«Αν οι εκλογές άλλαζαν τον κόσμο, τότε θα είχαν απαγορευθεί». Πρόκειται για πολύ παλαιό σύνθημα που βρίσκουμε ακόμη και σήμερα γραμμένο στους τοίχους. Αν κάποια συνθήματα είχαν μια κάποια αξία σε άλλη εποχή, ο χρόνος την έχει ήδη καταλύσει. Οπως κάθε πρόταση με νοσταλγική γοητεία, έτσι και αυτή μας απομακρύνει από το κοινωνικό και πολιτικό μέτωπο της εποχής, μας τοποθετεί σε ένα μη υπαρκτό αλλού.
Και όμως οι εκλογές είναι μια επαναστατική διαδικασία. Στην Ελλάδα τού σήμερα αυτό βρίσκει, νομίζω, μια ενδιαφέρουσα εφαρμογή.
Ας ταξιδέψουμε λίγο πίσω. Μετά τον θρίαμβο του Γιώργου Παπανδρέου στις εκλογές του 2009 και την πολιτική αδυναμία διαχείρισης των αποτελεσμάτων της κρίσης που κυοφορούσε το λεγόμενο πολιτικό σύστημα, η αναζήτηση νέας έκφρασης και η συνειδητοποίηση των νέων συνθηκών δυνάμωσαν με ορμητικό τρόπο. Ετσι στο διπλό εκλογικό μέτωπο Μαΐου και Ιουνίου του 2012 οι συντελούμενες κοινωνικές και πολιτικές διεργασίες στη συνείδηση των ανθρώπων εκφράστηκαν και καταγράφηκαν στην κάλπη. Αλλοι συνειδητά, άλλοι αυθόρμητα, ανακαλύπτουν την εκρηκτική δύναμη της ψήφου τους. Και από την παντοδυναμία των πολιτικών δυνάμεων του δικομματισμού περνάμε στην αποδυνάμωση των παλαιών εκφραστών και στον πρωτοφανή πολιτικό κατακερματισμό.
Μαζί με την εξέλιξη αυτή θρυμματίζονται παλαιές εικόνες και παλαιές παραστάσεις. Με πολλαπλασιαστή την ψήφο κάθε πολίτη, την αγωνιώδη αναζήτηση του άλλου, του νέου και του διαφορετικού, και με τη συνειδητοποίηση να τρέφεται από τη μεταβολή σε εξέλιξη και ταυτόχρονα να τρέφει αυτή τη μεταβολή, η Ελλάδα βρέθηκε και βρίσκεται σε μια κίνηση οριακή και κρίσιμη. Αναπόδραστη εξέλιξη ενός τέλους που έχει ήδη συντελεστεί και μιας επιδίωξης για μια πιο αποτελεσματική πολιτική συγκρότηση και έκφραση.
Με τη δύναμη της λαϊκής ψήφου το παλαιό πολιτικό σκηνικό δεν υπάρχει πια και ο μόνος σκηνοθέτης, ο πολίτης και η απόφασή του –όποια και αν είναι αυτή –στις εκλογές που θα γίνουν σε λίγες ημέρες θα «στήσει» το νέο σκηνικό. Οχι το σκηνικό των λύσεων, όπως ένας προσανατολισμός αυταπάτης θα μας οδηγούσε εύκολα να σκεφθούμε, αλλά το σκηνικό της σύγκρουσης που θα αναπτυχθεί στην επόμενη φάση.
Μέσα από τις πρόσφατες εκλογικές αναμετρήσεις διαμορφώθηκε ένας συσχετισμός που καθορίστηκε από την ανάγκη της διαφύλαξης του ευρωπαϊκού προσανατολισμού μαζί με το ψυχολογικό αίτημα μιας τιμωρίας –και αναγνώρισης μιας ευθύνης –για το παρελθόν. Αυτό εκφράστηκε στο καθημερινό μέτωπο με οργή, με άρνηση της πραγματικότητας, με προβληματισμό, με περίσκεψη, καμιά φορά και με αυτογνωσία. Ολα είναι εδώ και μπροστά μας. Στο μέτωπο των εκλογών του Ιανουαρίου. Τίποτα και κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει. Η γνώση των συνθηκών είναι εδώ, οι εμπειρίες και τα βιώματα όσο ποτέ εδώ. Ούτε οι πρωταγωνιστές ούτε οι αποδέκτες των μηνυμάτων τους μπορούν να διεκδικήσουν πια καταφύγιο και άλλοθι.
Το πρώτο βήμα σε κάθε επαναστατική διαδικασία είναι η συνάντηση με την πραγματικότητα. Απέναντι σε κάθε σωτηριολογική ιδεοληψία. Στο μέτωπο της πραγματικής ζωής δίνεται η μάχη που διεκδικεί να αφήσει πίσω της τις συνθήκες του παρελθόντος, να ενδυναμώσει συνειδητά τις εκδοχές του νέου, να μεταπέσει σε μια ουσιαστικά επόμενη φάση, να θεμελιώσει μια νέα αφετηρία.
Οι εκλογές της 25ης Ιανουαρίου δεν μοιάζουν με τις προηγούμενες. Εχουν μια διάσταση στρατηγική. Και καθώς η ψήφος, η ψήφος του καθενός, αν και διαφορετικού καθενός, μπαίνει στην κάλπη, γίνεται αυτόματα πολιτική ενέργεια, ορατή πολιτική ενέργεια, που πολλαπλασιάζεται μέσα από τη συνάντησή της με τις άλλες.
Οι εκλογές είναι πράξη. Πράξη συλλογική. Ως τέτοια μπορεί να είναι επαναστατική. Να μας πάει μέσα από τη σύγκρουση και τη συνειδητοποίηση της αξίας της σε μια άλλη μέρα. Σε μια άλλη μέρα που μπορεί να είναι και νέα.
Ο κ. Λευτέρης Κουσούλης είναι πολιτικός επιστήμονας.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
