Richard J. Evans
Η επιδίωξη της ισχύος. Ευρώπη 1815-1914
Μετάφραση Ελένη Αστερίου.
Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2018
σελ. 926, τιμή 47,70 ευρώ
Hπροπολεμική Ευρώπη έφθασε στον κολοφώνα της ισχύος της μεταξύ 1815 και 1914, έναν αιώνα σχεδόν αδιατάρακτης ειρήνης και γραμμικής προόδου μεταξύ των Ναπολεόντειων Πολέμων και του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο κορυφαίος βρετανός ιστορικός του Κέιμπριτζ Ρίτσαρντ Εβανς παρουσιάζει στο πιο πρόσφατο βιβλίο του μια πλατιά τοιχογραφία της περιόδου αυτής δημιουργώντας μια συναρπαστική αφηγηματική σύνθεση, η οποία παράλληλα προτείνει μια νέα οπτική γωνία θέασης της εποχής.
Για τον Εβανς η κοινή συνισταμένη της εκατονταετίας δεν είναι η ανάδυση των κραταιών ιδεολογιών (εθνικισμός, φιλελευθερισμός, σοσιαλισμός), η κατίσχυση του επιστημονικού λόγου ή ακόμη και η παγκόσμια εξάπλωση της ευρωπαϊκής κυριαρχίας. Το νήμα που διατρέχει την περίοδο είναι η αναζήτηση ισχύος και εξουσίας. «Η επιδίωξη της ισχύος διαπότισε την ευρωπαϊκή κοινωνία του 19ου αιώνα. Τα κράτη προσπαθούσαν να αποκτήσουν παγκόσμια ισχύ, οι κυβερνήσεις επιδίωκαν αυτοκρατορική ισχύ, οι ένοπλες δυνάμεις οικοδομούσαν τη στρατιωτική ισχύ τους, οι επαναστάτες συνωμοτούσαν για να πάρουν την εξουσία, τα πολιτικά κόμματα αγωνίζονταν για να ανέβουν στην εξουσία, οι τραπεζίτες και οι βιομήχανοι πάλευαν για οικονομική ισχύ, οι δουλοπάροικοι και οι επίμορτοι αγρότες απελευθερώνονταν βαθμιαία από την αυθαίρετη εξουσία την οποία ασκούσαν πάνω τους οι γαιοκτήμονες αριστοκράτες».
Οι άξονες που ακολουθεί ο Εβανς είναι αυτοί των μεγάλων μετασχηματισμών: η εμπέδωση της κρατικής ισχύος, η αλλαγή των επιστημονικών παραδειγμάτων, η ανάπτυξη της τεχνολογίας, η μεταβολή των όρων των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων. Ως αποτέλεσμα επέρχεται μια συνολική ανακατάταξη αξιών που στα τέλη της περιόδου θα εκφραστεί από έναν πολιτισμό υψηλής εκλέπτυνσης, ο οποίος όμως παράλληλα θα ταυτίζει την ευρωπαϊκή ηγεμονία με τη φυλετική ανωτερότητα φέροντας τα σπέρματα της αυτοκαταστροφής του στους δύο παγκόσμιους πολέμους του 20ού αιώνα. Υπόδειγμα αφηγηματικής σύνθεσης που προσεγγίζει τις ιστορικές τροπές χωρίς να γίνεται απρόσωπη (όλα τα κεφάλαια ανοίγουν με την αποτύπωση της προσωπικής εμπειρίας ανθρώπων της εποχής), το βιβλίο του Ρίτσαρντ Εβανς είναι ένα έργο αναφοράς.
Πανόραμα μιας οδού
Ζωή Ρωπαΐτου
Ο κόσμος της Ευριπίδου και των πέριξ. Ευριπίδου, Ψυρρή και Γεράνι. Ενας περίπατος
Εκδόσεις Εστίας, 2018,
σελ. 358, τιμή 19 ευρώ
Προφορική ιστορία, ανθρωπολογική έρευνα, αποτύπωση της κοινωνικής και οικονομικής σύνθεσης μιας συνοικίας στον χρόνο, το βιβλίο της φιλολόγου και λαογράφου Ζωής Ρωπαΐτου φιλοτεχνεί ουσιαστικά ένα πορτρέτο του παλιού εμπορικού κέντρου της Αθήνας. Από τις αρχές του 20ού αιώνα ως και τη δεκαετία του 1980 η περιοχή φιλοξενούσε ένα πλήθος καταστημάτων με μεγάλη ποικιλία, από είδη ένδυσης έως εξοπλισμό οικιών, ξενοδοχείων και επιχειρήσεων, τα περισσότερα από τα οποία υπήρξαν οικογενειακού χαρακτήρα, με κάποια από αυτά να επιζούν ως σήμερα. Η ιδιαιτερότητα του βιβλίου οφείλεται στον πλούτο των αφηγήσεων: δεκάδες συνεντεύξεις με πρόσωπα που εργάστηκαν ή συνεχίζουν ακόμη να εργάζονται εκεί αναδεικνύει οικογενειακές ιστορίες, παραδείγματα οικονομικής ανάπτυξης, πρότυπα κοινωνικής ανόδου – όπως η περίπτωση του Δημήτρη Καρατζένη, ο οποίος ήρθε στην Αθήνα από τα Τζουμέρκα το 1949, δούλεψε αρχικά στο εστιατόριο «Πάνθεον» και εξελίχθηκε σε έναν από τους πιο γνωστούς μάγειρες της μεταπολεμικής Αθήνας.
Σημείο τομής της καθημερινής ζωής είναι η έλευση της κρίσης: η αλλαγή των χρήσεων της περιοχής που έχει ξεκινήσει ήδη από παλαιότερα, η μεταφορά της εμπορικής κίνησης σε άλλα σημεία της πόλης, η εγκατάσταση των μεταναστών συγκροτούν το πλαίσιο των μεταβάσεων στο οποίο επικάθεται η κατάρρευση της οικονομίας επιδρώντας διαλυτικά στον κοινωνικό και πολιτισμικό ιστό της Ευριπίδου. Η σύγχρονη Αθήνα απέχει από τον παλιό εαυτό της, όμως τελικά το βιβλίο δείχνει ακριβώς αυτό: την αέναη κίνηση μιας μεγαλούπολης.
Λέων Α. Ναρ
Ξανά στη Σαλονίκη. Η μετέωρη επιστροφή των Ελλήνων Εβραίων στον γενέθλιο τόπο (1945-1946)
Εκδόσεις Πόλις, 2018
σελ. 184, τιμή 14 ευρώ
Ο Λέων Α. Ναρ αναδεικνύει την άγνωστη στιγμή της μεταπολεμικής επιστροφής των επιζησάντων Ελλήνων Εβραίων στη Θεσσαλονίκη και τα προβλήματά της, από την απροθυμία της ελληνικής κυβέρνησης να παρέμβει υπέρ τους συγκρουόμενη με τους μεσεγγυούχους που είχαν προσποριστεί τα ακίνητά τους χάρη στη ναζιστική νομοθεσία, ως τη λεηλασία του κατεστραμμένου εβραϊκού νεκροταφείου.
Νorman Οhler
Υπερδιέγερση. Τα ναρκωτικά στο Τρίτο Ράιχ
Μετάφραση Χρήστος Κοκκολάτος – Βασίλης Τσαλής
Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2018
σελ. 416, τιμή 18,80 ευρώ
Η Γερμανία υπήρξε υπερδύναμη της εμπορίας φαρμακευτικών ναρκωτικών στον Μεσοπόλεμο. Η Βέρμαχτ έκανε εκτεταμένη χρήση μεθαμφεταμινών στα πρώτα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Χίτλερ εθίστηκε σε μεθαμφεταμινούχα «θαυματουργά κοκτέιλ» από τον προσωπικό του γιατρό. Ο δημοσιογράφος Νόρμαν Ολερ ανακαλύπτει νέο υλικό και αφηγείται δεξιοτεχνικά μια άγνωστη πτυχή του Γ΄ Ράιχ.
Robin Waterfield
Η κατάκτηση της Ελλάδας από τους Ρωμαίους
Μετάφραση Δημήτρης Σταυρόπουλος
Εκδόσεις Ψυχογιός, 2018
σελ. 376, τιμή 19,90 ευρώ
Ο Ρόμπιν Γουότερφιλντ παρουσιάζει με συνεκτικό και λίαν αφηγηματικό τρόπο την περίπλοκη ιστορία της κατάκτησης της Ελλάδας από τους Ρωμαίους μεταξύ 229 και 146 π.Χ. Η εισβολή της υπερδύναμης της Δυτικής Μεσογείου στην Ανατολική ανέδειξε την αδιαμφισβήτητη διπλωματική της υπεροχή, αλλά και την αποτελεσματικότητα (και τη σκληρότητα) των ρωμαϊκών λεγεώνων.
John lewis Gaddis
Ο Ψυχρός Πόλεμος. Οι συμφωνίες, οι συγκρούσεις, τα ψέματα, οι αλήθειες
Μετάφραση Ρηγούλα Γεωργιάδου
Εκδόσεις Παπαδόπουλος, 2018
σελ. 408, τιμή 19,99 ευρώ
Ο Τζον Λούις Γκάντις, μετρ της αμερικανικής ιστορίας του Ψυχρού Πολέμου, αναλύει τα βασικά στοιχεία 45 ετών ανταγωνισμού ΗΠΑ και Σοβιετικής Ενωσης, μνημονεύει τα σημεία καμπής, ερμηνεύει το υπόβαθρο της ιδεολογικής και πολιτικής αντιπαράθεσης. Το αποτέλεσμα είναι μια συνοπτική αφήγηση που καθίσταται το βασικό βιβλίο αναφοράς για τον μέσο αναγνώστη.
Συλλογικό Ο «Μαύρος»
Αναμνήσεις για τον Καρλ Μαρξ
Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, 2018
σελ. 320, τιμή 15 ευρώ
Φρίντριχ Ενγκελς, Τζένι Μαρξ, Βίλχελμ Λίμπκνεχτ, Πολ Λαφάργκ και άλλα σημαντικά πρόσωπα του πρώιμου σοσιαλιστικού κινήματος θυμούνται και αποτιμούν το πρόσωπο του Καρλ Μαρξ. Συμπεριλαμβάνει τον επικήδειο του Ενγκελς για τον Μαρξ που εκφωνήθηκε στις 17 Μαρτίου 1883 και το κείμενο του Λένιν για τα «ιστορικά πεπρωμένα της διδασκαλίας του» από το 1913.
