Για να ερμηνεύσουμε ορθά το ακραίο στρατιωτικοποιημένο αναθεωρητικό παραλήρημα του Τ. Ερντογάν, πρέπει να εστιάσουμε σε δύο άξονες: σε αυτόν της καταρρέουσας τουρκικής οικονομίας και σε εκείνον των νοσηρών και ουτοπικών ιδιοτελών επιδιώξεων του τούρκου προέδρου.
Ο επίσημος πληθωρισμός στην Τουρκία ανέρχεται στο 73,5%, αλλά ο πραγματικός υπολογίζεται στο 160%. Τα κρατικά ομόλογα διανύουν τη χειρότερη περίοδο των τελευταίων 14 ετών. Η Τουρκία ως προς το κατά κεφαλήν εισόδημα κατατάσσεται 78η μεταξύ 150 χωρών και βρίσκεται στην 22η θέση των ισχυρών οικονομιών, μολονότι ο Τ. Ερντογάν υποσχόταν στους τούρκους πολίτες τη 10η θέση. Η τουρκική λίρα μόνο τον τελευταίο χρόνο έχει υποτιμηθεί κατά 43,6% και η ισοτιμία δολαρίου/τουρκικής λίρας έχει διαμορφωθεί στο 1/17,12. Το κόστος των καυσίμων έχει εκτιναχθεί και το εισόδημα των τούρκων πολιτών δεν επαρκεί ούτε για τη στοιχειώδη κάλυψη των ειδών πρώτης ανάγκης.
Οι προσπάθειες του Τ. Ερντογάν να τονώσει την τουρκική οικονομία μέσω εξωτερικού δανεισμού και επενδύσεων (από το Κατάρ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα κ.ά.) δεν απέδωσαν το προσδοκώμενο από εκείνον όφελος. Αντιθέτως, μάλιστα, είχαν ως αποτέλεσμα τη μεταβίβαση του ελέγχου «τουρκικών ασημικών» σε ξένα χέρια αντί πινακίου φακής και την αμαύρωση της εικόνας του ιδίου του τούρκου προέδρου, αφού για τις επενδύσεις αυτές χρειάστηκε να «ασπαστεί ποδέας ρυπαράς»…
Βεβαίως, δεν θα πρέπει να λησμονούμε – και κυρίως δεν πρέπει να το λησμονούν οι τούρκοι πολίτες, τους οποίους ο Τ. Ερντογάν επιχειρεί με τις νεο-οθωμανικές του κορόνες να αποπροσανατολίσει από την πικρή γι’ αυτούς πραγματικότητα – ότι αποκλειστικός υπεύθυνος για την εξαφάνιση του επενδυτικού ενδιαφέροντος και για τη φυγή των διεθνών επενδυτών από την Τουρκία είναι ο ίδιος ο τούρκος πρόεδρος.
Το τουρκικό κράτος συστηματικά καταπατά βάναυσα τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις πολιτικές ελευθερίες των υπηκόων της. Δεν σέβεται τη θρησκευτική ελευθερία και βεβηλώνει θρησκευτικά μνημεία που ανήκουν στην παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά. Διαταράσσει διαρκώς τη γεωπολιτική σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου και επιχειρεί να αποσταθεροποιήσει και τα Βαλκάνια. Εισβάλλει απρόκλητα σε εδάφη ξένων χωρών (όπως στη Συρία) ή διεισδύει ως «γκρίζος λύκος με δορά προβάτου» σε χώρες που αντιμετωπίζουν σοβαρότατα εσωτερικά προβλήματα (όπως στη Λιβύη), για να αποκαταστήσει – άκουσον, άκουσον – την πολιτική ομαλότητα. Εργαλειοποιεί τον ανθρώπινο πόνο και τη μεταναστευτική κρίση (την οποία εν πολλοίς η ίδια δημιούργησε και συντηρεί), για να πιέζει την Ελλάδα και να εκβιάζει την Ευρωπαϊκή Ενωση. Κωφεύει στις – ομολογουμένως ηπιότατες έως τώρα – συστάσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης για σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο εσωτερικό της και για αποφυγή εμπρηστικών ενεργειών εις βάρος κρατών-μελών της ΕΕ (όπως η Ελλάδα και η Κυπριακή Δημοκρατία) την ώρα που απαιτεί ευρωπαϊκές επιχορηγήσεις δισεκατομμυρίων ευρώ. Προμηθεύτηκε πυραυλικά συστήματα από τη Ρωσία, τα οποία συνιστούν σοβαρότατη απειλή για την ασφάλεια του ΝΑΤΟ, και παράλληλα αξιώνει να αποκτήσει αναβαθμισμένα μαχητικά αεροσκάφη και πυραυλικά συστήματα από τις ΗΠΑ.
Και, σαν να μην αρκούσαν όλα αυτά, την ώρα που η ΕΕ και το ΝΑΤΟ συντάσσονται με την αμυνόμενη Ουκρανία και επιβάλλουν πρωτοφανείς οικονομικές και πολιτικές κυρώσεις στη Ρωσία – κυρώσεις που συνεπάγονται πολύ δυσάρεστες συνέπειες και για την ευρωπαϊκή και για την αμερικανική οικονομία -, η Τουρκία διαφοροποιείται πλήρως. Προσβλέποντας αφενός στην ενίσχυση της τουρκικής οικονομίας από τον «ξεπλυμένο» και «άπλυτο» πλούτο των ρώσων ολιγαρχών και από τη σχεδιαζόμενη «μαύρη αγορά» των εκατομμυρίων κλαπέντων τόνων ουκρανικών σιτηρών και αφετέρου στην πολιτική και στρατιωτική υποστήριξη του ρώσου προέδρου, ο Τ. Ερντογάν λειτουργεί ως «πολιορκητικός κριός» της Ρωσίας στους κόλπους της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Ετσι, ο τούρκος πρόεδρος όχι μόνον αρνήθηκε να επιβάλει την παραμικρή κύρωση στη Ρωσία για την επίθεσή της στην Ουκρανία, αλλά και παρεμποδίζει την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στους κόλπους της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας.
Ο δεύτερος άξονας που μας βοηθά να κατανοήσουμε το ακραίο στρατιωτικοποιημένο αναθεωρητικό παραλήρημα του τούρκου προέδρου είναι οι νοσηρές και χιμαιρικές ιδιοτελείς επιδιώξεις του. Ο Τ. Ερντογάν ζει και υπάρχει για δύο λόγους: 1) για να πολλαπλασιάζει την προσωπική και οικογενειακή του περιουσία – τομέας στον οποίον ομολογουμένως εκείνος σημειώνει εξαιρετικές επιδόσεις – και 2) για να «αποκαθηλώσει» τον Μουσταφά Κεμάλ και να αναδειχθεί ο ίδιος σε νέο Ατατούρκ του 21ου αιώνα. Για το δεύτερο αυτό σκέλος, όμως, ο ίδιος όρισε ως προϋπόθεση κάτι το οποίο μόνο στη σφαίρα της νοσηρής φαντασίας του μπορεί να εκπληρωθεί: τη μονομερή ακύρωση της Συνθήκης της Λωζάννης και τη μεταβολή και επέκταση των συνόρων της Τουρκίας εις βάρος της Ελλάδος!
Ενεκα των συστηματικών (και ερειδόμενων πλήρως στο Διεθνές Δίκαιο και στο Δίκαιο της Θαλάσσης) ενεργειών τόσο του Υπ. Εξ. όσο και του ιδίου του Πρωθυπουργού της Ελλάδος ο στρατιωτικοποιημένος τουρκικός αναθεωρητισμός έχει ήδη καταδικαστεί επισήμως από την αμερικανική κυβέρνηση, από το ΝΑΤΟ, από την Ευρωπαϊκή Ενωση, ακόμα και από τον γερμανό καγκελάριο. Ο έλληνας πρωθυπουργός ανέδειξε περίτρανα σε επίπεδο κορυφής την ανεξέλεγκτη και πέραν πάσης λογικής αναθεωρητική μανία της Τουρκίας και εξάλειψε κάθε περιθώριο σε εταίρους και συμμάχους να «κάνουν πως δεν βλέπουν και πως δεν καταλαβαίνουν». Τώρα ΟΛΟΙ εντός της ΕΕ και του ΝΑΤΟ γνωρίζουν ότι η Τουρκία σχεδιάζει να προσβάλει τα ανατολικά σύνορα της ΕΕ, να διαρρήξει πλήρως την ενότητα του ΝΑΤΟ και να μετατρέψει την Ανατολική Μεσόγειο σε ένα απέραντο φρενοκομείο.
Ενεκα της πολιτικής βούλησης της κυβέρνησης και χάρη στις άοκνες και συντονισμένες προσπάθειες των Γενικών Επιτελείων της χώρας μας οι Ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις σήμερα είναι κατά πολύ ισχυρότερες από ό,τι ήταν τρία χρόνια πριν. Αυτό οφείλεται όχι μόνον στην πολύ σοβαρή, ποιοτική και ποσοτική, αναβάθμιση του ελληνικού οπλοστασίου, αλλά και στη σύναψη σημαντικότατων διμερών συμφωνιών αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής με ισχυρότατες φίλιες χώρες (Γαλλία και ΗΠΑ).
Δεδομένων της αρραγούς ενότητας σύσσωμου του πολιτικού κόσμου της χώρας μας σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία και, κυρίως, του ακμαιότατου ηθικού του ελληνικού λαού, κάθε ψυχικά υγιής αντίπαλος της χώρας μας επιβάλλεται, προς δικό του πρωτίστως όφελος, να συνειδητοποιήσει ότι η Ελλάδα θα τιμωρήσει πολύ σκληρά όποιον επιχειρήσει να προσβάλει την κυριαρχία της.
Ο Τ. Ερντογάν οφείλει να αντιληφθεί εγκαίρως ότι μία βίαιη μεταβολή συνόρων ενδέχεται να σημαίνει επέκταση αλλά ενδέχεται να σημαίνει και συρρίκνωση… Και αφού δεν μπορεί το 2023 να αναδειχθεί σε νέο Ατατούρκ, ας προσπαθήσει τουλάχιστον να μην αποδειχθεί ολετήρας του λαού του.
Ο κ. Κωνσταντίνος Παΐδας είναι αναπληρωτής καθηγητής του ΕΚΠΑ.
