Το κάπνισμα συνεχίζει να κατατάσσεται ανάμεσα στα σημαντικότερα ζητήματα δημόσιας υγείας μαζί με την παχυσαρκία, τον αλκοολισμό και τη χρήση οπιούχων. Ωστόσο μια νέα, διεθνής, έρευνα έρχεται να ανατρέψει τα μέχρι στιγμής δεδομένα για τις συνήθειες και τον «εθισμό» των καπνιστών. Η έρευνα που διεξήχθη από την εταιρεία ερευνών IPSOS, για λογαριασμό της Philip Morris International (PMI), αποκαλύπτει ότι το 77% των ενηλίκων συμφωνεί πως οι κυβερνήσεις θα πρέπει να κάνουν ό,τι μπορούν για να ενθαρρύνουν άνδρες και γυναίκες που σε διαφορετική περίπτωση θα συνέχιζαν να καπνίζουν τσιγάρα, να στραφούν σε καλύτερες εναλλακτικές. Σημαντικό είναι ότι το αντίστοιχο ποσοστό στην Ελλάδα ανέρχεται σε 84%.
Εξίσου σημαντικό είναι ότι καταδεικνύει την ισχυρή υποστήριξη των πολιτών ως προς τον ρόλο που θα πρέπει να διαδραματίσουν η καινοτομία και η τεχνολογία στην επίλυση αυτών των παγκόσμιων προβλημάτων υγείας: το 86% όσων συμμετείχαν στην έρευνα (και 92% στην Ελλάδα) πιστεύει ότι οι εταιρείες καταναλωτικών προϊόντων οφείλουν να επενδύουν στην έρευνα και στην καινοτομία, σχετικά με τα προϊόντα τους, προς το συμφέρον της δημόσιας υγείας.
«Το μήνυμα δεν
ελήφθη από τις Αρχές»
Η δρ Moira Gilchrist, αντιπρόεδρος της Επιστημονικής και Δημόσιας Επικοινωνίας της Philip Morris International, δηλώνει: «Αυτή η έρευνα δείχνει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι σε όλον τον κόσμο συμφωνούν πως το κάπνισμα συνεχίζει να αποτελεί ένα σοβαρό πρόβλημα για τη δημόσια υγεία. Επιθυμούν να δουν ενέργειες που αξιοποιούν την ευκαιρία που προσφέρουν οι επιστημονικά τεκμηριωμένες εναλλακτικές του τσιγάρου. Είμαστε απόλυτα σύμφωνοι με αυτή την άποψη. Η κοινή γνώμη ταυτίζεται με την κοινή λογική και η έρευνα επιβεβαιώνει το μήνυμα που λαμβάνουμε εδώ και πάνω από μία δεκαετία».
Σε αντίθεση όμως με την κοινή λογική, οι καπνοβιομηχανίες αποθαρρύνονται από το να καινοτομούν και ενθαρρύνονται ακουσίως να διατηρούν τα τσιγάρα στον πυρήνα του επιχειρηματικού τους μοντέλου. Μόλις το 35% (και 27% στην Ελλάδα), σύμφωνα με την έρευνα, πιστεύει ότι οι Αρχές στις αντίστοιχες χώρες στις οποίες διεξήχθη η έρευνα έχουν κάνει καλή δουλειά προκειμένου να διασφαλίσουν την πρόσβαση όλων στις τελευταίες εξελίξεις και στην καινοτομία. Ξεκάθαρα η κοινωνία δεν θέλει οι κυβερνήσεις να εμποδίζουν πολλά υποσχόμενες λύσεις στα προβλήματα της δημόσιας υγείας. «Παρ’ όλα αυτά» υπογραμμίζει η κυρία Gilchrist, «στην PMI δεν θα παρεκκλίνουμε από τη δέσμευσή μας να παρέχουμε καλύτερες εναλλακτικές του τσιγάρου καθώς και πληροφόρηση σχετικά με τις επιλογές αυτές στο 1,1 δισεκατομμύριο των καπνιστών σε όλον τον κόσμο».
Οι εναλλακτικές
του τσιγάρου
«Οι συμμετέχοντες στην έρευνα ήταν ξεκάθαροι. Εξίσου ξεκάθαρη είναι και η επιστήμη. Τα στοιχεία δείχνουν ότι η στροφή σε προϊόντα που δεν καίνε τον καπνό αποτελούν καλύτερη επιλογή από τη συνέχιση του καπνίσματος. Δεν μπορούμε να κρατάμε τους καπνιστές στο σκοτάδι σχετικά με αυτές τις πληροφορίες. Οι χώρες σήμερα έχουν την ευκαιρία να εφαρμόζουν σε εθνικό επίπεδο ένα ρυθμιστικό πλαίσιο που θα περιλαμβάνει την επιστήμη και την τεχνολογία και η Ελλάδα δεν θα πρέπει να αποτελεί εξαίρεση. Οι προοδευτικές πολιτικές μπορούν να προστατεύσουν τη δημόσια υγεία αποτελεσματικά και συνολικά να λειτουργούν προς το συμφέρον όσων καπνίζουν» αναφέρει ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Παπαστράτος κ. Χρήστος Χαρπαντίδης.
«Το ηχηρό μήνυμα που στέλνει η κοινωνία ζητώντας περισσότερη πληροφόρηση και μεγαλύτερη πρόσβαση στις καλύτερες εναλλακτικές του τσιγάρου δεν σημαίνει ότι αίρονται οι σχετικές επιφυλάξεις, τις οποίες συμμεριζόμαστε. Από όσους συμμετείχαν στην έρευνα, το 92% συμφώνησε ότι αυτά τα νέα προϊόντα θα πρέπει να έχουν περάσει από αυστηρό επιστημονικό έλεγχο πριν από την κυκλοφορία τους στην αγορά και το 91% συμφώνησε ότι από τη στιγμή που κυκλοφορούν στην αγορά θα πρέπει να ελέγχονται προκειμένου να διασφαλιστεί πως μειώνουν τη βλάβη που προκαλεί το τσιγάρο» επισημαίνει.
Επιστημονικός «συνασπισμός» για τη μείωση της βλάβης από τον καπνό
Επιστολή στον Γενικό Γραμματέα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) έστειλαν 72 έγκριτα μέλη της ακαδημαϊκής και επιστημονικής κοινότητας από 19 χώρες. Ζητούν από τον Οργανισμό να αναλάβει ηγετικό ρόλο στην προώθηση αποτελεσματικών και ταχείας δράσης πολιτικών για τη ρύθμιση της χρήσης του καπνού και της νικοτίνης. «Η στρατηγική για τον έλεγχο του καπνίσματος να συμπεριλάβει τη μείωση της βλάβης, προς όφελος της δημόσιας υγείας» επισημαίνουν οι υπογράφοντες και ζητούν από τον ΠΟΥ και τους εθνικούς οργανισμούς που μετέχουν σε αυτόν να υιοθετήσουν μια θετική προσέγγιση στις νέες τεχνολογίες και στην καινοτομία, στον βαθμό που αυτή μπορεί να μειώσει τη βλάβη από το κάπνισμα και να συμβάλει στον έλεγχο και στη διακοπή του καπνίσματος.
Οπως αναφέρεται στην επιστολή, χρήστες που δεν μπορούν ή επιλέγουν να μη σταματήσουν τη χρήση της νικοτίνης έχουν τη δυνατότητα να στραφούν από τα προϊόντα υψηλού κινδύνου (κυρίως τσιγάρα) σε προϊόντα που δυνητικά ενέχουν πολύ μικρότερο κίνδυνο για τον χρήστη (π.χ. προϊόντα νικοτίνης χαμηλής τοξικότητας καπνού χωρίς καύση, θερμαινόμενα προϊόντα καπνού). Οι υπογράφοντες θεωρούν ότι αυτή η στρατηγική θα μπορούσε να έχει ουσιαστική συνεισφορά στον Στόχο Αειφόρου Ανάπτυξης που αφορά τη μείωση των πρόωρων θανάτων από τα μη μεταδιδόμενα νοσήματα.
Στην επιστολή αναφέρονται μερικές κατευθυντήριες αρχές για την ανάπτυξη της επόμενης φάσης του παγκόσμιου ελέγχου του καπνίσματος, αρχής γενομένης από την επόμενη Διάσκεψη των Συμβαλλομένων Μερών στις αρχές Οκτωβρίου 2018 στη Γενεύη. Μεταξύ άλλων επισημαίνεται:
•Η μείωση της βλάβης από το κάπνισμα αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της στρατηγικής ελέγχου του καπνίσματος. Μπορεί να βοηθήσει τους καπνιστές να σταματήσουν το κάπνισμα, ενώ σε περίπτωση που συνεχίζουν τη χρήση μειώνεται σημαντικά ο κίνδυνος να υποστούν σοβαρή βλάβη στην υγεία τους.
•Η αβεβαιότητα σχετικά με τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των προϊόντων νικοτίνης δεν θα πρέπει να αποτελεί λόγο στασιμότητας. Είναι γεγονός ότι δεν υπάρχουν διαθέσιμα σήμερα τα πλήρη στοιχεία για τις επιπτώσεις των νέων προϊόντων στην υγεία των χρηστών. Ωστόσο, υπάρχει επαρκής επιστημονική γνώση για τις φυσικές και χημικές διεργασίες που εμπλέκονται, την τοξικολογία των εκπομπών, καθώς και βιολογικοί δείκτες της έκθεσης που αποδεικνύουν ότι τα προϊόντα μη καύσης είναι πολύ λιγότερο επιβλαβή από το κάπνισμα. Επίσης, είναι γνωστό με βεβαιότητα ότι το τυπικό τσιγάρο είναι εξαιρετικά επιβλαβές.
•Κατά την εφαρμογή της η Σύμβαση-Πλαίσιο θα πρέπει να υιοθετήσει την «αναλογική ρύθμιση του κινδύνου». Αυτό σημαίνει ότι η αυστηρότητα της ρύθμισης ή της φορολόγησης που εφαρμόζεται σε κατηγορίες προϊόντων θα πρέπει να αντανακλά τον ενδεχόμενο κίνδυνο για την υγεία.
•Ο ΟΥ θα πρέπει να αποφύγει πολιτικές που να καθιστούν τις εναλλακτικές αυτές λύσεις για το κάπνισμα λιγότερο προσβάσιμες, λιγότερο αποδεκτές, πιο ακριβές, λιγότερο φιλικές προς τον καταναλωτή ή φαρμακολογικά λιγότερο αποτελεσματικές, ή να αναστείλουν την καινοτομία και την ανάπτυξη νέων και βελτιωμένων προϊόντων.
•Τέλος, η επιστολή αναφέρει ότι έχει έλθει η ώρα η στρατηγική για τον έλεγχο του καπνίσματος να συμπεριλάβει στους κόλπους της τη στρατηγική μείωσης της βλάβης, προς όφελος της δημόσιας υγείας σε διεθνές επίπεδο.
