Ο Φίλιπ Κερ, ο οποίος απεβίωσε στις 23 Μαρτίου 2018, αφήνοντας πίσω του το ανέκδοτο μυθιστόρημα Metropolis, γεννήθηκε στο Εδιμβούργο το 1956. Σπούδασε νομικά και φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ και εργάστηκε ως κειμενογράφος στη διαφήμιση και αρθρογράφος σε εφημερίδες (The Sunday Times, Evening Standard, New Statesman). Το 1989, μια μοιραία χρονιά, καθώς τότε έπεσε το Τείχος του Βερολίνου, επανενώθηκε η Γερμανία και κατέρρευσαν τα «σοσιαλιστικά» κράτη της Ανατολικής Ευρώπης, κυκλοφόρησε το Οι βιολέτες του Μάρτη με ήρωα τον Μπέρνι Γκούντερ, έναν πρώην αστυνομικό που εργάζεται ως ιδιωτικός ντετέκτιβ. Σε αυτό βρισκόμαστε στο Βερολίνο το 1936, λίγο πριν από τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων, καθώς ο Χίτλερ με τους ναζί συνεργάτες του καταστρώνει μεγαλεπήβολα σχέδια. Το 1990 εκδόθηκε Ο χλωμός εγκληματίας με χώρο δράσης πάλι το Βερολίνο εν έτει 1938. Αυτή τη φορά οι προθέσεις του Χίτλερ για την κατάκτηση του κόσμου είναι εμφανείς, καθώς οι προετοιμασίες για την υλοποίηση των σχεδίων του γίνονται με ταχείς ρυθμούς. Το 1991 εκδόθηκε το τρίτο μέρος της τριλογίας, το Γερμανικό ρέκβιεμ, που διαδραματίζεται στο Βερολίνο το 1947. Τώρα η αυτοκρατορία του Χίτλερ δεν υπάρχει και η άλλοτε ισχυρή Γερμανία μετράει τις πληγές του πολέμου.

Τα τελευταία χρόνια ο Φίλιπ Κερ έγραψε μυθιστορήματα με θέμα το ποδόσφαιρο και ήρωα τον Σκοτ Μάνσον, προπονητή αγγλικής ποδοσφαιρικής ομάδας. Το μυθιστόρημα Το χέρι του Θεού είναι ελληνικού ενδιαφέροντος, αφού η δράση τοποθετείται στην Αθήνα, όταν η ομάδα ετοιμάζεται να αγωνιστεί εναντίον του Ολυμπιακού στο στάδιο «Καραϊσκάκης» για το Τσάμπιονς Λιγκ. Το μυθιστόρημα Φοβού τους Δαναούς είναι κι αυτό τοποθετημένο στην ελληνική πρωτεύουσα κι έχει ως θέμα τη δράση του Μαξ Μέρτεν, γερμανού εγκληματία πολέμου που έδρασε στη Θεσσαλονίκη κατά τη διάρκεια της Κατοχής και τώρα επιστρέφει στην Ελλάδα. Σε αυτό ο Μπέρνι Γκούντερ δεν είναι πια αστυνομικός, αλλά αφού έχει εργαστεί ως υπάλληλος σε νεκροτομείο, δέχεται την πρόταση του παλιού του φίλου, Μαξ Μέρτεν, να παραστήσει τον πραγματογνώμονα σε μεγάλη ασφαλιστική εταιρεία. Η αποστολή που του αναθέτουν είναι να ταξιδέψει στην Ελλάδα και να διερευνήσει τη σκοτεινή υπόθεση του πλοίου «Δωρίς» που ναυάγησε στα ελληνικά χωρικά ύδατα κοντά στην Ερμιόνη. Στην Αθήνα συναντάει τον ιδιοκτήτη του, Ζίγκφριντ Βίτσελ, ο οποίος στη συνέχεια δολοφονείται, όπως δολοφονείται και ένας εβραίος δικηγόρος ονόματι Φριζής.

Μαξ Μέρτεν εναντίον Μπέρνι Γκούντερ

Κεντρικό θέμα του βιβλίου είναι η εξόντωση των Εβραίων της Θεσσαλονίκης από τους ναζί, οι οποίοι υφάρπαξαν τις περιουσίες τους. Ο δικηγόρος Μαξ Μέρτεν, ιστορικό πρόσωπο που παίζει ρόλο και στο πρόσφατο μυθιστόρημα του δικού μας Κρίτωνα Σαλπιγκτή Θρυμματισμένη φρυγανιά, πρωταγωνίστησε στη δίωξη των Εβραίων και επωφελήθηκε από τη λεηλασία των περιουσιών τους επιστρέφοντας στην Ελλάδα το 1957 για να βρει τον θησαυρό που φορτώθηκε σε ένα πλοίο, το οποίο βυθίστηκε. Συνελήφθη, όμως, προφυλακίστηκε στις φυλακές Αβέρωφ και στις 5 Μαρτίου 1959 καταδικάστηκε σε είκοσι πέντε χρόνια κάθειρξη για εγκλήματα πολέμου. Οπως μας θυμίζει ο Φίλιπ Κερ στο σημείωμά του στο τέλος του βιβλίου, η κυβέρνηση της Δυτικής Γερμανίας του Κόνραντ Αντενάουερ είχε πληρώσει τα έξοδα της υπεράσπισής του, ενώ η βασίλισσα Φρειδερίκη της Ελλάδας, Γερμανίδα η ίδια, είχε αμφισβητήσει τη δίωξη του Μέρτεν, αναρωτώμενη «αν έτσι κατανοεί ο κύριος εισαγγελέας την ανάπτυξη των ελληνογερμανικών σχέσεων». Τελικά, αφού πέρασε μόνο οχτώ μήνες στη φυλακή, αφέθηκε ελεύθερος από τον πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή, γράφει ο Κερ, όταν δόθηκε γενική αμνηστία τον Νοέμβριο του 1959.

Στην Αθήνα, λοιπόν, ο Μπέρνι Γκούντερ συναντάει διάφορα πρόσωπα που τον βοηθούν να ξεκαθαρίσει την υπόθεση του ναυαγισμένου πλοίου. Μια όμορφη μοιραία γυναίκα, η κομμουνίστρια Ελλη Παπαντωνίου, δικηγόρος το επάγγελμα, τον πλησιάζει και συνάπτει μαζί του ερωτική σχέση. Η περιπλάνηση του ήρωα στην Αθήνα και στον Πειραιά δίνει στον συγγραφέα την ευκαιρία να αναπτύξει τα φιλελληνικά του αισθήματα και να μιλήσει για την ελληνική ιστορία, την ελληνική μυθολογία, την αρχαία τραγωδία, τη συμπεριφορά των Ελλήνων. Μολονότι μιλάει κολακευτικά για αυτούς, δεν παραλείπει να σαρκάσει ορισμένα φαινόμενα – για παράδειγμα, θεωρεί γελοίο το ντύσιμο των ευζώνων που φυλούν το Μνημείο του Αγνωστου Στρατιώτη στο Σύνταγμα και επικίνδυνη την οδήγηση των Ελλήνων που θυμίζει τον νόμο της ζούγκλας. Επίσης, θεωρεί πως οι έλληνες αστυνομικοί είναι διεφθαρμένοι σε μεγάλο ποσοστό, εξαιρώντας τον ήρωά του που συνεργάζεται με τον Γκούντερ, τον αστυνόμο Λεβέντη – στην πλοκή εμπλέκεται και ένας διαρρήκτης ονόματι Τσοχατζόπουλος(!). Το ίδιο διεφθαρμένοι, γράφει, είναι και οι έλληνες πολιτικοί, οι οποίοι διαλέγουν αυτό το αξίωμα για το χρήμα.

Αντιναζιστής και αντιγερμανός

Ο Φίλιπ Κερ έγραψε τα αστυνομικά του μυθιστορήματα στηριγμένος στην Ιστορία. Χρησιμοποιώντας ιστορικά εγχειρίδια και μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν στη Γερμανία, κατόρθωσε να αναπλάσει τη ζωή στο Βερολίνο. Τοποθετώντας πραγματικά πρόσωπα δίπλα στους φανταστικούς ήρωες, έδωσε μεγάλη αληθοφάνεια στα δρώμενα.  Οπως ο ήρωάς του, ο Γκούντερ, είναι αντιναζιστής και εκφράζει τα αντιναζιστικά του αισθήματα, κάτι αναμενόμενο, μόνο που μαζί με αυτά δηλώνει και τον αντιγερμανισμό του. Εκφράζει επίσης, αυτός ο Βρετανός, Σκωτσέζος καλύτερα, την πεποίθησή του ότι οι Γερμανοί, αυτή η «ξανθιά, γαλανομάτα, ανώτερη φυλή», είναι προορισμένοι να κυριαρχήσουν στην Ευρώπη και στον κόσμο, όχι με τα όπλα, αλλά με τις επιχειρήσεις τους, κάτι που δεν μπόρεσε να καταλάβει ο Χίτλερ. Μάλιστα, για να ενισχύσει τη θεωρία του, υποστηρίζει πως η καινούργια ζώνη εμπορίου, δηλαδή ο πρόδρομος της ΕΟΚ και της Ευρωπαϊκής Ενωσης, που επρόκειτο τότε να δημιουργήσουν οι ευρωπαίοι ηγέτες, έβαζε τις βάσεις της γερμανικής κυριαρχίας και ας νόμιζαν οι Γάλλοι ότι μόνον αυτοί έπρεπε να παίξουν ηγεμονικό ρόλο στην ενωμένη Ευρώπη. Κατηγορεί τη Δυτική Γερμανία γιατί μολονότι είχε ανθηρή οικονομία λόγω του αποκαλούμενου οικονομικού θαύματος, δεν πλήρωσε αποζημιώσεις για όσα έπραξαν οι Γερμανοί στην Κατοχή, και μνημονεύει το «ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων».

Σε μια συνέντευξη που έδωσε στον Μάκη Προβατά και δημοσιεύτηκε στο «Βήμα» (4 Νοεμβρίου 2013) ο Φίλιπ Κερ έλεγε «δεν είμαι αστυνομικός συγγραφέας. Πιστεύω πως είμαι πολιτικός συγγραφέας». Αυτό είναι σωστό. Μία από τις τελευταίες ατάκες του στο Φοβού τους Δαναούς – με βάση την πρόβλεψή του ότι χάρη στην ΕΟΚ η Γερμανία θα γίνει «ο αδιαμφισβήτητος άρχοντας της Ευρώπης» -, είναι η εξής: «Σε πενήντα χρόνια η Βρετανία και η Γαλλία θα ζητούν την άδειά μας για να πάνε στο μπάνιο. Και θα κάνουμε τους Γάλλους να πληρώνουν κιόλας. Ενα φράγκο το κατούρημα». Στις ιστορίες του Κερ λοιπόν είναι εμφανής η αφηγηματική δεξιοτεχνία, ενώ εντοπίζουμε και χιούμορ καλής ποιότητας.