Προληπτικά μέτρα ή χάος

Τη μερική προληπτική νομοθέτηση των μέτρων που απαιτεί το ΔΝΤ εξετάζει η ελληνική κυβέρνηση μετά το αδιέξοδο που καταγράφηκε στο Eurogroup της 26ης Ιανουαρίου. Ανώτερο στέλεχος του οικονομικού επιτελείου λέει στο «Βήμα» ότι μετά την αποστολή της λεπτομερούς πρότασης του υπουργού Οικονομικών, στο τελευταίο Eurogroup «συναντήσαμε τη μεγάλη διαφωνία όλων των θεσμών, όχι επί της ουσίας αλλά επειδή ήθελαν τη συμμετοχή του Ταμείου στο ελληνικό πρόγραμμα». Η υπόθεση κόλλησε στην απαίτηση του ΔΝΤ για προληπτική νομοθέτηση μέτρων που θα ισχύουν από το 2019.

«Μετά το Eurogroup», συνεχίζει ο ίδιος, «προβληματιστήκαμε αν μπορούμε να πάμε σε προληπτική νομοθέτηση τμήματος των μέτρων. Εδώ υπάρχουν δύο βασικά ερωτήματα: πρώτον, αν μπορεί να δεχθεί η Βουλή την προληπτική νομοθέτηση και, δεύτερον, αν μια τέτοια μερική προληπτική νομοθέτηση θα ξεκλειδώσει το ΔΝΤ. Το δεύτερο δεν έχει απάντηση, γιατί είναι πολύ δυσμενής η έκθεση βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους και το Ταμείο απαιτεί μεγαλύτερη αναδιάρθρωση χρέους από τους Ευρωπαίους».

Το ίδιο στέλεχος διερωτάται «αν θα μπορέσει το Ταμείο να κάνει μια μεγάλη τούμπα και να δεχθεί τη μερική προληπτική νομοθέτηση». «Αν δεν το κάνει, ξέρουμε ότι θα πάμε σε καινούργια εποχή, χωρίς το Ταμείο», το οποίο θα υποκατασταθεί από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM). «Αυτό όμως απαιτεί νομοθέτηση από τα κοινοβούλια και έτσι χάνουμε χρόνο» προσθέτει, εκτιμώντας ότι αυτό δεν εξυπηρετεί χρονικά την ανάγκη επιστροφής στις αγορές πριν λήξει το πρόγραμμα.

Κάπου εκεί μπαίνει στην ουσία του πολιτικού προβλήματος που αντιμετωπίζει η κυβέρνηση και της αναταραχής που εκδηλώθηκε αυτή την εβδομάδα γύρω από τον Ευκλείδη Τσακαλώτο: «Ο Ευκλείδης προβληματίστηκε από διάφορα πράγματα. Αλλωστε έχει πολυετή συμμετοχή στην κομματική ζωή. Οταν στενεύει ο κύκλος, τελειώνει ο χρόνος και φτάνει η ώρα των δύσκολων αποφάσεων, επικρατεί πανικός και επιχειρείται μετάθεση ευθυνών. Εκεί στριμώχνεται ο Ευκλείδης και ζητεί νομιμοποίηση και συμμετοχή στην πολιτική ευθύνη από την πλευρά του Πρωθυπουργού και των υπολοίπων».

Στη συνέχεια, ο ανώτερος παράγοντας του υπουργείου παρουσιάζει τις δύο εκδοχές. «Το κόστος αν δεν κλείσει η αξιολόγηση είναι προφανές. Αν ολοκληρωθεί, θα κερδηθεί το 2017, θα μπούμε στην ποσοτική χαλάρωση και θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για να συνεχίσουμε σε πορεία ανάπτυξης. Η σχέση κόστους – οφέλους είναι συντριπτική, η συζήτηση είναι δύσκολη βέβαια, αλλά η ρήξη δεν υπάρχει ως λύση για εμάς».

«Είναι άδικο να κατηγορείται η κυβέρνηση ότι παίζει με τη φωτιά. Η παρούσα κατάσταση δεν έχει καμία σχέση με το 2015» τονίζει και αναμένει ότι τη Δευτέρα, μετά τη συνεδρίαση του Εκτελεστικού Συμβουλίου του ΔΝΤ, θα υπάρξουν «οι προϋποθέσεις για την επανεκκίνηση της διαδικασίας».

Τα παραπάνω αποτυπώνουν ανάγλυφα την κατάσταση από την πλευρά της κυβέρνησης. Από την πλευρά των θεσμών οι πληροφορίες του «Βήματος» αναφέρουν ότι ζητούνται επιπλέον δεσμεύσεις «στα χοντρά θέματα» (αφορολόγητο, συντάξεις κ.τ.λ.) από τον κ. Τσακαλώτο. Αν δοθούν γραπτώς, π.χ. μέσω μιας νέας επιστολής, ή εναλλακτικά μέσω άτυπων διαβεβαιώσεων, τότε η τρόικα θα δεχθεί να επιστρέψει στην Αθήνα. Αν όχι, η παρούσα εμπλοκή θα παραταθεί και το ενδεχόμενο εκλογών θα ενισχυθεί.

Το τοπίο γίνεται όλο και πιο συγκεκριμένο, καθώς τα νέα στοιχεία που αφήνονται να διαρρεύσουν δείχνουν ότι τα περιθώρια ελιγμών για μια ακόμη πολιτική διαπραγμάτευση από τον Αλέξη Τσίπρα έχουν σχεδόν εξαντληθεί.

Σύμφωνα με όσα λένε στο «Βήμα» παράγοντες από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο τα δεδομένα έχουν ως εξής:

1. Στο Eurogroup της 20ής Φεβρουαρίου δεν θα έχουμε συμφωνία. «Το καλύτερο σενάριο είναι να υπάρχει μια γενική καλή δήλωση που θα λέει ότι όλες οι πλευρές έχουμε προχωρήσει αρκετά και να πάμε σε τελική συμφωνία τον Μάρτιο ή τον Απρίλιο» λέει στέλεχος της Κομισιόν.

2. Η ψήφιση μέτρων για μετά το 2018 δεν ζητείται μόνο από το ΔΝΤ αλλά και από κάποιες ευρωπαϊκές χώρες. Το σκεπτικό είναι ότι τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος θα ξεκλειδώνουν τμηματικά ανάλογα με την υλοποίηση των νέων δεσμεύσεων που θα ψηφιστούν από τώρα και θα πρέπει να εφαρμόζονται την περίοδο μετά τη λήξη του υπάρχοντος προγράμματος.

3. Το ΔΝΤ είτε θα εισέλθει με δικό του πρόγραμμα (MEFP) και χρηματοδότηση είτε θα είναι εκτός. Ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) Κλάους Ρέγκλινγκ ξεκαθάρισε ότι αν το Ταμείο δεν μπει στο πρόγραμμα τότε δεν θα εκταμιευθεί άλλη δόση προς την Ελλάδα. Aκολούθησαν παρερμηνείες και λανθασμένες μεταφράσεις των δηλώσεών του που υποτίθεται ότι άνοιγαν παράθυρο για εμπλοκή του ΔΝΤ μόνο σε ρόλο τεχνικού συμβούλου. Ωστόσο δύο παράγοντες των Βρυξελλών μιλώντας στο «Βήμα» ξεκαθαρίζουν ότι δεν υπάρχει πια αυτό το σενάριο. «Ή μέσα με λεφτά ή έξω».

Αν φύγει το ΔΝΤ, επανέρχεται εκ των πραγμάτων η πιθανότητα για ένα αμιγώς ευρωπαϊκό μνημόνιο. Στο ερώτημα αν ένα τέτοιο πρόγραμμα στο οποίο έχει αναφερθεί (προτού αυτοδιαψευστεί) ο γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε θα είναι καλύτερο ή χειρότερο από το υπάρχον, το ίδιο στέλεχος της Κομισιόν απαντά: «Προφανώς χειρότερο. Τι θα είναι, καλύτερο;»…

4. Οι Ευρωπαίοι συμπλέουν με το ΔΝΤ για τη μείωση του αφορολογήτου αλλά αντιτίθενται σε μεγάλες περικοπές στις συντάξεις. Πιστεύουν –και σωστά –ότι η απάλειψη ολόκληρης της προσωπικής διαφοράς θα προκαλέσει τεράστιο κοινωνικό σοκ. Παρά ταύτα, ακόμη και οι Ευρωπαίοι δεν έχουν δεχθεί ακόμη την ελληνική πρόταση οι παρεμβάσεις στις συντάξεις να προβλέπονται μόνο σε περίπτωση αποκλίσεων και ενεργοποίησης του δημοσιονομικού «κόφτη» εφόσον αυτός παραταθεί μετά το 2018.

Το αφορολόγητο, αν κοπεί από 1.1.2018, δεν αναμένεται να πέσει πολύ κάτω από τις 6.000 ευρώ, καθώς κάπου εκεί βρίσκονται οι ετήσιες αποδοχές από τον βασικό μισθό (586 ευρώ μεικτά, 492 ευρώ καθαρά). Η φορολόγηση ακόμη και όσων αμείβονται με τον βασικό δεν έχει κανένα νόημα, γιατί η πρόσθετη μείωση εισοδήματος θα τους εντάξει στην ομάδα των πολιτών που βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας και επομένως θα δικαιούνται ενίσχυση από το Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης. Επομένως το κράτος αυτά που θα παίρνει από τον φόρο θα πρέπει να τα δίνει για το επίδομα. Από την άλλη πλευρά, η προστασία όσων παίρνουν τον βασικό μισθό δεν σημαίνει ότι γλιτώνουν τις οδυνηρές επιβαρύνσεις άλλες κατηγορίες χαμηλόμισθων και χαμηλοσυνταξιούχων (αναλυτικές πληροφορίες και κλίμακες στην Ανάπτυξη, σελ. Β2-3).

5. Η αυριανή συνεδρίαση του Εκτελεστικού Συμβουλίου του ΔΝΤ για την Ελλάδα δεν θα φέρει «κάτι εντυπωσιακό». Αυτό αναμένει ο κ. Τσακαλώτος, καθώς και στέλεχος του Ταμείου που σημειώνει τα εξής: «Η συνεδρίαση δεν θα είναι ένα καθοριστικό γεγονός. Οι δύο εκθέσεις δεν λένε πολλά νέα πράγματα και κυρίως δεν ξεκαθαρίζουν τι θα κάνει το Ταμείο». Η έκθεση του άρθρου 4 την οποία συνέταξε η εκπρόσωπος του οργανισμού στην τρόικα Ντέλια Βελκουλέσκου σημειώνει ότι το χρέος είναι εξαιρετικά μη βιώσιμο και επαναλαμβάνει τα αιτήματα για αφορολόγητο και συντάξεις.

Περιμένοντας τον… Τραμπ

Το περίεργο είναι ότι σε αντίθεση με τον υπουργό Οικονομικών, ο οποίος γνωρίζει τι συμβαίνει, μέλη της (συν)κυβέρνησης εκφράζουν προσδοκίες περί μιας καθοριστικής παρέμβασης του εκπροσώπου των ΗΠΑ στην αυριανή συνεδρίαση. Θα μπορούσε λένε, μεταφέροντας την εντολή του νέου προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, να παρέμβει υπέρ της Ελλάδας ζητώντας την αποχώρηση του ΔΝΤ από το πρόγραμμα…