Η αυγή των ελλήνων αστών

Ενστερνιζόμενη νέες μεθόδους και θεωρητικά σχήματα η ελληνική ιστοριογραφία στα χρόνια μετά τη μεταπολίτευση επιδίωξε να επανερμηνεύσει την πολιτική, κοινωνική και οικονομική διάρθρωση του πρώτου αιώνα της ανεξαρτησίας. Επρόκειτο για μια σημαντική στροφή, η οποία διαμόρφωσε την εικόνα μια κοινωνίας μικροϊδιοκτητών γης, με ρηχή ταξική διάρθρωση, απουσία συγκέντρωσης κεφαλαίου, κυρίαρχα δίκτυα πατρωνίας που υπονόμευαν τις σύγχρονες θεσμικές δομές και μια πολιτική ελίτ μάλλον κρατικοδίαιτη ή στηριγμένη στο τοπικό εμπόριο και στον τοκισμό, όχι πάντως στη γαιοκτησία. Πάγια επισήμανση πολλών ιστορικών ωστόσο ήταν πάντοτε η ανάγκη περισσότερων και ευρύτερων μελετών στηριγμένων σε πρωτογενές υλικό ώστε τα σχήματα να αποκτήσουν σαφέστερη μορφή και λεπτομέρεια. Την τελευταία δεκαετία νεότεροι ιστορικοί επιδίδονται σε αυτό ακριβώς, και από το πλήθος των νέων ερευνών αναδεικνύεται σιγά-σιγά μια διαφορετική αντίληψη των πραγμάτων. Το βιβλίο του ιστορικού Στάθη Κουτρουβίδη «Γενόμενος κάτοχος απεράτων καλλιεργησίμων εκτάσεων…» (εκδ. Σμίλη) αποτελεί ποιοτικό δείγμα της. Αναλύοντας τη συγκρότηση της αστικής τάξης στη Βορειοδυτική Πελοπόννησο τον 19ο αιώνα, τον παράγοντα της σταφιδικής καλλιέργειας, τη σχέση της Πάτρας με την ύπαιθρό της, τις στρατηγικές επιλογές σημαντικών οικογενειών, τον τοπικό  πολιτικό λόγο, παρουσιάζει ένα τοπίο εντονότερων κοινωνικών διαφοροποιήσεων αλλά και την επιδίωξη των ανώτερων κοινωνικών στρωμάτων να αποκτήσουν εκτάσεις γης και να τις εκμεταλλευθούν προς όφελός τους. Συμπαγής και τεκμηριωμένη, η μελέτη αυτή συμβάλλει στην αναδιαμόρφωση και στον εμπλουτισμό των γνώσεών μας για την πορεία της ελληνικής αστικής τάξης στον 19ο αιώνα.