Μια σειρά από προκλήσεις καλείται να αντιμετωπίσει ο κλάδος της ναυτιλίας σε μια εξαιρετικά κρίσιμη συγκυρία, καθώς οι τιμές ναυτιλιακών καυσίμων και λιπαντικών έχουν αυξηθεί σημαντικά. Ο υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής Γιάννης Πλακιωτάκης σε ομιλίες του έχει αναφερθεί στις στρατηγικές παρεμβάσεις που είναι απαραίτητες στη ναυτιλιακή βιομηχανία, προκειμένου να μπορέσει ο κλάδος να ανταποκριθεί στις μεγάλες και σημαντικές προκλήσεις. Σύμφωνα με τον κ. Πλακιωτάκη, η ναυτιλία καλείται να αντιμετωπίσει τις σύνθετες προκλήσεις που θέτουν η σταδιακά αυστηρότερη περιβαλλοντική νομοθεσία του ΙΜΟ και της ΕΕ και τα οικονομικά ζητήματα που σχετίζονται με αυτήν. Αναφέρθηκε στην απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα ως «φλέγον ζήτημα» και ως «μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τη ναυτιλία». Οπως είπε, «η ναυτιλία πρέπει να εξασφαλίσει, στο πολύ άμεσο μέλλον, την παγκόσμια διαθεσιμότητα ασφαλών εναλλακτικών καυσίμων χαμηλών και μηδενικών εκπομπών άνθρακα και την αντίστοιχη τεχνολογική υποδομή. Απέχουμε, ωστόσο, ακόμα από αυτόν τον στόχο».

Χρηματοδότηση

Επιπλέον τόνισε τη σημασία των νέων χρηματοδοτικών μέσων και πόρων για τη χρηματοδότηση της πορείας προς την απεξάρτηση της ναυτιλίας από τον άνθρακα:

«Τα υψηλότερα πρότυπα ασφαλείας και περιβαλλοντικής απόδοσης προέρχονται συχνά από διαφορετικούς οργανισμούς, αλλά πάντα με σημαντικό οικονομικό κόστος. Η χρηματοδότηση καινοτόμων λύσεων για τη μείωση της ρύπανσης από τα πλοία και την ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης των πλοίων, συμπεριλαμβανομένης της εγκατάστασης πρωτοποριακού τεχνολογικού εξοπλισμού ή της ναυπήγησης πλοίων καινοτόμου σχεδιασμού και συστημάτων, προϋποθέτει την ύπαρξη μηχανισμών χρηματοδότησης πέρα από τους παραδοσιακούς».

Παράλληλα, ο γενικός διευθυντής του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) Kitack Lim δήλωσε: «Προκειμένου να απαλλαγεί από τον άνθρακα μια πραγματικά παγκόσμια βιομηχανία, απαιτούνται παγκόσμιες λύσεις. Στόχος μας είναι να διασφαλίσουμε ότι η ναυτιλία θα συνεχίσει να λειτουργεί με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα. Στόχος μας είναι να απαλλάξουμε τελικά τη ναυτιλία από τον άνθρακα και γι’ αυτό πρέπει να συνεργαστούμε με όλους τους εμπλεκομένους για την ανάπτυξη βιώσιμων λύσεων. Ελπίζω πολύ στην υποστήριξή σας για τις προσπάθειές μας. Πρέπει να συνεχίσουμε μαζί το ταξίδι μας και να μην αφήσουμε κανέναν πίσω».

Το θέμα απασχόλησε πρόσφατα και τη καθιερωμένη συνέντευξη Τύπου που παραχωρεί η Ενωση Ελλήνων Εφοπλιστών κατά τη διάρκεια της διεθνούς ναυτιλιακής έκθεσης «Ποσειδώνια», με τη νέα πρόεδρο, κυρία Μελίνα Τραυλού, να επισημαίνει πως «η ενεργειακή μετάβαση είναι το σημαντικότερο θέμα που μας απασχολεί. Ο,τι κάνει η Ευρώπη με τους κανονισμούς για την απαλλαγή από τον άνθρακα, όπως το Fit for 55 και το Σύστημα Εμπορίας Ρύπων (Emissions Trading System – ETS), πρέπει να έχει ως γνώμονα την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής ναυτιλίας στο σύνολό της. Ορισμένες αποφάσεις μπορεί να είναι επιζήμιες για τον κλάδο μας και θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο το πλεονέκτημα που έχουμε έναντι του ανταγωνισμού από την Ασία και άλλες περιοχές».

Ρεαλιστικές λύσεις

Επίσης πρόσθεσε ότι: «Θέλουμε ρεαλιστικές λύσεις με γνώμονα την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας. Μέσω της συμμετοχής σε πλήθος οργανισμών η ελληνική ναυτιλία είναι παρούσα σε κάθε διεθνές φόρουμ, όπου προσπαθούμε πάντα να βοηθήσουμε στην εφαρμογή των σωστών πολιτικών για τον κλάδο. Η Ευρώπη επιμένει στο Fit for 55, ενώ εμείς επιμένουμε ότι η λύση πρέπει να είναι διεθνής, μέσα σε ένα πλαίσιο που θα ορίζεται από τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (IMO)».

Την ίδια στιγμή που οι εφοπλιστές περιμένουν από τους ερευνητές να τους ενημερώσουν για τα νέα ναυτιλιακά καύσιμα που θα αποφέρουν μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα έως το 2050, και η χρηματοδότηση για τη ναυτιλία προσαρμόζεται στα νέα περιβαλλοντικά δεδομένα.

Ο ναυτιλιακός οικονομολόγος Γιώργος Ξηραδάκης επισημαίνει ότι με τις απαιτήσεις του IMO να γίνονται ολοένα και αυστηρότερες αναφορικά με τη μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, οι εισηγμένες ναυτιλιακές εταιρείες στα χρηματιστήρια έχουν προβεί ήδη σε αρκετές ενέργειες ενημέρωσης του επενδυτικού τους κοινού σχετικά με τις νέες πολιτικές που εφαρμόζουν, προκειμένου οι επιχειρηματικές τους πρακτικές να εναρμονίζονται ακόμα περισσότερο με τις αρχές Περιβάλλοντος, Κοινωνικής Συνοχής και Διακυβέρνησης (ESG), θεμελιώδη συνιστώσα των οποίων αποτελεί το περιβάλλον και η προστασία του.

«Κοινωνία»

Μεγάλες τράπεζες που ασχολούνται με τη χρηματοδότηση ναυτιλιακών εταιρειών έχουν βάλει ως προτεραιότητα τα λεγόμενα Poseidon Principles. Οπως λέει ο κ. Ξηραδάκης, η πρακτική λειτουργία και η χρησιμότητα των Poseidon Principles είναι ότι όλοι οι οργανισμοί οι οποίοι συνυπογράφουν τις αρχές αυτές οφείλουν σε ετήσια βάση να επιμετρούν τις εκπομπές ρύπων, αλλά και να εξάγουν και να δημοσιεύουν συμπεράσματα αναφορικά με το πόσο οι μετρήσεις αυτές εναρμονίζονται με τη στρατηγική τάση σταδιακής μείωσης αυτών. Συμπληρώνει πως η δεύτερη συνιστώσα του ESG, η αναγκαιότητα της Κοινωνικής Συνοχής ή απλά «Κοινωνία», έχει να κάνει με το πώς μια επιχείρηση διαχειρίζεται τις σχέσεις της με τους εργαζομένους, τους προμηθευτές, τους πελάτες και τις κοινότητες στις οποίες δραστηριοποιείται.

Επιπλέον, η «Κοινωνία» αγγίζει και το θέμα της ισότητας των φύλων και των ίσων ευκαιριών μέσω της εκπροσώπησης, μεταξύ άλλων, των γυναικών στα πληρώματα της ποντοπόρου ναυτιλίας, που ως ποσοστό παραμένει σε αρκετά χαμηλά επίπεδα σε σχέση με άλλους κλάδους. Επιπροσθέτως, όπως λέει, η Εταιρική Διακυβέρνηση αποτελεί την τρίτη συνιστώσα του ESG, η οποία σχετίζεται με το σύστημα κανόνων, αρχών, πρακτικών και διαδικασιών που διέπουν τη λειτουργία μιας επιχείρησης.

Στον τομέα της ποντοπόρου ναυτιλίας, το σύστημα αυτό περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, πολιτικές και διαδικασίες που στόχο έχουν την καταπολέμηση της διαφθοράς σε λιμάνια που δεν διαθέτουν εκσυγχρονισμένα πρωτόκολλα λειτουργίας.

Εκτός από τα ζητήματα της προστασίας του περιβάλλοντος, πολλά θα αλλάξουν το επόμενο χρονικό διάστημα στη ναυτιλία λόγω της τεχνολογικής ανάπτυξης, της ψηφιοποίησης και της μεγάλης έλλειψης αξιωματικών. Με στόχο την προσέλκυση Ελλήνων στα πλοία, το υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής έκανε γνωστό ότι προετοιμάζει έως το τέλος του έτους ένα νέο πλάνο για να ενισχυθεί η ναυτική εκπαίδευση.