Μέχρι την ηλικία των 95 ετών η Μάργκοτ Βολκ έζησε ως μια συνηθισμένη Γερμανίδα της εποχής της. Ανήκε στη γενιά που βίωσε στα νιάτα της τη ναζιστική δικτατορία, επιβίωσε του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, είχε έναν μακρό βίο μετά από αυτόν. Τον Δεκέμβριο του 2012, δύο χρόνια πριν από τον θάνατό της, μίλησε στην «Berliner Zeitung» για κάτι που ως τότε δεν είχε αποκαλύψει ποτέ: μεταξύ 1942 και 1944, όταν είχε καταφύγει στους γονείς του συζύγου της στο χωριουδάκι Γκρος-Παρτς της Ανατολικής Πρωσίας προκειμένου να γλιτώσει από τις αεροπορικές επιδρομές των Συμμάχων στο Βερολίνο, είχε εξαναγκαστεί από τις Αρχές, όπως και άλλες 14 νεαρές γυναίκες της περιοχής, να δίνει καθημερινά το παρών στο κοντινό στρατόπεδο του Κράουζεντορφ. Εκεί, μερικά χιλιόμετρα μόλις από τη «Βόλφσαντσε», το καταφύγιο-κατοικία του Φύρερ σε εκείνη τη φάση του πολέμου, η Μάργκοτ έγινε μία από τις δοκιμάστριες του Χίτλερ, αυτή που θα έτρωγε πριν από εκείνον κάθε φαγητό – μια ανθρώπινη ασπίδα ενάντια σε πιθανή απόπειρα δηλητηρίασής του. Τα γεύματα ήταν πάντοτε χορτοφαγικά, εξαίρετα μαγειρεμένα, έλεγε σε συνέντευξή της στο γερμανικό τηλεοπτικό κανάλι RBB το 2014, και οι γυναίκες που τα δοκίμαζαν έκλαιγαν κάθε φορά που η διαδικασία ολοκληρωνόταν, έχοντας επίγνωση ότι επέζησαν από μία ακόμα αναμέτρηση με τον θάνατο. Αναπλάθοντας την ανθρώπινη αυτή ιστορία με το πολυβραβευμένο στην Ιταλία μυθιστόρημα Στο τραπέζι του λύκου η ιταλίδα συγγραφέας Ροζέλα Ποστορίνο συμπυκνώνει την εμπειρία του ναζισμού. Οι βασικοί πυλώνες της αφήγησης της συγγραφέως ακολουθούν τη ζωή της Βολκ. Αντί 200 μάρκων τον μήνα η Ρόζα Ζάουερ υποχρεώνεται να συμμετάσχει σε ένα είδος ρώσικης ρουλέτας: ενώ η έλλειψη τροφίμων και η πείνα θερίζουν την εμπόλεμη Γερμανία, η ίδια απολαμβάνει σούπες με σιμιγδάλι, πατέ με σπαράγγια, λαχταριστές τάρτες, με κίνδυνο να βρεθεί δηλητηριασμένη. Οι γυναίκες κλαίνε συχνά έπειτα από κάθε γεύμα προτού τελικά εφησυχάσουν. «Ασφαλώς και είχα συνηθίσει να πληρώνομαι για να φάω» σχολιάζει κάποια στιγμή η Ρόζα. «Μπορεί να φαινόταν ένα προνόμιο, ήταν μια δουλειά όπως κάθε άλλη». Η «δουλειά» έχει οπωσδήποτε απρόοπτα: τις απειλές, αλλά και το φλερτ των Ες-Ες που επιβλέπουν τα γεύματα, μια περίπτωση τροφικής δηλητηρίασης που προξενεί πανικό σε φύλακες και θύματα, την ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη μιας κοπέλας. Η «Βολφσάντσε», ένα από τα πολλά αρχηγεία του Χίτλερ στη διάρκεια του πολέμου, συνιστά μικρόκοσμο της ναζιστικής δικτατορίας με τις δοκιμάστριες, τελευταίους κρίκους της ιεραρχικής αλυσίδας, να υφίστανται τις ταπεινές ίντριγκες του προσωπικού – αλλά και να εξυφαίνουν δικές τους προκειμένου να κλέψουν, να ξεγελάσουν, να κερδίσουν τα ελάχιστα. Διαβιούν υπό ασφυκτική επιτήρηση, η οποία εντείνεται μετά την αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του Χίτλερ στις 20 Ιουλίου 1944, όταν και οι τελευταίοι γνωστοί της οικογένειας του συζύγου της Ρόζας (η βαρόνη που έχει προσλάβει τον πεθερό της ως κηπουρό) σαρώνονται από την περιοχή ως ύποπτοι. Πάνω από όλους πλανάται η φασματική παρουσία του «λύκου», κωδικού ονόματος του Χίτλερ, ποτέ παρόντος, πάντοτε κάπου στο παρασκήνιο, με τις φήμες για τις συνήθειες, τις θελήσεις, τις επιθυμίες του να ορίζουν την καθημερινότητα.
Με έντεχνο τρόπο η Ποστορίνο σχεδιάζει μια ιστορία όπου προσωπικό και συλλογικό πεπρωμένο διαπλέκονται. Η Ρόζα είναι κόρη αντιναζιστή πατέρα, ο οποίος προειδοποιείται να μην εκτίθεται. Ο Γκρέγκορ, ο σύζυγός της, αγνοείται στο Ανατολικό Μέτωπο, όπου οι Γερμανοί, αφού εξόντωσαν εκατομμύρια Ρώσους ως το 1943, αφανίζονται τώρα σε αντίστοιχους αριθμούς. Η ίδια και οι συντρόφισσές της βρίσκονται υπό την κυριαρχία των Ες-Ες, κυριαρχία πρωτίστως σωματική: ο ξυλοδαρμός των γυναικών που αντιδρούν επιβεβαιώνει την εξουσία της ολοκληρωτικής βίας. Υπάρχει όμως και το ειδύλλιο που συνάπτει η Ρόζα με τον Τσίγκλερ, υπολοχαγό των Ες-Ες, μια σεξουαλική σχέση πλήρης ενοχών για την προδοσία της μνήμης του συζύγου της όσο και του ασύλου που της προσφέρουν οι γονείς του. Ωστόσο, υπάρχει και ο υπαινιγμός της επιβολής: η παρουσία ενός ενστόλου κάθε βράδυ έξω από τα παράθυρα δεν είναι απλή υπόμνηση ρομαντικής αγάπης αλλά και καταναγκαστική υπενθύμιση της ισχύος του.
Περιεχόμενο για συνδρομητές
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου από tovima.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
