Ενας ξεχασμένος των αιολικών γραμμάτων

Με έναν ελάσσονα συγγραφέα των αιολικών γραμμάτων του Μεσοπολέμου, της λεγόμενης «Λεσβιακής Ανοιξης», συνεχίζει η σειρά «Πεζογραφική παράδοση» της Νεφέλης. Ο Αθανάσιος Γκράβαλης (1890-1974) ήταν συμμαθητής του Στρατή Δούκα και του Φώτη Κόντογλου στο Αϊβαλί και αργότερα, πρόσφυγας στη Μυτιλήνη, δημοσιογράφος σε λεσβιακές εφημερίδες και εκδότης άλλων, συμπορεύτηκε με τον Στράτη Μυριβήλη, χωρίς ωστόσο να ανήκει στην ομάδα γύρω από αυτόν. Οι Σπασμένες κολώνες πρωτοεκδόθηκαν στη Μυτιλήνη το 1930. Περιλαμβάνουν σαράντα δύο αφηγήματα, σύντομες αφηγήσεις, των δύο-τριών σελίδων η καθεμία, που παρουσιάζουν τη ζωή στο Αϊβαλί, λαϊκούς ανθρώπους (ζητιάνοι, φτωχοί, σαλοί, η Μυρσινιώ η αλλάχτρια που άλλαζε τις πεθαμένες) και όψεις μιας χαμένης καθημερινότητας (τους ερωτικούς σεβντάδες των παλικαριών, τα γλέντια των Αποκριών, τις κοπάνες από το σχολείο…). Ο Γκράβαλης είναι ένας χρονικογράφος του Αϊβαλιού, που γράφει χωρίς τεχνική αλλά με πολύ συναίσθημα σε μια λαϊκή, χυμώδη γλώσσα, διανθισμένη με τούρκικες και άλλες λέξεις του ντόπιου ιδιώματος. Στο επίμετρο του διηγηματογράφου Γιάννη Παλαβού, ο οποίος επιμελήθηκε το κείμενο, ο βίος του Γκράβαλη (που, ας σημειωθεί, συνεργάστηκε με το ναζιστικό καθεστώς) παρουσιάζεται αναλυτικά μαζί με το ιστορικό της έκδοσης της συλλογής Σπασμένες κολώνες καθώς και τις τύχες της. Και καταλήγει ότι οι Σπασμένες κολώνες «αξίζει να επανεγγραφούν στον κανόνα της αιολικής πεζογραφίας. Η αφάνεια στην οποία περιέπεσαν μας στερεί ένα έργο που, παρά τις ατέλειές του, παρουσιάζει αδιαμφισβήτητες αρετές και, ένα μέρος του τουλάχιστον, διαβάζεται σήμερα με μεγαλύτερο ενδιαφέρον συγκριτικά με πεζογραφήματα πολλών μεσοπολεμικών συγγραφέων».