Ενα ανατρεπτικό εθνικό σύμβολο

Δεν είναι ασφαλώς τυχαίο το γεγονός πως τα τελευταία χρόνια ένα ευδιάκριτο κομμάτι της ελληνικής πεζογραφίας στρέφεται σε μια παραμερισμένη για μεγάλο διάστημα λογοτεχνική αξία, που είναι το πολιτικό μυθιστόρημα. Η κρίση και τα συμπαρομαρτούντα της πρέπει να έχουν παίξει σε αυτή την εξέλιξη τον ρόλο τους, όπως αποδεικνύει και το πρώτο πεζογραφικό βιβλίο του Τάκη Καμπύλη, που ξεκινάει ως αναπεπταμένη πολιτικοκοινωνική δυστοπία για την Αθήνα της κρίσης, για να μετασχηματιστεί ακολούθως σε ιστορικό μυθιστόρημα για τη γέννηση και την πορεία του ελληνικού αναρχισμού από το τέλος του 19ου αιώνα μέχρι και τις ημέρες μας.

Σε μια φτωχοποιημένη πρωτεύουσα, που ζει με πληθωριστικό νόμισμα και σπαράσσεται από τις συγκρούσεις μεταξύ αναρχικών και ακροδεξιών, ο δημοσιογράφος Μήτσος Ατρείδης δέχεται την πρόταση ενός τούρκου μεγαλοεπιχειρηματία να διερευνήσει την πληροφορία ότι το Μνημείο του Αγνωστου Στρατιώτη, το υπέρτατο εθνικό μας σύμβολο, δεν είναι κενοτάφιο. Τι μπορεί να κρύβει μια τέτοια πληροφορία και γιατί ο Ατρείδης και η δημοσιογραφική του ομάδα αποφασίζουν να καταπιαστούν όχι μόνο με την ελληνική αναρχία, αλλά και με τις πολλαπλές διεθνείς διακλαδώσεις της, από την Τουρκία και τα βουνά στα οποία πολέμησε ο Δημοκρατικός Στρατός μέχρι την Ιταλία, τη Γαλλία και την Πάτρα; Αποφεύγοντας να αποκαλύψω το τέλος (γιατί το βιβλίο διαθέτει και μια σαφώς αστυνομική διάσταση), θα πω μόνο πως η γραμμή που συνδέει τους αθηναίους αναρχικούς του Αλέξη ή Πλωτίνου (παραπομπή στον αναρχοσοσιαλιστή Πλάτωνα Ροδοκανάκη ο οποίος έδρασε στην Ευρώπη και το Μεξικό και πέθανε στην Πόλη του Μεξικού το 1890) με τον μουσουλμάνο Καπετάν Κεμάλ του Δημοκρατικού Στρατού και με τον σανδαλοποιό και υπέρμαχο της ατομικής τρομοκρατίας Δημήτρη Ματσάλη στην Πάτρα του 1896 έχει αιτιώδη συνέχεια και οργανική ενότητα. Η αφήγηση καταδύεται στα βάθη της Ιστορίας για να αναδυθεί σε ένα εξαιρετικά δύσκολο και παρεμποδισμένο παρόν, αντλώντας από αυτό και μια πιθανή εικόνα για το μέλλον. Σε μιαν Αθήνα εξωφρενικής πολιτικής και ιδεολογικής πόλωσης, με την Ακροδεξιά να στέκει μιαν ανάσα από τον θώκο της εξουσίας, οι αναρχικοί που εμφορούνταν κάποτε από ένα ριζοσπαστικό όραμα αλλαγής του κόσμου, έχουν μετατρέψει την επαναστατική βία σε εργαλείο μηδενικής άρνησης και καταστροφής των πάντων – εξ ου και η αναφορά στο μυθιστόρημα Δεν γίνονται αυτά εδώ του Σίνκλερ Λιούις, που εστιάζει στην ευάλωτη σχέση της δημοκρατίας με τη βία και την τρομοκρατία.