Μαύρο κεφάλαιο στην ιστορία του ΕΣΥ αποτελούν οι νοσοκομειακές λοιμώξεις, με τους ειδικούς να παραδέχονται πως εντός των ελληνικών νοσοκομείων βρίσκεται σε εξέλιξη μια «σιωπηρή επιδημία». Ο ομότιμος καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιώργος Λ. Δαΐκος σε συνέντευξή του που παραχωρεί στο «Βήμα» μιλάει για τη διαχρονικότερη και ενδεχομένως απειλητικότερη υγειονομική κρίση, κάνει μία ανασκόπηση στις προσπάθειες που έχουν γίνει για την αντιμετώπιση του προβλήματος και εστιάζει στα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι επιστήμονες αλλά και στις πιθανές λύσεις.
Οι λοιμώξεις που σχετίζονται με την υγειονομική περίθαλψη αποτελούν απειλή για την ασφάλεια των ασθενών, σύμφωνα με το ECDC. Ποια είναι η εικόνα στη χώρα μας;
«Οι νοσοκομειακές λοιμώξεις από πολυανθεκτικά μικρόβια αποτελούν τη μεγαλύτερη κρίση δημόσιας υγείας που αντιμετωπίζει η χώρα μας τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 120.000 ασθενείς ανά έτος προσβάλλονται από κάποια λοίμωξη κατά τη διάρκεια της νοσηλείας τους σε ένα από τα νοσηλευτικά ιδρύματα της χώρας. Αυτό έχει σαν συνέπεια την παράταση της νοσηλείας, τον διπλασιασμό του κινδύνου για θάνατο και την επιβάρυνση του συστήματος υγείας με 500 εκατομμύρια έως 1 δισ. ευρώ ετησίως. Tο πρόβλημα περιπλέκεται έτι περαιτέρω με την ανάδυση και διασπορά πολυανθεκτικών μικροβίων για τα οποία δεν υπάρχουν ή υπάρχουν ελάχιστες θεραπευτικές επιλογές.
Η Ελλάδα ανήκει στις χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο από τέτοιου είδους λοιμώξεις και υπολογίζεται ότι έχουμε τουλάχιστον 18.000 περιπτώσεις πολυανθεκτικών λοιμώξεων και περισσότερους από 1.600 θανάτους ανά έτος προκαλούμενους από πολυανθεκτικά μικρόβια».
Ποιες προσπάθειες έχουν γίνει για την αντιμετώπιση του προβλήματος; Και ποιο το αποτύπωμά τους;
«Πολλαπλές και μακροχρόνιες προσπάθειες του ΕΟΔΥ και πρώην ΚΕΕΛΠΝΟ καθώς και του υπουργείου Υγείας, δεν επέφεραν τα αναμενόμενα αποτελέσματα στον έλεγχο των νοσοκομειακών λοιμώξεων και στην αντιμετώπιση της μικροβιακής αντοχής. Η έκδοση της Υ.Α. Υ1.Γ.Π. 114971/2014 (ΦΕΚ 388/Β’ 18.2.2014) καθόρισε το νομοθετικό πλαίσιο και έδωσε μία νέα ώθηση στον τομέα της πρόληψης των λοιμώξεων και της καταπολέμησης της μικροβιακής αντοχής στους χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας. Η απελθούσα κυβέρνηση είχε εκπονήσει και αυτή το δικό της σχέδιο δράσης όπως αναφέρθηκε στο «Βήμα» της 28ης Μαΐου.
Παράλληλα με τις ως άνω προσπάθειες πραγματοποιούνται και διάφορα ερευνητικά προγράμματα για τον έλεγχο των νοσοκομειακών λοιμώξεων και της μικροβιακής αντοχής».
Εσείς έχετε συμμετάσχει
σε κάποιο πρόγραμμα;
«Μία από τις σημαντικότερες δράσεις που υλοποιούνται αυτή την περίοδο για την αντιμετώπιση της μικροβιακής αντοχής σε ελληνικά νοσοκομεία είναι το πρόγραμμα με το ακρωνύμιο REVERSE, στο οποίο έχω οριστεί Εθνικός Συντονιστής. Το πρόγραμμα αυτό, στο οποίο συμμετέχουν είκοσι τέσσερα νοσοκομεία από τέσσερις χώρες με υψηλά επίπεδα μικροβιακής αντοχής (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία και Ρουμανία), χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ενωση και έχει διάρκεια τεσσάρων ετών. Στην Ελλάδα, το πρόγραμμα εφαρμόζεται μέσω του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου από τον Μάρτιο του 2022 σε 4 πανεπιστημιακά νοσοκομεία και 2 νοσοκομεία του ΕΣΥ, στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη και στα Ιωάννινα».
Πού στοχεύει το συγκεκριμένο πρόγραμμα;
«Ο βασικός στόχος του προγράμματος είναι η ολιστική αντιμετώπιση του προβλήματος της μικροβιακής αντοχής στο νοσοκομειακό περιβάλλον μέσα από την εφαρμογή επιστημονικά τεκμηριωμένων πρακτικών. Στο πρόγραμμα εντάσσονται πολιτικές χρήσης των αντιβιοτικών όπως και στρατηγικές πρόληψης της διασποράς ανθεκτικών στα αντιβιοτικά βακτηρίων στο νοσοκομειακό περιβάλλον.
Η καινοτομία του προγράμματος είναι ότι παρέχει στα 6 ελληνικά νοσοκομεία δύο επαγγελματίες υγείας ανά νοσοκομείο, έναν ιατρό και έναν νοσηλευτή, οι οποίοι σε συνεργασία με τα θεσμικά όργανα του νοσοκομείου θα ασχοληθούν αποκλειστικά με την εφαρμογή του προγράμματος και θα εκπαιδευτούν από ομάδα ειδικών επιστημόνων με στόχο την εξέλιξή τους σε εξειδικευμένα στελέχη στον τομέα της πρόληψης των λοιμώξεων.
Επιπλέον, οι παρεμβάσεις που προτείνονται από το πρόγραμμα προσαρμόζονται στις ανάγκες και στις ιδιαιτερότητες κάθε χώρας και κάθε νοσοκομείου. Για τον λόγο αυτόν πραγματοποιούνται επισκέψεις ανά χώρα από ομάδα ειδικών επιστημόνων (ιατροί, νοσηλευτές, ψυχολόγοι και κοινωνιολόγοι) με εμπειρία στην εφαρμογή στρατηγικών υγείας και με στόχο τη συνεχή συμβουλευτική και υποστήριξη των νοσοκομείων στην αποτελεσματική εφαρμογή του προγράμματος (implementation strategy). Απώτερος στόχος του REVERSE είναι η εξασφάλιση της διαχρονικότητας της δράσης στα συμμετέχοντα νοσοκομεία καθώς και η αξιοποίηση της συγκεκριμένης εμπειρίας σε εθνικό επίπεδο για τη στήριξη των δράσεων και στα υπόλοιπα νοσοκομεία της χώρας».
Αραγε το ευρύτερο πλαίσιο του Δημοσίου είναι υποστηρικτικό στην εφαρμογή τέτοιων προγραμμάτων στη χώρα μας;
«Η υλοποίηση τέτοιων έργων στη χώρα μας δεν είναι εύκολη. Ο γραφειοκρατικός φόρτος που επωμίζονται οι επιστημονικοί υπεύθυνοι των έργων, καθώς και το διοικητικό και ακαδημαϊκό-ερευνητικό προσωπικό των ΑΕΙ, κάτω από τη δαιδαλώδη και εν τέλει αναποτελεσματική πρακτική του στενού δημοσίου τομέα, ορθώνει συχνά ανυπέρβλητα εμπόδια στην επιτυχή υλοποίησή τους».
