Η έγκαιρη διάγνωση και η λήψη μέτρων για την πρόληψη της εκδήλωσης ή την αποτροπή της εμφάνισης νοσηρών καταστάσεων αποτελούν ένα από τα μεγαλύτερα στοιχήματα της επιστημονικής κοινότητας.
Υπό το πρίσμα αυτό είναι σημαντικό – πέραν των εμβολιασμών των παιδιών και των ενηλίκων όπως ορίζει το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού που διενεργούνται δωρεάν – να γνωρίζουν οι ασφαλισμένοι του ΕΟΠΥΥ σε ποιες εξετάσεις οφείλουν να υποβάλλονται χωρίς να καταβάλλουν συμμετοχή, εφόσον κλείσουν ραντεβού στον δημόσιο τομέα.
Στην περίπτωση όμως που απευθυνθούν στον ιδιωτικό τομέα, τότε καταβάλλουν συμμετοχή ύψους 15%.
Προγεννητικός έλεγχος
* Εξετάσεις σε γυναίκες και άνδρες με σκοπό τη γέννηση υγιών παιδιών, και συγκεκριμένα αιματολογικές εξετάσεις (γενική αίματος, ηλεκτροφόρηση αιμοσφαιρίνης, φεριτίνης, δοκιμασίες εγκλείστων και δρεπάνωσης) για τη διαπίστωση ετεροζυγωτών μεσογειακής αναιμίας και δρεπανοκυτταρικής νόσου.
* Προσδιορισμός αντισωμάτων ερυθράς, τοξοπλάσμωσης και κυτταρομεγαλοϊού, για αποκλεισμό συγγενών λοιμώξεων. Υπερηχογράφημα β-επιπέδου και αυχενικής διαφάνειας, μία φορά στη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
* Λήψη τροφοβλάστης ή αμνιοπαρακέντηση επί ιατρικών ενδείξεων. Εξέταση DNA του εμβρύου, εφόσον έχει διαπιστωθεί ότι και οι δύο γονείς έχουν γενετική επιβάρυνση για μεσογειακή αναιμία και δρεπανοκυτταρική νόσο ή άλλη γνωστή γενετική διαταραχή. Κάλυψη της μεθόδου λήψης του υλικού για έλεγχο καρυότυπου του εμβρύου σε γυναίκες άνω των 35 ετών.
Πρόληψη καρκίνου
Καρκίνος μαστού
* Μαστογραφία κάθε δύο χρόνια σε γυναίκες ηλικίας 40-50 ετών και κάθε χρόνο σε γυναίκες ηλικίας άνω των 50 ετών ή σε γυναίκες άνω των 35 ετών, εφόσον οι τελευταίες ανήκουν σε ομάδα υψηλού κινδύνου. Για την τελευταία περίπτωση απαιτείται παραπομπή ειδικού γιατρού.
Καρκίνος τραχήλου
* Τεστ PAP κάθε χρόνο σε όλες τις γυναίκες από την έναρξη της σεξουαλικά ενεργού ζωής ή ανίχνευση υψηλού κινδύνου τύπων HPV-DNA test, κάθε πέντε χρόνια από την ηλικία των 21 ετών μέχρι την ηλικία των 60 ετών.
Καρκίνος του προστάτη
* Ελεγχος προστατικού αντιγόνου (PSA) κάθε δύο χρόνια σε άνδρες άνω των 50 ετών και κάθε χρόνο σε άνδρες ηλικίας άνω των 60 και ως 80 ετών.
Καρκίνος του παχέος εντέρου
* Μικροσκοπική εξέταση ανίχνευσης αιμοσφαιρίνης στα κόπρανα κάθε δύο χρόνια σε άνδρες και γυναίκες ηλικίας 50-70 ετών και κολονοσκόπηση κάθε πέντε έτη σε άνδρες και γυναίκες ηλικίας 50 ετών και άνω ή κάθε έτος σε άνδρες και γυναίκες ηλικίας 40 ετών και άνω, εφόσον ανήκουν σε ομάδα υψηλού κινδύνου. Στην τελευταία περίπτωση απαιτείται παραπομπή ειδικού γιατρού.
Καρδιοπάθειες και διαβήτης
* Εξετάσεις χοληστερόλης, ολικής και κλασμάτων υψηλής και χαμηλής πυκνότητας, καθώς και τριγλυκεριδίων, με σκοπό τη διάγνωση δυσλιπιδαιμιών, κάθε πέντε χρόνια σε άνδρες και γυναίκες 15-30 ετών και κάθε τρία χρόνια σε άνδρες και γυναίκες άνω των 30 ετών.
* Εξετάσεις γλυκόζης αίματος, γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HBAlc) και δοκιμασία ανοχής γλυκόζης κάθε πέντε χρόνια σε άνδρες και γυναίκες 15-50 ετών και κάθε τρία χρόνια σε άνδρες και γυναίκες άνω των 50 ετών. Επίσης, κάθε δύο χρόνια σε άτομα με υψηλό κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη, όπως α) συγγενείς πρώτου βαθμού με διαβήτη (κληρονομικότητα), β) άτομα με ΒΜΙ>30, γ) γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες, δ) γυναίκες με ιστορικό διαβήτη κύησης και ε) ασθενείς που πάσχουν από αρτηριακή υπέρταση και δυσλιπιδαιμία.
Επίσκεψη στον γιατρό
Η ιατρική περίθαλψη περιλαμβάνει την κλινική εξέταση στο ιατρείο ή στο σπίτι του δικαιούχου από συμβεβλημένο γιατρό με τον ΕΟΠΥΥ, εφόσον αυτό είναι απαραίτητο, χωρίς επιπλέον οικονομική επιβάρυνση.
Επίσης, περιλαμβάνει τις ιατρικές πράξεις που είναι αναγκαίες για τη διάγνωση και τη θεραπεία του ασθενούς. Ετσι, στην ιατρική κλινική εξέταση που διενεργείται κατά την επίσκεψη του ασθενούς περιλαμβάνεται η δακτυλική εξέταση ορθού επί ενδείξεων, ο στατικοκινητικός έλεγχος επί μέρους περιοχών του μυοσκελετικού συστήματος, οι δοκιμασίες μυϊκής ισχύος, οι δοκιμασίες αισθητικότητας, η εκτίμηση τενόντιων αντανακλαστικών και ειδικοί διαγνωστικοί χειρισμοί διαφόρων αρθρώσεων (Lachman, McMurray, Apley κ.ά.) κατά περίπτωση.
Επιπλέον, οι γιατροί υποχρεούνται να εκτελούν, εφόσον κρίνεται αναγκαίο, τις παρακάτω κατά ειδικότητα ιατρικές πράξεις, χωρίς επιβάρυνση του δικαιούχου ή του Οργανισμού:
* Αγγειοχειρουργική εξέταση: αδρός έλεγχος αιματικής ροής σε αρτηρίες και φλέβες άνω και κάτω άκρων με απλή συσκευή Doppler.
* Γυναικολογική εξέταση: κολποσκόπηση.
* Δερματολογική εξέταση: επισκόπηση με δερματοσκόπιο και εξέταση με λυχνία WOOD.
* Καρδιολογική εξέταση: ηλεκτροκαρδιογράφημα.
* Οφθαλμολογική εξέταση: τονομέτρηση, μέτρηση οπτικού πεδίου, μέτρηση οπτικής οξύτητας, εξέταση με σχισμοειδή λυχνία και απλή βυθοσκόπηση, χωρίς τη χρήση ειδικού οργάνου.
* Πνευμονολογική εξέταση: οξυμετρία και ροομέτρηση.
* Παιδιατρική και παθολογική εξέταση: εμβολιασμοί πάσης φύσεως, σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών.
* Ωτορινολαρυγγολογική εξέταση: εξέταση στοματικής κοιλότητας και φάρυγγα, ωτοσκόπηση, αφαίρεση βυσμάτων ώτων, εκτίμηση ακοής διά τονοδοτών και ομιλίας, πρόσθια και οπίσθια ρινοσκόπηση, έμμεση λαρυγγοσκόπηση.
Ο ΕΟΠΥΥ αποζημιώνει τους γιατρούς που παρέχουν υπηρεσίες στους ασθενείς, στο πλαίσιο της κάθε φορά σύμβασής τους με τον Οργανισμό. Σε αυτή την περίπτωση οι συμβεβλημένοι με τον ΕΟΠΥΥ γιατροί δεν δικαιούνται να ζητήσουν επιπλέον αμοιβή από τον ασθενή, εκτός από την κατά περίπτωση νομοθετημένη συμμετοχή του ασθενούς.
Γιατροί πιστοποιημένοι στο σύστημα ΕΟΠΥΥ αλλά μη συμβεβλημένοι με τον Οργανισμό δύνανται να συνταγογραφούν φάρμακα ή παραπεμπτικά διαγνωστικών ή και θεραπευτικών εξετάσεων έπειτα από κλινική εξέταση του ασθενούς, χωρίς αποζημίωση από τον ΕΟΠΥΥ και με ιδιωτική χρέωση του ασφαλισμένου.
Οι εργαστηριακές εξετάσεις και η αποστολή στο εξωτερικό
Παρακλινικές εξετάσεις
Οι εργαστηριακές εξετάσεις διενεργούνται σε δημόσιες δομές και σε συμβεβλημένους ιδιώτες παρόχους διαγνωστικών εξετάσεων και πράξεων. Συγκεκριμένα, οι διαγνωστικές εξετάσεις και πράξεις διενεργούνται: α) στις δημόσιες εργαστηριακές δομές παροχής υπηρεσιών ΠΦΥ, β) στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων του ΕΣΥ, του υπουργείου Εθνικής Αμυνας και του υπουργείου Παιδείας, σε εργαστήρια συμβεβλημένων φορέων ΝΠΔΔ και ΝΠΙΔ, σε συμβεβλημένους εργαστηριακούς ιατρούς όλων των ειδικοτήτων, ε) σε συμβεβλημένα διαγνωστικά εργαστήρια, στ) σε συμβεβλημένα πολυϊατρεία, ζ) στα εξωτερικά εργαστήρια των συμβεβλημένων ιδιωτικών κλινικών και η) όπου αλλού ορίζεται από την κείμενη νομοθεσία.
Η παραπομπή για διαγνωστικές εξετάσεις γίνεται από τους ιατρούς μόνο ηλεκτρονικά, μέσω πιστοποιημένου συστήματος ηλεκτρονικής συνταγογράφησης. Τα παραπεμπτικά εκτελούνται υποχρεωτικά μέσα σε τρεις εβδομάδες από την ημερομηνία έκδοσής τους και καθίστανται άκυρα μετά την παρέλευση του ανωτέρω αναφερόμενου χρονικού διαστήματος. Δύναται όμως να παραταθούν έως οκτώ εβδομάδες εφόσον αυτά εκτελεστούν σε δημόσιες δομές.
Σε ό,τι αφορά τον ιδιωτικό κλάδο, η συμμετοχή των ασφαλισμένων ορίζεται στο 15% επί της εκάστοτε τιμής αποζημίωσης, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. Τα συμβεβλημένα διαγνωστικά κέντρα δεν απαιτούν επιπλέον δαπάνη από τους δικαιούχους του Οργανισμού για τις εξετάσεις αυτές, ούτε για πρόσθετες υπηρεσίες, εφόσον αυτές δεν προβλέπονται στη σύμβαση ή σε άλλη νομοθετική διάταξη.
Η συμμετοχή των ασφαλισμένων που λαμβάνουν το επίδομα ΕΚΑΣ είναι 5%. Οι πάσχοντες από μεσογειακή αναιμία, δρεπανοκυτταρική νόσο, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου που είναι σε θεραπεία υποκατάστασης νεφρικής λειτουργίας ή περιτοναϊκής κάθαρσης ή έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση, οι πάσχοντες από κυστική ίνωση, οι πάσχοντες από σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1, οι ακρωτηριασμένοι που λαμβάνουν το εξωυδρυματικό επίδομα με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω δεν καταβάλλουν συμμετοχή, όπως και όσοι έχουν πιστοποιημένη αναπηρία από ΚΕΠΑ 80% και άνω, για οποιαδήποτε πάθηση.
Οσοι δικαιούχοι πραγματοποιούν εξετάσεις εντός των δημόσιων δομών παροχής υπηρεσιών ΠΦΥ του ΕΣΥ, των πανεπιστημιακών και στρατιωτικών νοσοκομείων επίσης δεν καταβάλλουν συμμετοχή.
Εξετάσεις εκτός… συνόρων
Οταν η εξέταση δεν δύναται να πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα, αποδίδονται δαπάνες αποστολής δειγμάτων προς εξέταση στο εξωτερικό με την υποβολή ιατρικής γνωμάτευσης διευθυντή κλινικής (κρατικού νοσοκομείου ή ιδιωτικού θεραπευτηρίου) σχετικής με την πάθηση ειδικότητας, στην οποία αναφέρονται η πάθηση, η αναγκαιότητα αποστολής των δειγμάτων στο εξωτερικό, καθώς και το γεγονός ότι η εξέταση, αποδεδειγμένα, δεν δύναται να πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα.
Στην περίπτωση αυτή τα δικαιολογητικά εξετάζονται από το Ανώτατο Υγειονομικό Συμβούλιο (ΑΥΣ) ή άλλο αρμόδιο ελεγκτικό όργανο και δίνεται προέγκριση για την αποστολή του. Δεν αποδίδεται δαπάνη που αφορά εξέταση δείγματος για ερευνητικούς σκοπούς.
Σε περίπτωση που σε μια περιοχή, παραμεθόρια ή νησιωτική, μια εργαστηριακή εξέταση δεν δύναται να διενεργηθεί ούτε σε δημόσια, ούτε σε ιδιωτική δομή συμβεβλημένη με τον ΕΟΠΥΥ, τότε ο Οργανισμός θα αποζημιώνει την εξέταση απευθείας στον δικαιούχο με τιμή που θα αποζημίωνε τον συμβεβλημένο πάροχο.
