Ασκήσεις θανάτου

Τα πεζόμορφα ποιήματα που φιλοξενήθηκαν στο αμέσως προηγούμενο ποιητικό βιβλίο του Κώστα Γ. Παπαγεωργίου (Εκτακτο Δελτίο Καιρού, 2017) ήταν αριθμημένα, φτάνοντας τα 40. Πεζόμορφα και αριθμημένα είναι τα ποιήματα και στο νέο βιβλίο του, φτάνοντας τώρα τα 30. Κατά τα άλλα, η γλώσσα είναι και πάλι σπασμένη, η μνήμη λειτουργεί και πάλι συνειρμικά, η εσωστρέφεια και ο αυτοεγκλωβισμός δίνουν εκ νέου το παρών και ο ποιητικός ομιλητής πάσχει ξανά από μιαν ολοφάνερη διαταραχή. Εκείνο που επίσης κυριαρχεί στο ανά χείρας Σωσίβιο χώμα είναι, όπως και στο παλαιότερο Εκτακτο Δελτίο Καιρού, η ακλόνητα εδραιωμένη πεποίθηση πως τα πάντα αποτελούν μιαν ανάμνηση ή μια προεξαγγελία θανάτου και πως ο βίος συνιστά έναν νεκρικό προθάλαμο χωρίς εξόδους αποχώρησης ή διαφυγής, με τα μνημονικά θραύσματα να λιγοστεύουν εμφανώς, μια και εκείνο που τείνει να κατισχύσει είναι ο παροντικός χρόνος. Και στα δύο βιβλία, ο άστικτος και αφημένος στην ακατάσχετη ροή του ποιητικός ομιλητής αποσύρει από τη σκηνή την παλαιότερη ανθρωποβόρα γεωγραφία του, επιμένοντας παρ’ όλα αυτά στο πένθος του. Το πένθος και το ταξίδι στο βασίλειο του θανάτου δεν αποδεσμεύουν, ωστόσο, πλέον συναισθηματικό ή σωματικό πόνο – το μόνο που κάνουν είναι να αποκαλύψουν το κενό της ύπαρξης στην πιο γυμνή του αλήθεια. Η έμφαση, παρ’ όλα αυτά, στο Σωσίβιο χώμα είναι έμφαση της γλώσσας: όλα ξεκινούν από τη γλώσσα και καταλήγουν σε αυτή, δίχως την παραμικρή τάση οπισθοχώρησης.

Ο Παπαγεωργίου, βέβαια, ήταν ανέκαθεν γλωσσοκεντρικός, τόσο στα πεζόμορφα όσο και στα υπόλοιπα ποιήματά του. Η γλώσσα, εν τούτοις, στην πρόσφατη δουλειά του διεκδικεί ένα καθεστώς απόλυτης αυτονομίας: πέρα από τον θάνατο, ή και ακριβώς εξαιτίας της ασήκωτης σκιάς του, η γλώσσα αναλαμβάνει να υποδυθεί το αναφαίρετο υποκατάστατό του όχι μόνο στη ζωή, αλλά και στην τέχνη. Και η γλώσσα εδώ δεν ταυτίζεται καν με μια κατά τόπους λυρική άνθιση της αφήγησης, όπως γίνεται στο Εκτακτο Δελτίο Καιρού: είναι πλησμονή και ορυμαγδός, λεκτική υπέρβαση και επέλαση, μεταϋπερρεαλιστικό πανηγύρι, καθώς και πολυσυλλεκτικός οργανισμός και πυρετικό διακείμενο, με παραπομπές στο δικό της ποιητικό παρελθόν αλλά και στην ιστορία της ελληνικής ποίησης. Ενα ξόρκι για τον θάνατο και ταυτοχρόνως μια σπουδή και μια στοχαστική προετοιμασία θανάτου: Τυχαίες διασταυρώσεις βλεμμάτων λάφυρο υφαίνουν ώστε από φως η ραφή δεν ενώνει αλλά κόβει στα δύο του τοπίου τη θέα. Της έπαρσης κουρέλι αναποφάσιστο κοσμεί τη φορά των πραγμάτων∙ δέρμα τυμπάνου ο ουρανός κι ας άλλοτε άστρα έπεφταν θριαμβευτικά στα πόδια των περαστικών τριμμένος ήχος.