«Η ανοιχτή κοινωνία απειλείται από την κρίση» λέει ο κ. Τζορτζ Σόρος μιλώντας σε μια κλειστή συνάντηση εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών, κυρίως νέων ανθρώπων, που διοργανώθηκε από τον διεθνή επενδυτή κ. Στέλιο Ζαββό σε αίθουσα του ξενοδοχείου «Μεγάλη Βρεταννία» την περασμένη Τετάρτη στις 7.30 το απόγευμα. Ο κ. Σόρος βρισκόταν στο πάνελ ανάμεσα στον κ. Ζαββό και στον κ. Γιάννη Μπουτάρη. Ο κ. Σόρος επισκέφθηκε την Ελλάδα για να τονίσει και να ενισχύσει το έργο του «Δικτύου Αλληλεγγύης» («Solidarity Now», www.solidaritynow.org), το οποίο ο ίδιος ίδρυσε, ενώ ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης, με τη θεσμική του ιδιότητα, συμμετείχε και μίλησε στη συνάντηση για να αναδείξει και να υποστηρίξει την πρωτοβουλία. Ουσιαστικά πρόκειται για επέκταση στην Ελλάδα του Soros Foundation, το οποίο ο κορυφαίος επενδυτής και φιλάνθρωπος ίδρυσε στις αρχές της δεκαετίας του ’90 για να ενισχύσει την ανοιχτή κοινωνία σε χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ. Η μετάβαση στον καπιταλισμό προκάλεσε οικονομικούς κλυδωνισμούς και δημιούργησε συνθήκες κοινωνικού αποκλεισμού που απειλούσαν τις αρχές της δημοκρατίας, της ανοχής και της ισότητας. Ο κ. Σόρος, ο οποίος ως νέος έζησε τα σκληρά χρόνια του πολέμου στην κατεχόμενη Βουδαπέστη φοβούμενος για τη ζωή του, είχε αποφασίσει να βοηθήσει προκειμένου να μη μεταβούν οι πρώην ανατολικές χώρες από τον κομμουνισμό σε κάποια άλλη μορφή ολοκληρωτισμού. Σήμερα είναι σαφές ότι διακρίνει πως και στην Ελλάδα έχουν διαμορφωθεί συνθήκες που θυμίζουν όσα επικρατούσαν στις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ τη δεκαετία του ’90. Και γι’ αυτό αποφάσισε την επέκταση των δράσεων μέσα από την ίδρυση του Δικτύου Αλληλεγγύης. Ο κ. Σόρος, φορώντας ένα μπλε καρό σακάκι, χωρίς γραβάτα, προέτρεψε τους παρευρισκομένους να συμμετάσχουν στο Δίκτυο Αλληλεγγύης, υπονοώντας ότι το Δίκτυο θα συμβάλλει ποικιλοτρόπως στην ενίσχυση του έργου τους. Πιστεύει, με λίγα λόγια, στην πολλαπλασιαστική δύναμη που μπορεί να προέλθει από την εναρμόνιση των δράσεων των πρωτοβουλιών της κοινωνίας των πολι ιτών. Εκτός από την παραπάνω κλειστή εκδήλωση, ο κ. Σόρος μίλησε την περασμένη Παρασκευή στο 2ο Ετήσιο Διεθνές Συνέδριο του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» για την Κοινωφελή Δράση. Στη συνέντευξη που παραχώρησε προς «Το Βήμα» ο επενδυτής και συγγραφέας εξήγησε τους σκοπούς του Δικτύου, αλλά αναφέρθηκε ταυτόχρονα στο μέλλον της Ευρώπης, το οποίο χρειάζεται αρκετή προσπάθεια για να είναι ευοίωνο.
Η διαχείριση της κρίσης απειλεί τη Δημοκρατία στην Ευρώπη, καθώς υπονομεύει την κοινωνική συνοχή και ενισχύει τον εξτρεμισμό και την Ακροδεξιά. Προσεγγίζετε την ίδρυση του «Δικτύου Αλληλεγγύης» («Solidarity Now») ως μια δράση ενάντια στην αποδυνάμωση της Δημοκρατίας;
«Ναι, αλλά μόνο εμμέσως. Το «Δίκτυο Αλληλεγγύης» είναι μια πρωτοβουλία επικεντρωμένη πλήρως στο ανθρωπιστικό πλαίσιο. Αν συμβάλλει στην ανάκτηση του πνεύματος αλληλεγγύης η οποία οφείλει να διαπνέει την Ευρωπαϊκή Ενωση, τότε αυτό θα είναι ένα πρόσθετο όφελος».
Γιατί επιλέξατε την Ελλάδα ως την έδρα του «Δικτύου Αλληλεγγύης»;
«Γιατί στην Ελλάδα η ανάγκη για ανθρωπιστική προσφορά είναι περισσότερο επείγουσα. Αλλά ήμασταν ελαφρώς αργοί στην πραγματοποίηση του σχεδίου μας. Το ανησυχητικό στοιχείο είναι ότι οι συνθήκες σε άλλες χώρες που αντιμετωπίζουν πρόβλημα υπερχρέωσης έχουν επίσης επιδεινωθεί».
Πόσα χρήματα προσφέρετε στο «Δίκτυο Αλληλεγγύης» και ποια είναι η δράση του ως σήμερα;
«Εχω δεσμεύσει ως 10 εκατ. δολάρια για τους σκοπούς του «Δικτύου Αλληλεγγύης», αλλά είμαι πρόθυμος να αυξήσω το ποσό αν δούμε να συγκεντρώνονται και να προσφέρονται αντίστοιχοι πόροι από άλλους υποστηρικτές. Η μεγαλύτερή μας δέσμευση ως σήμερα είναι το χειμερινό πρόγραμμα θέρμανσης, το οποίο ενεργοποιήθηκε τον περασμένο χειμώνα. Το «Δίκτυο Αλληλεγγύης» συνεργάστηκε με τους δήμους Αθηνών, Θεσσαλονίκης, Κερατσινίου και Στυλίδας, καθώς και με ελληνικές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, όπως η Αρσις, η Κλίμακα, το Χαμόγελο του Παιδιού και οι Γιατροί του Κόσμου. Το πρόγραμμά μας είναι ένα παράδειγμα για το πώς συνεργαζόμαστε με τους τοπικούς θεσμούς και οργανώσεις. Επίσης, διερευνούμε το ενδεχόμενο συνεργασιών με κοινωνικά παντοπωλεία στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη. Στόχος μας είναι να υποστηρίξουμε οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στην υγειονομική φροντίδα, στην παροχή νομικών συμβουλών, στην υποστήριξη για την εύρεση απασχόλησης και σε άλλους τρόπους ενίσχυσης για τους περισσότερο ευάλωτους, όπως είναι οι μετανάστες, οι ηλικιωμένοι και τα παιδιά».
Πώς σκοπεύετε να κινητοποιήσετε άλλους φιλάνθρωπους και χορηγούς για να υποστηρίξουν το «Δίκτυο Αλληλεγγύης»;
«Ελπίζουμε ότι θα κινητοποιήσουμε και θα προσελκύσουμε υποστήριξη τόσο από το Δημόσιο όσο και από τον ιδιωτικό τομέα. Αποδεχόμαστε με τον ίδιο σεβασμό κάθε μεγάλη και κάθε μικρή συμβολή».
Το γεγονός ότι ιδρύσατε το «Δίκτυο Αλληλεγγύης» υποδεικνύει ότι εκτιμάτε πως η κρίση δεν έχει τελειώσει. Αναμένετε ότι οι συνθήκες στην Ευρώπη θα επιδεινωθούν περισσότερο προτού αρχίσουν να βελτιώνονται; Σε αυτό το πλαίσιο ποια είναι η προοπτική της Ελλάδας;
«Αναμένω σημαντική επιδείνωση στην Ευρώπη για τους επόμενους 12 μήνες για μια σειρά από λόγους. Οι κύριοι λόγοι είναι η πιστωτική ασφυξία στην Ιταλία και στην Ισπανία και η πτώση των γερμανικών εξαγωγών στην Ασία. Η Ελλάδα ίσως έχει ήδη αγγίξει το κατώτατο σημείο, εκτός αν σημειωθεί κοινωνική αναταραχή».
Η θεωρία της αντανακλαστικότητας, την οποία έχετε αναπτύξει ως συγγραφέας και φιλόσοφος των οικονομικών και επίσης έχετε εφαρμόσει για τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων, εδράζεται στην αρχή ότι η σκέψη και η δράση των ανθρώπων επηρεάζουν το περιβάλλον και τα γεγονότα. Τα τροποποιημένα από την ανθρώπινη δράση γεγονότα επιδρούν «αντανακλαστικά» και ανατροφοδοτούν τη σκέψη. Επηρεάζουν έτσι την ανάληψη δράσης. Πρόκειται δηλαδή για μια αέναη δυναμική αλληλεπίδραση ανάμεσα στη νόηση και στα γεγονότα. Με ποιον τρόπο η θεωρία αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την καλύτερη αντιμετώπιση της ελληνικής κρίσης;
«Μπορεί να χρησιμοποιηθεί προκειμένου να αναδειχθεί και να υποστηριχθεί η προοπτική της άφεσης (διαγραφής) του χρέους».
Τι πρέπει να κάνει μια αποφασισμένη ελληνική κυβέρνηση προκειμένου να διασφαλίσει το μέλλον της χώρας;
«Είμαι σίγουρος ότι η Ελλάδα χρειάζεται ορισμένες ακόμη διαρθρωτικές αλλαγές, όπως λιγότερους αλλά καλύτερα αμειβόμενους δημοσίους υπαλλήλους και καλύτερο σύστημα είσπραξης φόρων. Αλλά δεν είμαι αρκετά καλά ενημερωμένος προκειμένου να προσφέρω κάποια συγκεκριμένη συμβουλή».
Σε μια πρόσφατη συνέντευξή σας τονίσατε ότι περιμένετε νέες πρωτοβουλίες από την ΕΚΤ. Προτείνατε μάλιστα η ΕΚΤ να συγκεντρώσει όλα τα δάνεια των μικρομεσαίων επιχειρήσεων του Νότου και να τα αναχρηματοδοτήσει με όρους όμοιους με εκείνους που ισχύουν για τα δάνεια βορείως των Αλπεων. Πιστεύετε ότι θα δούμε κάτι τέτοιο;
«Πιστεύω ότι οι ιδέες της ΕΚΤ δεν πληρούν τις προδιαγραφές και δεν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των δικηγόρων. Η Σύνοδος Κορυφής θα παρουσιάσει ένα σχέδιο για την καταπολέμηση της ανεργίας των νέων, αλλά δεν θα δημιουργήσει ίσες συνθήκες στην επιχειρηματική δραστηριότητα βορείως και νοτίως των Αλπεων».
Πιστεύετε ότι υπάρχει κάτι δομικά λανθασμένο στον τρόπο με τον οποίο διαχειριζόμαστε τις χρηματοοικονομικές κρίσεις; Ποιο είναι αυτό το φευγαλέο «δομικά λανθασμένο» τμήμα της σκέψης μας;
«Ναι, υπάρχει κάτι δομικά λανθασμένο. Η Ευρώπη προσπαθεί να επιλύσει τη χρηματοοικονομική κρίση στο πλαίσιο νόμων που έχουν αποδειχθεί ακατάλληλοι. Οι συνθήκες του Μάαστριχτ και της Λισαβόνας δεν προέβλεψαν τις σημερινές εξελίξεις, αλλά δεν μπορούν να αλλάξουν γιατί η πολιτική δυναμική έχει μεταστραφεί σε αντιευρωπαϊκή κατεύθυνση. Η Ευρώπη κυβερνάται από συνταγματολόγους και όχι από τη θέληση των λαών».
Εχετε πει ότι «το ευρώ βρίσκεται στη διαδικασία να καταστρέψει την Ευρωπαϊκή Ενωση». Είναι αναπόφευκτη η διάλυση της ευρωζώνης;
«Καθόλου. Το μέλλον εξαρτάται πάντοτε από τις σημερινές και τις μελλοντικές αποφάσεις των συμμετεχόντων. Αλλά η κατεύθυνση, η επιλογή της ελάχιστης αντίστασης οδηγεί προς τη διάλυση της Ευρωπαϊκής Ενωσης».
