Γενοκτονία

Βιβλίο της χρονιάς στην κατηγορία της «Ιστορίας» αναδεικνύεται η μεγάλη σύνθεση των ισραηλινών ιστορικών Μπένι Μόρις και Ντρορ Ζε’εβί για την εξόντωση των χριστιανικών μειονοτήτων στην Τουρκία, στην τριακονταετία 1894-1924. Στις 672 σελίδες του βιβλίου τους «The Thirty-Year Genocide: Turkey’s Destruction of its Christian Minorities, 1894-1924» (Η τριαντάχρονη γενοκτονία: Η εξολόθρευση των χριστιανικών μειονοτήτων της Τουρκίας), που κυκλοφόρησε από το Harvard University Press, οι δύο ισραηλινοί ιστορικοί παρουσιάζουν για πρώτη φορά, σε μια συνολική αφήγηση, τους διωγμούς των Ελλήνων, των Αρμενίων και των Ασσυρίων Χριστιανών. Μέχρι τώρα οι διωγμοί παρουσιάζονταν στην ιστοριογραφία ξεχωριστά και, κυρίως, ως αποτέλεσμα μεμονωμένων επεισοδίων. Οι δύο ισραηλινοί ιστορικοί τεκμηριώνουν ότι οι διωγμοί ήταν συνολικό σχέδιο, που προσδιόρισε τις επιλογές της ηγεσίας τόσο της οθωμανικής, επί σουλτάνου Αμπντουλχαμίντ του 2ου, όσο και των Νεότουρκων και, κατόπιν, της κοσμικής Τουρκικής Δημοκρατίας του Κεμάλ Ατατούρκ. Ετσι, από 20% που ήταν ο πληθυσμός των χριστιανικών μειονοτήτων το 1894, τριάντα χρόνια μετά ο πληθυσμός αυτός δεν ήταν περισσότερος από 2%. Τεκμηριώνουν επίσης ότι ο διωγμός των Αρμενίων είναι «Γενοκτονία».

Οι διωγμοί αυτοί κλιμακώθηκαν σε τρία κύματα: Το πρώτο μεταξύ 1894-1896, κατά το οποίο εξολοθρεύθηκαν 200.000 Αρμένιοι. Κατόπιν, το 1915, η γενοκτονία των Αρμενίων. Και ύστερα, 1919-22, περίοδο που οι Τούρκοι θεωρούν «πόλεμο της ανεξαρτησίας», με την εξόντωση των Ελλήνων, των Ασσυρίων (περίπου 250.000 Ασσύριοι Χριστιανοί) και όσων Αρμενίων είχαν απομείνει. Η δομή του βιβλίου, σε τρία μεγάλα μέρη, ακολουθεί ακριβώς τα τρία κύματα. Οι μέθοδοι ήταν κοινές και στις τρεις περιόδους. Προμελετημένες μαζικές δολοφονίες, εκτοπισμοί, κυρίως μέσα από πορείες θανάτου, μαζικοί βιασμοί, βίαιοι εξισλαμισμοί, βίαιες απαγωγές. Κατά τους δύο ιστορικούς το μοτίβο όλο των διωγμών ήταν η «τζιχάντ», ο ιερός πόλεμος.