«Πυρετός» κατασκευής αγωγών προς την Ευρώπη

Πρωταγωνιστεί η Ελλάδα στην κούρσα κατασκευής αγωγών για τη μεταφορά αερίου από τα πλούσια κοιτάσματα της Ασίας και της Μέσης Ανατολής στις ευρωπαϊκές αγορές. Ηδη ο 878 χιλιομέτρων TAP (Διαδριατικός Αγωγός Φυσικού Αερίου), χωρητικότητας 10 bcm (δισ. κυβικά μέτρα) αερίου ετησίως, έχει ολοκληρωθεί κατά τα δύο τρίτα, εξέλιξη που αφορά όλα τα πεδία μελέτης, προμήθειας και κατασκευής. Αποτελεί τμήμα του Νοτίου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου, ενός από τα πιο σύνθετα συστήματα αγωγών φυσικού αερίου που έχουν κατασκευαστεί έως σήμερα, με μήκος που υπερβαίνει τα 4.000 χλμ., ο οποίος θα διέρχεται από επτά χώρες, ξεκινώντας από την περιοχή της Κασπίας.

Παράλληλα, επιταχύνονται οι διαδικασίες και για την υλοποίηση του Υποθαλάσσιου Αγωγού Φυσικού Αερίου Ελλάδας – Ιταλίας (ΥΑΦΑ Ποσειδών ή IGI Poseidon), ο οποίος, εν δυνάμει, θα αποτελέσει την προέκταση, επί ελληνικού εδάφους, του Turk Stream και θα μεταφέρει «έξτρα» ρωσικό αέριο στις ευρωπαϊκές αγορές. Στις 6 Ιουλίου η εταιρεία ΥΑΦΑ Ποσειδών υπέβαλε αίτηση στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) για αδειοδότηση ως Ανεξάρτητου Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΑΣΦΑ) για το ελληνικό τμήμα του έργου, ώστε να προχωρήσει αυτόνομα σε σχέση με το Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου. Στις 31 Ιουλίου κατατέθηκε στο υπουργείο  Περιβάλλοντος και Ενέργειας και η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για το χερσαίο τμήμα του αγωγού.

Ο 976 χιλιομέτρων αγωγός – έργο σχεδιασμένο από την ελληνική ΔΕΠΑ, την ιταλική Edison και τη ρωσική Gazprom – θα διατρέχει τη Βόρεια Ελλάδα σχεδόν παράλληλα με τον TAP. Θα έχει σημείο εκκίνησης στα ελληνοτουρκικά σύνορα στην περιοχή των Κήπων και με δυτική όδευση θα διασχίζει την ενδοχώρα της Βόρειας Ελλάδας και υποθαλάσσια το Ιόνιο έως τις ακτές της Ιταλίας, με το σημείο της προσαιγιάλωσης να χωροθετείται κοντά στο Οτράντο της Ιταλίας.

Η διαδρομή του IGI Poseidon «πατάει» πάνω στον παλιό σχεδιασμό του ITGI, ο οποίος θα αποτελούσε την προέκταση του ρωσικού αγωγού South Stream. Η χωρητικότητά του θα είναι 20 bcm, εκ των οποίων τα 10 bcm θα αφορούν ρωσικό αέριο (μέσω του Turk Stream) και τα υπόλοιπα αναμένεται να «γεμίζουν» από τον East Med, έναν αγωγό που θα ξεκινά από το Ισραήλ και την Κύπρο και μέσω Ελλάδας και Ιταλίας θα φτάνει στην Κεντρική Ευρώπη.

Τον ρόλο της Ελλάδας ως «κόμβου» φυσικού αερίου στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου αναμένεται να ενισχύσουν και οι υποδομές που αφορούν τον διασυνδετήριο αγωγό Ελλάδας – Βουλγαρίας (IGB), συνολικού μήκους 182 χλμ., και την πλωτή δεξαμενή αεριοποίησης υγροποιημένου αερίου στην Αλεξανδρούπολη (Floating Storage Regasification Unit – FSRU), χωρητικότητας 6,1 δισ. κ.μ. φυσικού αερίου (bcm).

O IGB αναμένεται να μπει σύντομα σε τροχιά κατασκευής για να μεταφέρει στη βαλκανική αγορά (Ρουμανία, Ουγγαρία, Αυστρία), μέσω ενός δικτύου άλλων διασυνδετήριων αγωγών, περί τα 3 bcm αερίου, τα οποία θα παίρνει από τον TAP και την FSRU.

Παράλληλα, εξελίξεις αναμένονται από τη ΡΑΕ και για τον αγωγό Ελλάδας – Σκοπίων, ο οποίος εξελίσσεται σε… θρίλερ. Τη διασύνδεση των συστημάτων φυσικού αερίου Ελλάδας – Σκοπίων, μέσω της κατασκευής αγωγού μεταφοράς αερίου από την περιοχή της Θεσσαλονίκης, στο Negotino της γειτονικής χώρας, διεκδικούν τόσο ο  ΔΕΣΦΑ (Διαχειριστής Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου) όσο και η εταιρεία Windows International (συμφερόντων του ρώσου μεγιστάνα Λεονίντ Λεμπέντεφ).

Ο ΔΕΣΦΑ και η κρατική Εταιρεία Αξιοποίησης Ενεργειακών Πόρων (MER Skopje) είχαν υπογράψει μνημόνιο συνεργασίας για την προώθηση του έργου. Μάλιστα, ο Διαχειριστής το έχει εντάξει στο υπό έγκριση Πρόγραμμα Ανάπτυξης 2017-2026. Παράλληλα, η Windows International είχε καταθέσει στη ΡΑΕ από τον Μάρτιο του 2017 φάκελο για το πρότζεκτ και επικαλείται μνημόνιο συνεργασίας που είχε υπογράψει με την κυβέρνηση των Σκοπίων στις 31.3.2015. Το έργο αφορά έναν νέο κάθετο διάδρομο που είναι πιθανό, μελλοντικά, να επεκταθεί έως τη Σερβία, με στόχο τη διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας και το άνοιγμα νέων δρόμων για το φυσικό αέριο στα Βαλκάνια και στην Ευρώπη.

Υπάρχουν όμως και άλλοι σχεδιασμοί στα σκαριά, οι οποίοι «πατούν» στη στρατηγική των Βρυξελλών για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης εστιάζοντας στη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας, με επίκεντρο τον περιορισμό της εξάρτησης από το ρωσικό αέριο. Μάλιστα, όσο η πολιτική αγωγών της Μόσχας εμπλέκει βαθύτερα την Αγκυρα στον ενεργειακό της σχεδιασμό, αυξάνοντας την εξάρτηση της Ευρώπης από ρωσικές πηγές ενέργειας, μέσω Τουρκίας, τόσο περισσότερο ελκυστικός γίνεται ο αγωγός East Med, ένας αγωγός περίπου 2.000 χλμ. ο οποίος θα μεταφέρει 10 bcm αερίου από το Ισραήλ και την Κύπρο.

Οι τεχνικές συναντήσεις των κλιμακίων των τεσσάρων χωρών (Ισραήλ, Κύπρου, Ελλάδας, Ιταλίας) βρίσκονται σε καλό δρόμο και αναμένεται ότι το αποφασιστικό βήμα θα γίνει στο επόμενο «ραντεβού» που έχει οριστεί για αυτόν τον μήνα. Ο East Med έχει συμπεριληφθεί στα Εργα Κοινού Ενδιαφέροντος (Projects of Common Interest – PCI) της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Εάν τηρηθεί το υπάρχον χρονοδιάγραμμα, ο αγωγός θα μπορούσε να τεθεί σε λειτουργία το 2025. «Αγκάθι» ωστόσο αποτελεί ο προϋπολογισμός του έργου, ο οποίος προσεγγίζει τα 12 δισ. ευρώ.