Η είσοδος της ρομποτικής στη γενική χειρουργική έχει αργήσει σε σχέση με άλλες ειδικότητες. Αυτό συμβαίνει γιατί τα πραγματικά μεγάλα πλεονεκτήματα της ρομποτικής είναι σε πιο περίπλοκες επεμβάσεις γενικής χειρουργικής, όπως οι επεμβάσεις παχέος εντέρου και στομάχου. Οι περισσότερες από αυτές τις επεμβάσεις γίνονται για κακοήθεις όγκους και επομένως απαιτούν πολύ μεγάλη εμπειρία στη λαπαροσκόπηση, και καλή γνώση της ογκολογίας.
Στην ουσία ο όρος ρομποτική χειρουργική δεν είναι ακριβής, γιατί και πάλι ο χειρουργός είναι αυτός που χειρίζεται τους βραχίονες του ρομποτικού συστήματος. Το ρομπότ είναι στην πραγματικότητα μια τεχνολογικά εξελιγμένη συσκευή κομπιούτερ που παρεμβάλλεται μεταξύ του χειρουργού και του ασθενούς κατά τη διάρκεια μιας επέμβασης με σκοπό να αυξάνονται οι δεξιότητες του χειρουργού και να βελτιώνεται η εικόνα που μεταδίδεται. Η λαπαροσκοπική χειρουργική αποτελεί πια το Gold Standard για τον μεγαλύτερο αριθμό επεμβάσεων στη γενική χειρουργική και ειδικά στη χειρουργική ογκολογία όπου η λεπτομέρεια και η ακρίβεια των χειρισμών έχουν τεράστια σημασία για την επιβίωση του ασθενούς.
Η συμβατική λαπαροσκόπηση έχει κάποιους περιορισμούς και η ρομποτική τεχνολογία που εξελίσσεται με ραγδαίους ρυθμούς έρχεται να μας βοηθήσει σε αυτό.
Αρχικά με τη βελτίωση της εικόνας από 2D σε 3D ο χειρουργός αισθάνεται ότι είναι μέσα στο πεδίο, και αυτό αντισταθμίζει κατά πολύ το μειονέκτημα της έλλειψης της αφής. Τα άκαμπτα λαπαροσκοπικά εργαλεία γίνονται εύκαμπτα ρομποτικά με επτά βαθμούς ελευθερίας κινήσεων, όλες δηλαδή τις κινήσεις που μπορεί να κάνει το ανθρώπινο χέρι σε έναν πολύ περιορισμένο χώρο.
Οι κινήσεις αυτές επιτρέπουν την ακρίβεια και λεπτομέρεια στην παρασκευή και τη συρραφή των ιστών σε πολύ περιορισμένους χώρους, όπως είναι η πύελος και η άνω κοιλιά κοντά στο διάφραγμα. Ετσι γίνεται δυνατή η διενέργεια επεμβάσεων στομάχου και παχέος εντέρου/ορθού με μικροεπεμβατικές όπως λέμε μεθόδους, δηλαδή μεθόδους χωρίς μεγάλες τομές.
Στη χειρουργική ογκολογία αυτή η δυνατότητα χειρισμών έχει ως  αποτέλεσμα την καλύτερη αφαίρεση όλων των ιστών,  συμπεριλαμβανομένων των λεμφαδένων, που απαιτεί ένα σωστό ογκολογικό χειρουργείο. Επίσης χάρη στη λεπτομέρεια της εικόνας αποφεύγονται οι κακώσεις σε ιστούς που πρέπει να διατηρηθούν (αγγεία, νεύρα, ουρητήρες).
Η χαμηλή πρόσθια εκτομή για καρκίνο του ορθού είναι η επέμβαση στην οποία η ρομποτική πλατφόρμα προσφέρει τα περισσότερα πλεονεκτήματα. Καταρχήν η επέμβαση γίνεται σε έναν πολύ περιορισμένο χώρο που είναι η πύελος και η εικόνα του λαπαροσκοπίου υπερέχει σαφώς από αυτήν που έχουμε στην ανοικτή χειρουργική, στην οποία η παρασκευή πολλές φορές γίνεται στα τυφλά μόνο με την αφή. Πόσω μάλλον όταν η εικόνα είναι 3D και την κάμερα την κρατάει ένας ρομποτικός βραχίονας που είναι απόλυτα σταθερός και τον χειριζόμαστε με μικροσκοπικές κινήσεις.
Το πιο σημαντικό δόγμα αυτή τη στιγμή στον καρκίνο του ορθού είναι η ΤΜΕ, δηλαδή η αφαίρεση όλου του πακέτου του λιπώδους ιστού γύρω από το ορθό, που περιέχει και τους λεμφαδένες, χωρίς να καταστρέψουμε τα νεύρα που είναι γύρω από αυτό. Η εικόνα λοιπόν αυτή σε συνδυασμό με τα λεπτά ρομποτικά εργαλεία που μπορούν να κάνουν όλες τις κινήσεις με ακρίβεια χωρίς τον φυσιολογικό ανθρώπινο τρόμο που εξαλείφεται από το ρομποτικό σύστημα μας δίνει τη δυνατότητα να κάνουμε την επέμβαση τέλεια.
Οταν χρειάζεται μπορούμε να τη συνδυάσουμε με μια δεύτερη ενδοσκοπική εικόνα διορθικά (ΤΑΤΜΕ) που μας επιτρέπει να αφαιρέσουμε όγκους πολύ χαμηλά στον σφιγκτήρα και να αποφύγει ο ασθενής μια μόνιμη παρά φύση έδρα.
Ενα δεύτερο, πολύ σημαντικό, πεδίο που η ρομποτική χειρουργική προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα είναι οι επεμβάσεις στομάχου.
Το στομάχι βρίσκεται και αυτό σε έναν χώρο που είναι δύσκολα προσβάσιμος με την ανοικτή χειρουργική, αφού το μεγαλύτερο μέρος του είναι κάτω από τις πλευρές κοντά στο διάφραγμα. Η λαπαροσκόπηση μας δίνει τη δυνατότητα να έχουμε μια εξαιρετική εικόνα σε μεγέθυνση και το ρομπότ προσθέτει σταθερότητα και τρεις διαστάσεις.
Επεμβάσεις όπως η αποκατάσταση διαφραγματοκήλης και θολοπλαστική Nissen (για γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση), η σφιγκτηροτομή Heller για αχαλασία οισοφάγου, που πραγματοποιούμε λαπαροσκοπικά, μπορούν τώρα να γίνουν πιο εύκολα και με μεγαλύτερη ακρίβεια με τη ρομποτική πλατφόρμα. Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα όμως είναι στη ρομποτική γαστρεκτομή για καρκίνο του στομάχου.
Εδώ το ζητούμενο δεν είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής όπως στις παραπάνω δύο επεμβάσεις αλλά η επιβίωση. Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό να αφαιρεθούν όλοι οι λεμφαδένες μαζί με τον όγκο χωρίς να γίνει βλάβη σε ζωτικούς ιστούς, όπως μεγάλα αγγεία, πάγκρεας, ήπαρ.
Η ρομποτική τρισδιάστατη εικόνα και οι λεπτοί χειρισμοί των ρομποτικών εργαλείων μάς δίνουν και εδώ τη δυνατότητα για μια άριστη ογκολογική επέμβαση που θα καθορίσει την επιβίωση του ασθενούς. Ενα ακόμη πλεονέκτημα είναι η δυνατότητα συρραφής των ιστών και αναστομώσεων με την ευκολία που μας παρέχει το ρομποτικό σύστημα.
Τέλος, η εξέλιξη της τεχνολογίας αυτής δίνει λύσεις και σε άλλες πολύπλοκες επεμβάσεις, όπως η παγκρεατεκτομή και γενικά όπου απαιτούνται λεπτοί χειρισμοί ακριβείας και άριστη τρισδιάστατη εικόνα σε μεγέθυνση.
Ο κ. Κωνσταντίνος Στρατούλιας, MD, FACS, είναι διευθυντής Κλινικής Λαπαροσκoπικής Χειρουργικής και Χειρουργικής Ογκολογίας στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών.