«Είμαστε όλοι απόγονοι της Μικρασιατικής Καταστροφής» καταλήγει το βιβλίο των Αγγελου Συρίγου και Ευάνθη Χατζηβασιλείου Μικρασιατική Καταστροφή. 50 ερωτήματα και απαντήσεις (εκδ. Πατάκη). Η διαπίστωση επιβεβαιώνει μια γνωστή τομή της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, αποτελεί όμως το απαραίτητο επιστέγασμα της συνοπτικής αυτής εξιστόρησης ώστε να συνειδητοποιηθεί από τον αναγνώστη το μέγεθος της μεταβολής. Το τέλος της Μεγάλης Ιδέας και η αναπροσαρμογή της ιδεολογίας και της πολιτικής του ελληνικού κράτους συνιστούν ριζική αναχώρηση από τις συντεταγμένες ενός αιώνα ανεξαρτησίας, εμφανή όχι μόνο στη γιγάντια προσπάθεια αποκατάστασης των προσφύγων ή στις τακτικές στρατιωτικές επεμβάσεις, αλλά και στα ιζήματα εσωστρέφειας και αποκλεισμών που κληροδότησε στην επόμενη δεκαετία: «Ηταν λιγότερο φιλελεύθερο το κράτος μετά την Καταστροφή» παρατηρούν οι συγγραφείς – και παρά τη σταδιακή μεταπολεμική επιστροφή στη «φιλελεύθερη κοίτη», ίσως στη στιγμή αυτή πρέπει να αναζητηθούν οι απαρχές στερεοτύπων τα οποία διατηρούνται ως σήμερα. Αρρηκτα δεμένος με την εξέλιξη των γεγονότων, κατά τους Συρίγο και Χατζηβασιλείου, είναι ο Εθνικός Διχασμός, ο οποίος ακύρωσε τις όποιες πιθανότητες επιτυχίας του μικρασιατικού σχεδίου, ενώ κανονικοποίησε έκτοτε την κατηγορία της «προδοσίας» στον πολιτικό λόγο. Ξεκαθαρίζουν ότι οι στρατιωτικές προοπτικές δεν ήταν με το μέρος της Ελλάδας, η τουρκική αντίσταση στον διαμελισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας δύσκολα θα καμπτόταν και μόνο με τη συνεχιζόμενη στήριξη των Μεγάλων Δυνάμεων, πολιτική και οικονομική, θα συντηρούνταν ως ευκαιρία η Συνθήκη των Σεβρών. Υποδεικνύουν ότι οι διαφορές μεταξύ του Ελευθερίου Βενιζέλου και των αντιπάλων του δεν αφορούσαν την ουσία, αλλά τις ικανότητες και τα μέσα: το βενιζελικό όραμα της Σμύρνης προϋπέθετε το πλαίσιο των ευρωπαϊκών συμμαχιών της χώρας, τις ισορροπίες των οποίων οι αντιβενιζελικοί διατάραξαν με την επαναφορά του βασιλιά Κωνσταντίνου χωρίς να διαθέτουν την πολιτική ευελιξία να τις αποκαταστήσουν, ιδιαίτερα από τη στιγμή που τα συμφέροντα των Μεγάλων Δυνάμεων είχαν ήδη αρχίσει να αποκλίνουν. Γραμμένο με ιδιαίτερα απλό τρόπο, το βιβλίο δίνει σαφείς απαντήσεις σε καίρια ερωτήματα για πρόσωπα και πράγματα (μεταξύ άλλων, για τη διεκδίκηση της Ιωνίας, το αναπόφευκτο ή μη της ήττας, τον ρόλο του Ιωάννη Μεταξά, του ύπατου αρμοστή Αριστείδη Στεργιάδη) αποβαίνοντας εξαιρετικά αξιόλογη εισαγωγή.
Περιεχόμενο για συνδρομητές
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου από tovima.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
