Από το Βερολίνο στο Δίστομο

Eκδόσεις Kiepenheuer & Witsch, Κολωνία, 2018

σελ. 448, τιμή 12,99 ευρώ

To βιβλίο αναμένεται να κυκλοφορήσει στα ελληνικά από τις εκδόσεις Angelus Novus. Από τον ίδιο οίκο είναι διαθέσιμο το μυθιστόρημα «Η συνωμοσία του Μονάχου» (μετάφραση Μαρία Αγγελίδου), η πέμπτη κατά σειρά υπόθεση του Γκέοργκ Ντένγκλερ.

Η Αννα Χάρτμαν, του Γιούργκεν και της Καλλιόπης, ανώτερη υπάλληλος του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών, αποσπασμένη κατ’ αρχάς στην Αθήνα για να βοηθήσει την τρόικα στην εξυγίανση του Ελληνικού Συστήματος Υγείας και στη συνέχεια στις Βρυξέλλες, στις υπηρεσίες της Κομισιόν, εξαφανίζεται ένα βράδυ αναπάντεχα στο Βερολίνο. Το υπουργείο Εξωτερικών αναθέτει την εξιχνίαση της υπόθεσης στον ιδιωτικό ντετέκτιβ Γκέοργκ Ντένγκλερ.

Η απαγωγή της Αννας Χάρτμαν, μιας όμορφης και φιλόδοξης οικονομολόγου, είναι αινιγματική. Ηταν οικονομικά ανεξάρτητη, αρραβωνιασμένη, αγαπούσε τους γονείς της και λάτρευε τον παππού της Οτο Χάρτμαν, λαμπρό τραπεζίτη, που της είχε κληροδοτήσει το Ιδρυμα Χάρτμαν: ούτε λίγο, ούτε πολύ 100 εκατομμύρια ευρώ για την ιδέα μιας ενωμένης Ευρώπης υπό την αιγίδα της Γερμανίας. Η μόνη σκιά στην οικογενειακή ζωή ήταν ότι ο παππούς δεν είχε χωνέψει ποτέ την ελληνίδα νύφη που του είχε κουβαλήσει από την Ελβετία ο γιος του.

Ο ντετέκτιβ Ντένγκλερ, αυθόρμητος, ανθρώπινος, αποφασιστικός, είναι ο ήρωας των αστυνομικών μυθιστορημάτων του βραβευμένου γερμανού συγγραφέα Βόλφγκανγκ Σόρλαου, πεζογράφου του γήρατος, που εγκατέλειψε στα πενήντα τη δουλειά του μάνατζερ – προγραμματιστή για να αφοσιωθεί στο γράψιμο. Τα οκτώ αστυνομικά του Σόρλαου έχουν πουλήσει μέχρι σήμερα δύο εκατομμύρια αντίτυπα. Το ένατο με τίτλο «Το μεγάλο σχέδιο», που κυκλοφόρησε τον Μάρτιο και οδηγεί τον αναγνώστη στην καρδιά της ελληνικής κρίσης αλλά και στα δεινά της γερμανικής Κατοχής, δεν άργησε να σκαρφαλώσει στον κατάλογο με τα ευπώλητα του περιοδικού «Spiegel».

Η Αννα Χάρτμαν έχει απαχθεί, όπως αποδεικνύει βίντεο που έχει πάρει συμπτωματικά η κάμερα της ιρλανδικής πρεσβείας. Οι έρευνες του Ντένγκλερ εστιάζουν στις δραστηριότητες της Αννας στην Ελλάδα. Οι υποψίες στρέφονται προς κάποιους που θα πρέπει να εποφθαλμιούσαν κάποιο μεγάλο σχέδιο που είχε εκπονήσει η Αννα, κάποιο σχέδιο ανατρεπτικό για τη μέχρι σήμερα αντιμετώπιση της ελληνικής κρίσης. «Το παράδοξο με την ελληνική δημοσιονομική κρίση», λέει ο Σόρλαου, «ήταν ότι προκάλεσε τεράστια κύματα δημόσιας αγανάκτησης στη Γερμανία. Εγώ προσωπικά δεν είχα ξαναζήσει μια τέτοια προσπάθεια να αναχθεί μια οικονομικο-πολιτική κρίση στον χαρακτήρα ενός λαού. Θέλησα λοιπόν να το εξετάσω βαθύτερα και να αναζητήσω τους πραγματικούς λόγους. Αυτό που με εξόργισε ως Γερμανό ήταν ότι εδώ η κοινή γνώμη εξαπατήθηκε για τις πραγματικές αιτίες της κρίσης».

Λίγοι αφοσιωμένοι φίλοι του Ντένγκλερ αναλαμβάνουν να ρίξουν φως στο έργο της τρόικας και στην περίφημη διάσωση της Ελλάδας. Τα πορίσματά τους είναι διαφορετικά από την τρέχουσα άποψη για τους λόγους που οδήγησαν στο ελληνικό ναυάγιο. «Υπήρξε από το Μανχάταν, αν θέλετε, μια επιχείρηση των αγορών κατά του ευρώ» λέει ο συγγραφέας. «Για να κερδοσκοπήσουν σε βάρος του ευρώ οι κύκλοι αυτοί χρησιμοποίησαν τα ελληνικά ομόλογα, έσπρωξαν την Ελλάδα στην καταστροφή για να αναγκάσουν την ΕΕ να παρέμβει, ώστε να κερδίσουν τελικά αυτό το μεγάλο στοίχημα σε βάρος του ευρώ. Και πρέπει να πούμε ότι στην ουσία κέρδισαν. Χαμένος βγήκε ο ελληνικός λαός με την ανείπωτη επιδείνωση της καθημερινής ζωής του». Πολλά συνηγορούν στο ότι η απαγωγή της Αννας σχετίζεται με την αποκάλυψη αυτών των μεθοδεύσεων.

Παράλληλα με την ιστορία της αγνοούμενης, όμως, ο αναγνώστης παρακολουθεί σε εμβόλιμα κεφάλαια και την ιστορία του Γκέρο φον Μάνκε, γόνου μιας οικογένειας γαιοκτημόνων από την Ανατολική Πρωσία, που ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος θα τον φέρει ως αξιωματικό της Βέρμαχτ στην Αθήνα, αυτόν τον λάτρη του Χέλντερλιν και της αρχαιότητας. Από κοντά του ως σοφέρ και ο παιδικός φίλος Οτο Χάρτμαν, γιος του σταβλάρχη στο πατρικό αγρόκτημα. Παρακολουθούμε τη βαθμιαία εξαχρείωση του νεαρού αξιωματικού που φθάνει ως τη συμμετοχή του στη σφαγή του Διστόμου, όπου εκτελεί αμάχους και πυροβολεί ένα κοριτσάκι που θα καταφέρει να ξεφύγει.

«Η γερμανική αγάπη για την Ελλάδα αλλά και την Ιταλία», σχολιάζει ο Σόρλαου, «παραπέμπει σε ένα γερμανικό έλλειμμα, στην αδυναμία συναισθηματικής συμμετοχής, στην αδυναμία να ζήσουμε καλά. Αυτό ψάχνουν οι Γερμανοί αδιάκοπα στον Νότο, αλλά είναι την ίδια στιγμή έτοιμοι και να το καταστρέψουν». Οταν οι Γερμανοί συνθηκολογούν και αποχωρούν από την Ελλάδα, ο φον Μάνκε εκτελεί τον παιδικό του φίλο για να ξεφύγει από ενέδρα ανταρτών, φοράει τα ρούχα του σοφέρ του, διαφεύγει και ξεκινά μια νέα ζωή στη μεταπολεμική Γερμανία ως τραπεζίτης με το όνομα Οτο Χάρτμαν.

«Οφείλω να σας ομολογήσω», μας λέει ο Σόρλαου, «ότι όταν άρχισα να γράφω το βιβλίο, δεν ήξερα τίποτα για τον ρόλο της Γερμανίας στην Ελλάδα κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ηξερα μόνο ότι η Ελλάδα βρέθηκε υπό κατοχή. Μόνο ερευνώντας για τις ανάγκες του βιβλίου στην Αθήνα συνειδητοποίησα τις διαστάσεις των καταστροφών και σφαγών που προκάλεσαν οι Γερμανοί κατά την τριετία της Κατοχής. Δεν ήξερα τίποτα, το ίδιο και πολλοί φίλοι μου, πολιτικά συνειδητοποιημένοι μάλιστα. Και τότε κατάλαβα ότι στη συλλογική συνείδηση στη Γερμανία υπάρχει ένα μεγάλο κενό που αφορά αυτό το ειδικό κεφάλαιο των ελληνογερμανικών σχέσεων».

Αλλά και ο ντετέκτιβ Ντένγκλερ θα αναγκαστεί να καταδυθεί στο σκοτεινό αυτό κεφάλαιο, στον δεύτερο μίτο που θα τον οδηγήσει τελικά διά της τεθλασμένης στην εξιχνίαση της υπόθεσης. Θα αναγκαστεί, αφού προηγουμένως προσπαθήσει να απελευθερώσει την Αννα δίνοντας στους απαγωγείς αυτό που υποτίθεται ότι ψάχνουν, ένα στικάκι με το μεγάλο σχέδιο της Αννας. Κατά την ανταλλαγή οι απαγωγείς σκοτώνουν την Αννα και τραυματίζουν τον Ντένγκλερ. Στη συνέχεια τα πράγματα παίρνουν εντελώς απροσδόκητη τροπή. Το διακύβευμα δεν είναι κάποιο μεγάλο σχέδιο για το ελληνικό ζήτημα, αλλά τα 100 εκατομμύρια του ιδρύματος.

Η Αννα είχε ανακαλύψει την πραγματική ταυτότητα του παππού, ήξερε πλέον ότι το κοριτσάκι του Διστόμου ήταν η μητέρα της Καλλιόπη, και για να εκδικηθεί είχε πνίξει τον παππού όταν πια ήταν κατάκοιτος και ετοιμοθάνατος. Το μεγάλο της σχέδιο ήταν να μετατρέψει το ίδρυμα σε οργανισμό παροχής βοήθειας στους Ελληνες που υποφέρουν σήμερα από την κρίση και αποζημιώσεων για τα δεινά της Κατοχής. Ο γενικός γραμματέας του ιδρύματος που εποφθαλμιούσε τα 100 εκατομμύρια οργάνωσε την απαγωγή και δολοφονία της Αννας. Ο Ντένγκλερ κατάφερε να αποκαλύψει τη μηχανορραφία. Και ο συγγραφέας καταφέρνει μέσα απ’ αυτή την ιστορία που είναι γεμάτη κρυφές ενοχές και απροκάλυπτα πάθη να αναδείξει και μια άλλη Γερμανία. «Θα χαιρόμουν», μας είπε, «αν το ελληνικό κοινό άκουγε μέσα στο βιβλίο μου μια γερμανική φωνή αλλιώτικη από την επίσημη. Αν οι Ελληνες καταλάβαιναν ότι όλοι οι Γερμανοί δεν ακολουθούν τη σκληρή και ανένδοτη κυβερνητική γραμμή. Οι Ελληνες έχουν εδώ πολλούς φίλους».