Πόσο ψηλά φτάνει η διαφθορά στην κυβέρνηση Ερντογάν; Και πόσο επικίνδυνο είναι για τον πρωθυπουργό το σκάνδαλο διαπλοκής με μεγαλοεργολάβους, που έπαιρναν, με υψηλές διασυνδέσεις και απευθείας αναθέσεις, δημόσια έργα δισεκατομμυρίων δολαρίων; Αρκούν ένας εκ βάθρων ανασχηματισμός και οι καταγγελίες για «βρώμικα χέρια» και «ξένες συνωμοσίες» για να βγει αλώβητος από την τεράστια κρίση ο «σουλτάνος»;
Πίσω από τις αποκαλύψεις που συγκλονίζουν την Τουρκία βρίσκεται ο «πόλεμος των ευσεβών», η σύγκρουση του Ερντογάν με τον πρώην σύμμαχο Φετχουλάχ Γκιουλέν. Ανθρωποι του πανίσχυρου ιμάμη, που έχουν διεισδύσει σε θέσεις-κλειδιά στο «βαθύ ισλαμικό κράτος», στη Δικαιοσύνη, στην Αστυνομία και στο κυβερνών κόμμα AKP, χτυπάνε τώρα τον Ερντογάν στην αχίλλειο πτέρνα: το αμαρτωλό τρίγωνο «Αλλάχ, μπετόν και μίζες».
Σφηκοφωλιά διαπλοκής και διαφθοράς είναι η ΤΟΚΙ, η κρατική υπηρεσία κοινωνικών κατοικιών. Διευθύνοντας ολόκληρο το πρόγραμμα των δημοσίων δαπανών για τη στέγαση, η ΤΟΚΙ γιγαντώθηκε από τότε που η κυβέρνηση του ΑΚΡ ανέβηκε στην εξουσία, το 2002. Είναι εν πολλοίς ασύδοτη λογοδοτώντας μόνο στον πρωθυπουργό. Προ Ερντογάν είχε χτίσει 43.000 κτίρια. Σήμερα υπάρχουν σχεδόν μισό εκατομμύριο κατασκευές της ΤΟΚΙ σε όλη την Τουρκία. Μόνο πέρυσι η συνολική αξία της γης που της ανήκε, που αναπτύχθηκε και πουλήθηκε αποτιμάται σε 7 δισ. δολάρια. Συνολικά η υπηρεσία έχει εισπράξει περίπου 50 δισ. δολάρια σε κρατικά κεφάλαια.
Η διαδικασία υποβολής προσφορών είναι σκοτεινή. Βασίζεται σε απευθείας αναθέσεις, χωρίς προκήρυξη διαγωνισμών, σε συγκεκριμένες εταιρείες. Οι μεγαλύτερες έχουν υψηλές διασυνδέσεις με το ΑΚΡ που μπορεί να φτάνουν ως τον Ερντογάν. Γιατί ο πρωθυπουργός έχει το αποκλειστικό και προσωπικό δικαίωμα να επιτρέπει την πώληση, ενοικίαση, μεταβίβαση και διάθεση όλων των ακινήτων που ανήκουν στο κράτος.
Η ΤΟΚΙ ιδρύθηκε το 1984 με στόχο να βοηθήσει τους μη προνομιούχους να βρουν στέγαση. Εξακολουθεί να κατασκευάζει σχολεία, νοσοκομεία και τζαμιά. Αλλά τώρα χτίζει επίσης εμπορικά κέντρα και κατοικίες πολυτελείας σε ακριβές περιοχές. Πολύτιμες εκτάσεις-φιλέτα πωλούνται για πολύ λιγότερα από όσο αξίζουν, για να διπλασιάσουν ή να τριπλασιάσουν τα κέρδη τους οι μεγαλοεργολάβοι. Δεν είναι τυχαίο που οι ανακρίσεις εστιάζονται σε μίζες με τις οποίες λαδώθηκαν άνθρωποι της κυβέρνησης προκειμένου να δίνουν οικοδομικές άδειες.

Μεταξύ των κατηγορουμένων είναι ο γιος του Ερντογάν Μπαϊρακτάρ, του υπουργού ΠΕΧΩΔΕ και πρώην προέδρου της TOKI, ο οποίος βεβαίως παραιτήθηκε. Στο στόχαστρο των ερευνών είναι οι μεγιστάνες των κατασκευών Αλί Αγάογλου, Οσμάν Αγτζά και Εμρουλάχ Τουρανλί, μόνιμοι ανάδοχοι στα έργα της TOKI.

Το μεγάλο φαγοπότι των νέων τζακιών, δηλαδή των ισλαμιστών επιχειρηματιών, κατασκευαστών, και βιομηχάνων που ανέδειξε το ΑΚΡ, φαίνεται και από τα φαραωνικά έργα του Ερντογάν.
Μεταξύ πολλών άλλων είναι η τρίτη γέφυρα και το κανάλι ναυσιπλοΐας στον Βόσπορο, το νέο διεθνές αεροδρόμιο και η υποθαλάσσια σήραγγα του μετρό στην Πόλη και το προεδρικό σύμπλεγμα που χτίζεται σε δασική έκταση έξω από την Αγκυρα. Ηταν, βεβαίως, και το σχεδιαζόμενο εμπορικό κέντρο στη θέση των πλατανιών του πάρκου Γκεζί, που πυροδότησε την εξέγερση στην πλατεία Ταξίμ, το καλοκαίρι.

«Η τραγωδία είναι ότι, αν συνεχιζόταν η πολιτική συμμαχία Ερντογάν – Γκιουλέν, αυτό και άλλα σκάνδαλα δεν θα είχαν δει το φως της δημοσιότητας» λέει στο «Βήμα» ο Σινάν Ουλγκέν, πρόεδρος του Κέντρου Αναλύσεων EDAM στην Κωνσταντινούπολη. «Εκπληξη δεν είναι η ύπαρξη της διαφθοράς, αλλά ότι για πρώτη φορά απειλεί ευθέως και δημοσίως την παντοκρατορία του Ερντογάν, με διακλαδώσεις που φτάνουν πολύ ψηλά στο Υπουργικό Συμβούλιο» μας λέει ο Εντχέμ Ελντέμ, ιστορικός στο Πανεπιστήμιο Μπογάζιτσι της Κωνσταντινούπολης. Ακούγεται ότι στο σκάνδαλο εμπλέκεται ακόμη και ο μικρότερος γιος του πρωθυπουργού.
Εις το όνομα του υιού
Παραιτήσου, Ερντογάν!
Ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ, ο γιος του οποίου είναι μπλεγμένος ως τον λαιμό στο σκάνδαλο με τις μίζες, παραιτήθηκε. Αναμενόμενο. Αυτό που δεν περίμενε κανείς ήταν η συνέχεια. Ο Ερντογάν Μπαϊρακτάρ ζήτησε, δημοσίως, κάτι πρωτοφανές στα χρονικά: να παραιτηθεί και ο πρωθυπουργός!
Σε μια απόπειρα να «ελέγξει τη ζημιά», ο Ερντογάν άλλαξε άρον-άρον το μισό Υπουργικό Συμβούλιο. Εχει ήδη απομακρύνει από τη Δικαιοσύνη και την αστυνομία 500 στελέχη προσκείμενα στον Γκιουλέν. Αλλά χιλιάδες διαδηλωτές κατέβηκαν στους δρόμους, στην Κωνσταντινούπολη, στην Αγκυρα και στη Σμύρνη, ζητώντας και αυτοί την παραίτηση της κυβέρνησης.
Ο Ερντογάν είναι, ακόμη, μακράν ο πιο δημοφιλής πολιτικός στην Τουρκία, με ακλόνητη βάση στα βάθη της Ανατολίας –σπανίως πέφτει κάτω από 45% στις δημοσκοπήσεις. Και σοβαρός αντίπαλος δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Το μόνο βέβαιο; Η πανοπλία του είναι πλέον τρωτή. Πρώτη, κρίσιμη, δοκιμασία θα είναι οι δημοτικές εκλογές, τον Μάρτιο. Αν το AKP χάσει την Κωνσταντινούπολη και την Αγκυρα, τα πράγματα θα είναι σκούρα.

Γιγκάλ Σλέιφερ
«Είναι δέσμιος των εργολάβων…»
«Ο Ερντογάν έφτιαξε μια κατασκευοκρατία» λέει στο «Βήμα» ο Γιγκάλ Σλέιφερ, αναλυτής τουρκικών υποθέσεων στο Eurasianet.org, στην Ουάσιγκτον. «Είναι σαφές ότι η κατασκευαστική βιομηχανία, η οποία βρίσκεται στο επίκεντρο των ερευνών, έχει πάρα πολύ στενούς δεσμούς με την κυβέρνηση. Την αποκαλώ «κατασκευοκρατία» (σ.σ.: «constructocracy») με την έννοια ότι είναι μια κυβέρνηση που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τομέα των κατασκευών και από δημόσια έργα-μαμούθ για την οικονομική ανάπτυξη, τη δημιουργία δικτύων επιρροής και τη διατήρηση της εξουσίας της. Από την άποψη αυτή, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο Ερντογάν είναι «δέσμιος των εργολάβων». Γι’ αυτό στοιχεία που συνδέονται με το κίνημα Γκιουλέν χτυπάνε τον Ερντογάν και το AKP εκεί όπου πονάνε περισσότερο: στη διαπλοκή με τους μεγαλοεργολάβους. Ο Ερντογάν μπορεί να βρει διέξοδο από τη νέα κρίση. Αλλά η εικόνα που έχτιζε επιμελώς, ότι το AKP είναι το ισλαμικό»καθαρό» κόμμα, που απήλλαξε την Τουρκία από τη διαφθορά των κοσμικών πρώην κυβερνήσεων (σ.σ.: όπως της Τσιλέρ και του Γιλμάζ), έχει γκρεμιστεί» καταλήγει ο Σλέιφερ.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ