ψηφιακό δανεισμό, καθώς επίσης ημερίδα και συζητήσεις για τις λέσχες ανάγνωσης, τις σχέσεις τους με την εκδοτική βιομηχανία και τον ρόλο τους στην ανάπτυξη της φιλαναγνωσίας, οι οποίες διοργανώνονται από αρμόδιους φορείς και πανεπιστημιακά ιδρύματα.
