Τα θεματικά μοτίβα στην ποίηση της Δήμητρας Χριστοδούλου, όπως έχει πορευτεί κατά τη διάρκεια των πρώτων δεκαετιών του 21ου αιώνα, είναι ο εκμηδενισμός της ύπαρξης, ο εγκλωβισμός του ατόμου σε έναν περίκλειστο και αδιέξοδο τόπο, από τον οποίο η οποιαδήποτε διαφυγή έχει απαγορευτεί ως παραπλανητική προσδοκία, καθώς και η απομόνωση του εγώ από όσους και όσα το περιστοιχίζουν, με συνέπεια την καταλυτική αφυδάτωση και αλλοτρίωσή του – όχι όμως και την αφυδάτωση ή την απαλλοτρίωση της ποιήτριας, που φτάνοντας στην αγέραστη ωριμότητά της επιχειρεί μια εκ των ένδον στροφή, ένα άνοιγμα σε ένα πιο ελεύθερο ποιητικό ύφος και ήθος.
Το Σε αβαρές φαλτσέτο. Μουσικές και ιστοριούλες για σφύριγμα αποκαλύπτει ένα ρήγμα και μια συνέχεια. Ρήγμα στο πρωτύτερο πανηγύρι του κενού, που ταυτίζεται τώρα με το μηδέν, και συνέχεια στους ποιητικούς τρόπους, οι οποίοι αλλάζουν μολοντούτο τον παγιωμένο τους τόνο.
Ξεκινώντας από τους ποιητικούς τρόπους, θα έλεγα πως η Χριστοδούλου θέλει πλέον να τους τροφοδοτήσει με ένα μουσικό και εικαστικό στοιχείο. Το «αβαρές φαλτσέτο» του τίτλου παραπέμπει σε τραγούδι, όπως το ζητούσε ο Παλαμάς, και δη υπερτονισμένο, που χάνει, ωστόσο, πάραυτα το υπέρβαρό του επειδή μπορεί να ακουστεί και ως παιγνιώδες σφύριγμα.
Ο εξπρεσιονισμός, ως διογκωμένη έκφραση της πραγματικότητας, καλείται να συλλειτουργήσει με το παράλογο
Ο εξπρεσιονισμός ως διογκωμένη έκφραση της πραγματικότητας, η οποία βυθίζει τις ρίζες της στη γερμανική ζωγραφική των αρχών του 20ού αιώνα, καλείται να συλλειτουργήσει με το παράλογο, με τους κινηματογραφικούς ρυθμούς, με τον υπερρεαλισμό, καθώς και με τα ερειπωμένα τοπία του Μπέκετ, όπως τα συναντάμε σε προγενέστερα βιβλία της ποιήτριας.
Ας συνυπολογίσουμε τα παιχνίδια με τον αριθμό των ποιημάτων και των στίχων, που έχουν ξεκινήσει επίσης από παλαιότερα, καθώς και την επαναφορά του μέτρου και της ομοιοκαταληξίας – με τη διαφορά πως θα μεταμορφωθούν σε κρίκους μιας εκ των προτέρων σπασμένης αλυσίδας για να ενταχθούν σε μια εσκεμμένα ακανόνιστη συστέγαση έμμετρης και ελευθερόστιχης ποίησης, που διακόπτεται συχνά από την ένθερμη υποκειμενικότητα των κατά τόπους πεζών ποιημάτων.
Μέσα σε ένα περιγελαστικά αγεωμέτρητο κλίμα, που επιδιώκει την υπονόμευση του ποιητικού μέτρου και της ποιητικής σωφροσύνης, χωρίς ποτέ να στρέφει την πλάτη στους κανόνες (έγραφα εισαγωγικά για πιο «ελεύθερο ποιητικό ύφος και ήθος»), η Χριστοδούλου θα επαναφέρει και κάποια ψήγματα από τις κοινωνικοπολιτικές ανησυχίες της συλλογής Ο τρόμος ως απλή μηχανή (2012), καθώς και το τοπίο των πουλιών, των φυτών, της φύσης και των έμβιων όντων με το οποίο είμαστε εξοικειωμένοι από πολύ καιρό.
Το ισχυρότερο, πέραν όλων των προηγουμένων, σημείο του βιβλίου είναι κατά την κρίση μου το μηδέν, ο νιτσεϊκός θάνατος του Θεού και η φθαρτότητα ή η θνητότητα μιας ήδη κουτσής αθανασίας: «Ξέφτια από τα ρούχα τους, κουμπάκια των αγγέλων / Δεν μπόρεσε η κλωστή και η βελόνα / Ούτε την ίδια τους την αθανασία να σώσει από τη φθορά».
Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου. Σε αβαρές φαλτσέτο. Μουσικές και ιστοριούλες για σφύριγμα. Εκδόσεις Θράκα, 2024, σελ. 64, τιμή 8,48 ευρώ
