Με την αυξανόμενη ευημερία και το μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής στις ανεπτυγμένες χώρες, η ζήτηση για προληπτική Ιατρική που μπορεί να διατηρήσει και να βελτιώσει την υγεία μέσω σύγχρονων τεχνολογιών έχει αλλάξει το παιχνίδι. Και σε αντίθεση με τις πολιτικές, τις κοινωνικές αλλά και τις οικονομικές προβλέψεις που δείχνουν ένα μέλλον με εμπόδια, η επιστήμη προσφέρει πιο φωτεινές προοπτικές.
Ωστόσο πού ξεκινούν και πού τελειώνουν τα όρια της Ιατρικής; Πόσο εμπόδισε ή επιτάχυνε η πανδημία COVID-19 τις εξελίξεις; Και τι πρέπει να περιμένουμε εφεξής;
Νέες τάσεις και πρακτικές
Στις αρχές του 19ου αιώνα το μέσο προσδόκιμο ζωής δεν ξεπερνούσε τα 40 χρόνια ζωής. Στη δεκαετία του 1950 ο ίδιος δείκτης είχε φτάσει πάνω από τα 60 έτη στην Ευρώπη, στη Βόρεια Αμερική και σε ορισμένα άλλα μέρη του κόσμου, με την ανοδική τάση να συνεχίζεται. Στο μεσοδιάστημα όμως προέκυψαν νέες ασθένειες που είχαν στενή σχέση με τον καθιστικό τρόπο ζωής που επέβαλλε η νέα καθημερινότητα.
Οι αλλαγές όμως δεν σταμάτησαν εδώ: Παράλληλα γεννήθηκε η τάση για έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής, ενώ σταδιακά εμπεδώνεται και η πρακτική της αυτοφροντίδας. Επιπρόσθετα, οι ασθενείς είναι πιο ενημερωμένοι και πιο ενεργοί στις διαδικασίες θεραπείας. Οι πολίτες, με έμφαση στις ανεπτυγμένες χώρες, είναι εξοικειωμένοι με την ιατρική έρευνα και τις ανακαλύψεις (από τα βιομετρικά ρολόγια έως τα εμβόλια mRNA).
Οι καρδιαγγειακές παθήσεις, το εγκεφαλικό επεισόδιο και ο καρκίνος εξακολουθούν να είναι οι πιο συχνές αιτίες θανάτου σήμερα. Ωστόσο, ενδεικτικά αναφέρεται πως την τελευταία δεκαετία το συνολικό ποσοστό θνησιμότητας από καρκίνο συνέχισε να μειώνεται. Παράλληλα, η πανδημία επιτάχυνε την ανάπτυξη της τεχνολογίας. Δημιουργήθηκαν ρομπότ για την ταχύτερη απολύμανση των νοσοκομείων, την ώρα που με τη βοήθεια της Τεχνητής Νοημοσύνης μπορεί να προβλεφθεί η εξάπλωση ενός ιού με στόχο τη διαχείριση της ροής σε δημόσιους χώρους.
Η Ελλάδα ακολουθεί τις εξελίξεις
Καθώς λοιπόν το μέλλον ανοίγεται μπροστά μας, είναι σημαντικό να εστιάσουμε στις τάσεις του σήμερα που δείχνουν το αύριο, όπως είναι η εξατομικευμένη Ιατρική, η Γηριατρική, τα εμβόλια «νέας γενιάς», το αποτύπωμα της Ιατρικής στο περιβάλλον, οι νέες μέθοδοι για την πρόβλεψη των επόμενων υγειονομικών απειλών.
Επιστρέφοντας στη χώρα μας, οι επιστήμονες δίνουν δυναμικό παρών σε παγκόσμιο επίπεδο. Εντούτοις, στο πεδίο υγειονομικής περίθαλψης υπάρχει αρκετός δρόμος που πρέπει να διανυθεί για να συναντηθεί το… σήμερα με το αύριο.
Τα smartphones και τα tablets χρησιμοποιούνται ήδη ευρέως στα αμερικανικά νοσοκομεία για να επιτρέπουν στους ασθενείς να έχουν εύκολη πρόσβαση στο ιατρικό ιστορικό και στις συνταγές τους, ακόμη και να συνομιλούν με ειδικούς. Η Ελλάδα ακολουθεί τις προόδους αυτές με πιο χαμηλό βηματισμό, σίγουρα όμως έχει καταγραφεί σημαντική πρόοδος, όπως είναι η άυλη συνταγογράφηση και ο ηλεκτρονικός φάκελος υγείας.
Ηδη όμως ο διάλογος επικεντρώνεται στα «έξυπνα» νοσοκομεία που δεν περιορίζονται μόνο στην ψηφιοποίηση των δεδομένων και των ιατρικών πράξεων.
Η καινοτομία των «έξυπνων» νοσοκομείων
Το«έξυπνο» νοσοκομείο συνδέει ανθρώπους, δεδομένα και τεχνολογία με έξυπνους τρόπους για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας, την προώθηση της κλινικής αριστείας,τη διευκόλυνση της πρόσβασης των ασθενών και τη βελτίωση της εμπειρίας τους στο σύστημα, προωθώντας παράλληλαμια κουλτούρα συνεχούς καινοτομίας και βελτίωσης.
Η Mayo Clinic, το παγκοσμίου φήμης μη κερδοσκοπικό αμερικανικό ακαδημαϊκό ιατρικό κέντρο που επικεντρώνεται στην ολοκληρωμένη υγειονομική περίθαλψη, στην εκπαίδευση και στην έρευνα, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα. Απασχολεί περισσότερους από 4.500 γιατρούς και επιστήμονες, μαζί με άλλους 58.400 εργαζομένους που καταλαμβάνουν διοικητικές θέσεις ή αποτελούν βοηθητικό υγειονομικό προσωπικό.Τα έσοδα του οργανισμού το 2018 ανήλθανστα 12,6 δισ. δολάρια, επιτρέποντας ένα τμήμα του κεφαλαίου να επενδύεται στο… μέλλον.
Η Mayo Clinic χρησιμοποιεί «Μεγα-Δεδομένα» (Big Data), γεγονός που εξοικονομείέως και πέντε λεπτά στην ανάλυση πληροφοριών που αφορούν την ιατρική φροντίδα του κάθε ασθενή ξεχωριστά.Συνεπακόλουθα, χρησιμοποιεί αποτελεσματικά τις ικανότητες των γιατρών, αυξάνει την εγκυρότητα των αποφάσεων και επίσης μειώνει το κόστος. Το σύστημα συγκεντρώνει έναν τεράστιο όγκο δεδομένων, στη συνέχεια τα επεξεργάζεται και παρέχει στους γιατρούς τις πιο σχετικές πληροφορίες.
Από τα παραπάνω καθίσταται σαφές πως η επιστήμη σε συνδυασμό με την τεχνολογία δίνει λύσεις και προσφέρει ελπίδα για εκείνα που έρχονται.
Η δεκαετία της εξατομικευμένης Ιατρικής
Επιστήμονες από τα πανεπιστήμια του Cambridge στο Ηνωμένο Βασίλειο, Turku στη Φινλανδία και EDHEC Business School στη Γαλλία συνασπίστηκαν επιχειρώντας να προβλέψουν πώς θα είναι η Ιατρική τα επόμενα πέντε με δέκα χρόνια.
Οπως αναφέρουν στην ανάλυσή τους,«η συνεχώς αυξανόμενη γνώση για το ανθρώπινο γονιδίωμα θα πρέπει να οδηγήσει, πιθανότατα μέσα στη δεκαετία, στη δημιουργία εξατομικευμένης Ιατρικής με βάση τα μοναδικά χαρακτηριστικά και τις τάσεις ενός ατόμου για τη μία ή την άλλη παθολογία». Σύμφωνα με το ίδιοσενάριο οι γιατροί θα είναι σε θέση βάσει των δεδομένων που θα έχουν στα χέρια τους να προβλέψουν τη… μοίρα της υγείας κάθε ατόμου – αν, για παράδειγμα, θα νοσήσει από καρδιαγγειακό νόσημα ή καρκίνο. Αρα, θα υπάρχει τεκμηριωμένη πρόβλεψη για εκείνες τις υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης που θα χρειαστεί ο καθένας από εμάς.
Επιπλέον, όπως σημειώνουν οι συγγραφείς της έρευνας, οι οποίοι έχουν προσηλωμένοτο βλέμμα τους στο μέλλον, «η περαιτέρω εξατομίκευση των θεραπειώνθα επιτρέψει τη στόχευση πολύ συγκεκριμένων περιοχών του ανθρώπινου σώματος, γεγονός που θα μειώσει δραστικά τις παρενέργειες και τις επιπλοκές. Επί του παρόντος, έχουν ξεκινήσει οι πρώτες προσπάθειες εξατομικευμένης χορήγησης φαρμάκων με χρήση νανοσωματιδίων για θεραπεία με μικροδοσολογία».
Παράλληλα όμως είναι σημαντικό να μην παραβλέπει κανείς και τις νέες προκλήσεις που θα φέρουν αυτές οι εξελίξεις, καθώς η καινοτομία δεν θα πάψει να είναι ακριβή. Συνεπώς, θα τεθεί θέμα βιωσιμότητας για τα ασφαλιστικά ταμεία και για τις παροχές που θα δύνανται να προσφέρουν. «Το αυξανόμενο μερίδιο ακριβών και εξαιρετικά αποτελεσματικών μεθόδων εξατομικευμένης θεραπείας και πρόληψης σοβαρών ασθενειών θα συμβάλει στην κοινωνική διαστρωμάτωση της κοινωνίας. Η υγειονομική περίθαλψη υψηλής τεχνολογίας θα είναι φάρμακο για τους πλούσιους, ενώ η ποιότητα της περίθαλψης για άλλες κοινωνικοοικονομικές ομάδες θα υποχωρήσει» αναφέρουν οι ειδικοί. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο που οι οικονομολόγοι στον χώρο της Υγείας ζητούν επιτακτικά διορθωτικές παρεμβάσεις καθώς το μέλλον χτίζεται σήμερα.
