Οι περισσότεροι οικονομολόγοι αγνοούν την Ιστορία. Εφαρμόζουν μοντέλα και κανόνες σε κράτη και κοινωνίες χωρίς να γνωρίζουν την ιστορική πραγματικότητά τους και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους. Τις περισσότερες φορές τα μοντέλα αυτά αποτυγχάνουν, όπως έδειξε και το πρόσφατο ελληνικό παράδειγμα. Ο Γάλλος Τομά Πικετί δεν ανήκει σε αυτή την κατηγορία οικονομολόγων. Χρησιμοποιεί την Ιστορία, τις κοινωνικές επιστήμες, ακόμη και τη λογοτεχνία για να γνωρίσει τις κοινωνίες και να στηρίξει τα συμπεράσματά του. Το έκανε αυτό στο βιβλίο του «Το Κεφάλαιο τον 21ο αιώνα» (στα ελληνικά, εκδ. Πόλις, 2014), που έγινε παγκόσμιο μπεστ σέλερ, με πωλήσεις πάνω από 2,5 εκατομμύρια αντίτυπα. Το κάνει και στο νέο του βιβλίο «Capital et Idéologie» (Κεφάλαιο και Ιδεολογία), ένα επίτευγμα 1.232 σελίδων που μόλις κυκλοφόρησε (Σεπτέμβριος) και το οποίο διαβάζεται χωρίς καμία δυσκολία, αφού ο Πικετί δεν χρησιμοποιεί ενοχλητικό ιδιόλεκτο (δεν έχει ακόμη εκδηλωθεί ενδιαφέρον από ελληνικό εκδοτικό οίκο).
«Η ανισότητα δεν είναι οικονομική ή τεχνολογική: είναι ιδεολογική και πολιτική. Αυτό είναι χωρίς αμφιβολία το πλέον προφανές συμπέρασμα της ιστορικής έρευνας που παρουσιάζεται σε αυτό το βιβλίο» γράφει ο Πικετί. Για τον συγγραφέα έννοιες και πραγματικότητες όπως «αγορά», «ανταγωνισμός», «κέρδος», «μισθός», «κεφάλαιο», «χρέος», «ειδικευμένη, ανειδίκευτη εργασία», «φορολογικοί παράδεισοι», «ανταγωνιστικότητα», «πολίτες», «ξένοι» δεν υπάρχουν αφ’ εαυτές. Είναι κοινωνικές και ιστορικές κατασκευές που εξαρτώνται εξ ολοκλήρου από νομικά, φορολογικά, εκπαιδευτικά και πολιτικά συστήματα που επιλέγονται και τίθενται εν ισχύι. Και αυτές οι επιλογές παραπέμπουν πάνω απ’ όλα στις αναπαραστάσεις που έχει κάθε κοινωνία για την κοινωνική δικαιοσύνη, τη δίκαιη οικονομία, τον κυρίαρχο λόγο και τις πολιτικο-ιδεολογικές σχέσεις κυριαρχίας μεταξύ των διαφόρων ομάδων.
Οταν οι ανισότητες είναι αβάσταχτες γι’ αυτούς που τις υφίστανται, όταν οι εναλλακτικές ιδεολογίες ωριμάζουν και επιτρέπουν να σκεφτούμε διαφορετικά την κοινωνική οργάνωση, αλλάζουν και τα πολιτικά καθεστώτα. Η μετάβαση αυτή μπορεί να είναι βίαιη ή να γίνεται προοδευτικά. Αλλοτε αποτυχαίνει, όπως με τη Γαλλική Επανάσταση που εξέθρεψε μια κοινωνία στην οποία ο βαθμός ανισότητας ήταν μεγαλύτερος το 1914 απ’ ό,τι είναι το 2019. Και άλλοτε πετυχαίνει, όπως έγινε με τη μεταπολεμική σοσιαλδημοκρατία που οικοδόμησε εκπαιδευτική και κοινωνική δικαιοσύνη, αξεπέραστη μέχρι τώρα στην Ευρώπη.
Περιβάλλον, κοινωνική δικαιοσύνη, αγώνας κατά των ανισοτήτων είναι κατά τον Πικετί το τριαδικό κλειδί για το μέλλον.
