Στον χώρο των οικονομικών και των χρηματο-οικονομικών έχει αναδειχθεί τα τελευταία χρόνια, και ειδικά από τα χρόνια της πρόσφατης μεγάλης οικονομικής κρίσης, η ανάγκη για την εκτεταμένη εκπαίδευση των πολιτών σε βασικές έννοιες και θέματα οικονομικών και χρημα-οικονομικών εννοιών, προκειμένου να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο του οικονομικού αναλφαβητισμού, που αντιμετωπίζουν πολλοί συμπολίτες μας (όχι μόνο νέοι άνθρωποι) δυστυχώς.
Σε ένα παρόμοιο επίπεδο, έχει αναδειχθεί πλέον η αδήριτη ανάγκη για την εκπαίδευση σε βασικά θέματα διοικητικής πρακτικής και αποτελεσματικής διοίκησης ανθρώπων και ομάδων. Κατ’ αντιστοιχία λοιπόν με την έννοια του οικονομικού αναλφαβητισμού, υποστηρίζουμε ότι και στην Ελλάδα πλέον, τη χώρα όπου άνω του 90% των επιχειρήσεων είναι μικρές ή πολύ μικρές, πρέπει να δοθεί έμφαση στον περιορισμό του φαινομένου του διοικητικού αναλφαβητισμού. Της έλλειψης δηλαδή βασικών γνώσεων και δεξιοτήτων για την αποτελεσματική άσκηση διοίκησης ανθρώπων και ομάδων στους χώρους εργασίας. Ειδικά για ανθρώπους που από απλοί εργαζόμενοι, καλούνται να αναλάβουν διοικητικές ευθύνες, είτε ως στελέχη επιχειρήσεων είτε ως επιχειρηματίες οι ίδιοι στη δική τους επιχείρηση.
Πληθώρα ερευνών που έχουν διεξαχθεί στην Ελλάδα στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας έχουν αναδείξει πως μεταξύ των 2-3 σημαντικότερων λόγων για τους οποίους ένας εργαζόμενος αποχωρεί οικειοθελώς από μια θέση εργασίας, πέραν των καλύτερων οικονομικών απολαβών από άλλη επιχείρηση, είναι αιτίες που έχουν να κάνουν με τη συμπεριφορά και τον τρόπο διοίκησης του/της προϊσταμένου του/της και τη σχέση προϊσταμένου – υφισταμένων. Για παράδειγμα, αναφέρονται λόγοι όπως η κακή σχέση με τον/την προϊστάμενο/η, το αυξημένο άγχος και η εργασιακή πίεση και η έλλειψη αναγνώρισης από τον/την προϊστάμενο/η.
Είναι δυστυχώς πολύ συνηθισμένο, ακόμη και σε μεγάλες επιχειρήσεις, με οργανωμένα τμήματα Διοίκησης Ανθρώπινου Δυναμικού, να εξελίσσονται σε θέση προϊσταμένου/ευθύνης όχι απαραίτητα οι καλύτεροι και οι ικανότεροι… Και ως ικανότητα, εδώ δεν εννοούμε απλά την αποτελεσματικότητα στην υπάρχουσα θέση εργασίας και την υψηλή παραγωγικότητα. Πολύ συχνά εξελίσσονται χωρίς να έχουν δεχθεί καμία εκπαίδευση στην απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων για την αποτελεσματική διοίκηση ανθρώπων και ομάδων, απλά επειδή «πιάνουν τους στόχους» ή, ακόμη χειρότερα, επειδή «είναι ο παλιότερος», ή, ακόμη χειρότερα, ο φίλος και συγγενής…
Όπως συχνά λέγεται όμως, «ένας επιτυχημένος πωλητής δεν είναι απαραίτητα και επιτυχημένος προϊστάμενος πωλήσεων». Άλλες γνώσεις, δεξιότητες και ατομικά χαρακτηριστικά απαιτεί ο πρώτος ρόλος, άλλες ο δεύτερος. Όταν ένας manager μιλάει άσχημα στους υφισταμένους του/της, δεν διαχειρίζεται αποτελεσματικά τον φόρτο εργασίας μέσα στην ομάδα, όταν ο ίδιος/α δεν δίνει το καλό παράδειγμα, όταν δεν τους παρακινεί αποτελεσματικά, όταν κάνει διακρίσεις μεταξύ τους, όταν δεν ξέρει πώς να επιλέγει ή να αξιολογεί συνεργάτες, κ.ά. πώς περιμένουμε οι συνεργάτες του να είναι αποδοτικοί, ικανοποιημένοι και να παραμένουν πιστοί και αφοσιωμένοι στην εργασία τους;
Στη σημερινή εποχή δεν είναι μόνο το οικονομικό κίνητρο που προσελκύει και διατηρεί έναν εργαζόμενο σε μια θέση εργασίας. Ο διοικητικός αναλφαβητισμός είναι ένας από τους βασικούς λόγους γιατί κυρίως οι μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις δεν βρίσκουν και δεν μπορούν να διακρατήσουν το προσωπικό τους, ειδικά σε μια ανταγωνιστική αγορά εργασίας με χαμηλά επίπεδα ανεργίας, όπως συμβαίνει αυτή την περίοδο. Η αποτελεσματική διοίκηση ανθρώπων και ομάδων και η άσκηση ηγεσίας δεν είναι ταλέντο ή έμφυτο χαρακτηριστικό. Περνάει μέσα από την εκπαίδευση και τη συνεχή κατάρτιση ικανών στελεχών επιχειρήσεων και οργανισμών και την κατάλληλη επιλογή και προετοιμασία τους για να αναλάβουν θέσεις ευθύνης.
Η άσκηση διοίκησης με ενσυναίσθηση, με σεβασμό για την ανθρώπινη ύπαρξη, με ευθύνη και ηθική δεν πρέπει να λογίζεται ως παροχή αλλά ως υποχρέωση των επιχειρήσεων. Η άσκηση διοίκησης με αξιοπρέπεια και ευθύνη και το ενδιαφέρον για την προσωπική και επαγγελματική ζωή και εξέλιξη των εργαζομένων δεν απαιτεί ιδιαίτερη επιστημονική γνώση ή σπουδές. Απαιτεί όμως γνήσιο και ειλικρινές ενδιαφέρον για τον άνθρωπο δίπλα μας… Τα πράγματα είναι απλά. Φέρσου στος άλλους όπως θα ήθελες να σου φέρονται αν ήσουν στη θέση τους.
Ο κύριος Ιωάννης Νικολάου είναι Καθηγητής Οργανωσιακής Συμπεριφοράς και Διοίκησης Ανθρώπινου Δυναμικού του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
