Η κλιματική αλλαγή δίνει ώθηση στη γεωγραφική εξάπλωση των κουνουπιών στη Γηραιά Ηπειρο, με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC) να εκπέμπει σήμα κινδύνου για ασθένειες που μεταδίδονται από τα τσιμπήματα τους. Εν τω μεταξύ, έχει ξεκινήσει και στη χώρα μας η επίσημη έναρξη της επιτήρησης για τυχόν κρούσματα του ιού του Δυτικού Νείλου, με τους επιστήμονες να επαναλαμβάνουν σε κάθε ευκαιρία την ανάγκη λήψης μέτρων προφύλαξης.
Τα στοιχεία και η εξάπλωση
Αναλυτικότερα και όπως αναφέρει το ECDC σε πρόσφατη έκθεσή του, πέρυσι τα κρούσματα λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου ξεπέρασαν εκείνα του 2018, που σημειωτέον έχει περάσει στην Ιστορία ως έτος επιδημίας. Πιο συγκεκριμένα και σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Κέντρου αναφέρθηκαν 1.133 ανθρώπινα κρούσματα και 92 θάνατοι από λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου στην ΕΕ/ΕΟΧ, εκ των οποίων τα 1.112 εντοπίστηκαν τοπικά σε 11 χώρες.
Επιπρόσθετα, κατά το ίδιο έτος καταγράφηκαν 71 περιπτώσεις δάγκειου πυρετού στην ηπειρωτική ΕΕ/ΕΟΧ, που ισοδυναμούν με τον συνολικό αριθμό των κρουσμάτων μεταξύ 2010 και 2021.
«Τα τελευταία χρόνια έχουμε δει μια γεωγραφική εξάπλωση των χωροκατακτητικών ειδών κουνουπιών σε περιοχές που δεν είχαν επηρεαστεί προηγουμένως στην ΕΕ/ΕΟΧ» δήλωσε η Andrea Ammon, διευθύντρια του ECDC. Και συνέχισε: «Εάν συνεχιστεί αυτό, μπορούμε να περιμένουμε να δούμε περισσότερα κρούσματα και θανάτους από ασθένειες όπως ο δάγκειος πυρετός, η τσικουνγκούνια και ο ιός του Δυτικού Νείλου. Οι προσπάθειες πρέπει να επικεντρωθούν σε τρόπους ελέγχου των πληθυσμών κουνουπιών, ενισχύοντας την επιτήρηση και επιβάλλοντας μέτρα ατομικής προστασίας».
Η αιτία; Σύμφωνα τα όσα αναφέρθηκαν σε συνέντευξη Τύπου στα τέλη του περασμένου μήνα, η απάντηση βρίσκεται στα ολοένα θερμότερα καλοκαίρια στην Ευρώπη, με τις περιόδους καύσωνα αλλά και τις πλημμύρες να είναι εντονότερες σε σχέση με το παρελθόν. Συνεπακόλουθα, οι συνθήκες αυτές δημιουργούν ένα πιο ευνοϊκό περιβάλλον για χωροκατακτητικά είδη κουνουπιών όπως το κουνούπι τίγρης (Aedes albopictus) και το αιγυπτιακό κουνούπι (Aedes aegypti).
Για να διαπιστώσει, δε, κανείς τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην επέκταση του πληθυσμού των κουνουπιών στον χάρτη της Γηραιάς Ηπείρου αρκεί να αναλογιστεί το εξής: Πριν από 10 χρόνια το Aedes albopictus είχε εγκατασταθεί σε οκτώ χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης / Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΕ/ΕΟΧ), με 114 περιοχές να επηρεάζονται. Το 2023, το κουνούπι έχει εγκατασταθεί σε 13 χώρες και 337 περιοχές.
Ο δάγκειος πυρετός
Ο δάγκειος πυρετός, σύμφωνα με τον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), προκαλείται από έναν φλαβοϊό, που μεταδίδεται μέσω κουνουπιών γένους Aedes. Τα κουνούπια μολύνονται από μολυνθέντες ανθρώπους με ιαιμία (ανθρωπονοτική μετάδοση). Είναι ενδημικός σε περισσότερες από 100 χώρες στην Αφρική, στην Αμερική, στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία και στην περιοχή του Δυτικού Ειρηνικού, ενώ η συχνότητά του έχει αυξηθεί δραματικά σε όλον τον κόσμο τις τελευταίες δεκαετίες.
Το 40%-80% των λοιμώξεων από ιό δάγκειου πυρετού είναι ασυμπτωματικές. Τα πιο κοινά κλινικά συμπτώματά του περιλαμβάνουν, σύμφωνα πάντα με τους ειδικούς του Οργανισμού, αιφνίδια έναρξη υψηλού πυρετού, έντονη κεφαλαλγία, οπισθοβολβικό πόνο, μυαλγία, αρθραλγία, κηλιδο-βλατιδώδες εξάνθημα, ναυτία/εμέτους, διογκωμένους λεμφαδένες και μικρής βαρύτητας αιμορραγίες. Ο πυρετός και τα άλλα συμπτώματα μπορεί να ακολουθήσουν μία διαλείπουσα πορεία, με σύντομη ύφεση μετά την 3η ημέρα νόσου και επανεμφάνιση συμπτωμάτων στη συνέχεια. Ομως, ένα ποσοστό των ασθενών, συνήθως <5%, μπορεί να εμφανίσουν σοβαρή νόσο. Ο «Σοβαρός Δάγκειος πυρετός» χαρακτηρίζεται από αύξηση της διαπερατότητας των αγγείων/εξοίδηση πλάσματος που μπορεί να οδηγήσει σε υπο-ογκαιμική καταπληξία, συσσώρευση υγρών στον τρίτο χώρο, αναπνευστική ανεπάρκεια, σοβαρές αιμορραγίες, ή οργανική ανεπάρκεια. Τα πιο σοβαρά περιστατικά αφορούν σε παιδιά και εφήβους.
Ο ιός του Δυτικού Νείλου
Ο ιός του Δυτικού Νείλου μεταδίδεται κυρίως με το τσίμπημα μολυσμένων «κοινών» κουνουπιών. Τα κουνούπια μολύνονται από μολυσμένα πτηνά (ορισμένα είδη κυρίως άγριων πτηνών), ενώ οι άνθρωποι που έχουν μολυνθεί δεν μεταδίδουν περαιτέρω τον ιό σε άλλα κουνούπια.
Η πλειονότητα των ατόμων που μολύνονται από τον ιό δεν αρρωσταίνουν καθόλου ή παρουσιάζουν μόνο ήπια νόσο, ενώ λίγα άτομα (<1% όσων μολύνονται) εμφανίζουν σοβαρή νόσο που προσβάλλει το νευρικό σύστημα (κυρίως εγκεφαλίτιδα ή μηνιγγίτιδα). Ατομα μεγαλύτερης ηλικίας (άνω των 50 ετών) κινδυνεύουν περισσότερο να αρρωστήσουν σοβαρά, καθώς και άτομα με ανοσοκαταστολή και χρόνια υποκείμενα νοσήματα.
Υπενθυμίζεται πως κρούσματα λοίμωξης από ιό του Δυτικού Νείλου εμφανίζονται σε πολλές χώρες παγκοσμίως, όπως και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, σε ετήσια βάση. Τα έτη 2010-2014 και 2017-2022 καταγράφηκαν κρούσματα λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου σε διάφορες περιοχές (και) της χώρας μας, κατά τους καλοκαιρινούς και φθινοπωρινούς μήνες, ενώ κυκλοφορία του ιού έχει καταγραφεί σε όλες τις Περιφέρειες. Αυτό υποδηλώνει, σύμφωνα με τους ειδικούς του ΕΟΔΥ, ότι ο ιός έχει εγκατασταθεί και στη χώρα μας, όπως και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ως εκ τούτου, είναι «πιθανή και αναμενόμενη η επανεμφάνιση περιστατικών στη χώρα μας και σε άλλες ευρωπαϊκές και γειτονικές χώρες, κατά την τρέχουσα περίοδο μετάδοσης 2023 (καθώς και σε επόμενες περιόδους), κατά την περίοδο κυκλοφορίας των κουνουπιών».
