Η «μεταπολίτευση» είναι μια λέξη που χρησιμοποιείται συνεχώς και αδιαλείπτως τα τελευταία σαράντα χρόνια. Ο όρος «Μεταπολίτευση» δεν έχει πέσει από το στόμα κανενός πολιτικού, πολιτικού συντάκτη, ή πολιτικού αρθρογράφου, επίσης τα τελευταία σαράντα χρόνια.
Οι λέξεις φθείρονται από την πολλή χρήση. Συνήθως χάνουν το περιεχόμενό τους και καταλήγουν κενές νοήματος. Πολύ φοβάμαι ότι αυτό έχει συμβεί και με τη λέξη «μεταπολίτευση». Από την πολλή χρήση σ’ αυτά τα σαράντα χρόνια ο όρος έχει καταντήσει ένα κούφιο κέλυφος, που όλοι το επικαλούνται, αλλά κανείς δεν μπορεί πια να του προσδώσει νόημα.
Η προσωπική μου άποψη είναι ότι η περίοδος της Μεταπολίτευσης είχε λήξει ήδη με την είσοδο της Ελλάδας στην τότε Ευρωπαϊκή Κοινή Αγορά, το 1979. Ως τότε η Ελλάδα είχε θεμελιώσει τους βασικούς θεσμούς της Δημοκρατίας, είχε αλλάξει το πολίτευμα από βασιλευομένη σε προεδρευομένη κοινοβουλευτική δημοκρατία και ο κύκλος των μεταπολιτευτικών, πολιτικών και θεσμικών μεταρρυθμίσεων είχε ολοκληρωθεί.
Ισως το μεγαλύτερο λάθος που κάναμε σε όλη αυτή την περίοδο μέχρι σήμερα ήταν ότι δεν καταλάβαμε πως το 1979 είχε κλείσει ένας κύκλος και η χώρα είχε μπει σε καινούρια τροχιά.
Πιστεύω ότι ο εγκλωβισμός μας στη «Μεταπολίτευση» ήταν η κυριότερη αιτία που δεν διαγνώσαμε έγκαιρα τις προοπτικές που μας πρόσφερε η ένταξή μας στην Ευρώπη. Εξακολουθήσαμε να παίζουμε στο εσωτερικό μας γήπεδο, να ασχολιόμαστε με προβλήματα που στην ουσία δεν ήταν καθοριστικά για την πορεία της χώρας και να βλέπουμε την Ευρώπη μόνο με το σχήμα ενός κορβανά άντλησης χρημάτων. Μας ενδιέφεραν πολύ περισσότερο τα ΜΟΠ και τα ΚΠΣ παρά η ενεργή παρουσία μας στην οικοδόμηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Αυτή η αντίληψη επιδεινώθηκε με την ένταξή μας στην ευρωζώνη. Εκεί θεωρήσαμε ότι η ένταξή μας στην ΕΕ είχε ολοκληρωθεί. Σύμφωνοι, είχε ολοκληρωθεί στο θεσμικό και νομισματικό πλαίσιο. Ημαστε σε όλα τα όργανα. Είχαμε τους επιτρόπους μας. Εκεί που υστερούσαμε (και υστερούμε ακόμα) ήταν η συμμετοχή μας και η διεκδίκηση της παρουσίας μας στη διαμόρφωση των κανόνων της Ευρώπης. Διεκδικούσαμε μερίδιο, αλλά δεν διεκδικήσαμε ποτέ επαρκώς τον πολιτικό χώρο που μας ανήκε. Ημαστε με μισό πόδι στην Ευρώπη και με ενάμισι στη Μεταπολίτευση.
Ετσι καταλήξαμε σε μια σχέση εξάρτησης από την ΕΕ, η οποία μας επιβάλλει τους όρους και τους κανόνες της, τους οποίους δεν φροντίσαμε έγκαιρα να συνδιαμορφώσουμε με την ενεργή συμμετοχή μας. Αντί να είμαστε ισότιμοι, γίναμε απολογούμενοι.
Ακόμα και τώρα που ανακαλύψαμε, έστω και καθυστερημένα, το τέλος της Μεταπολίτευσης, το πολιτικό παιχνίδι εξακολουθεί να παίζεται με τους όρους της Μεταπολίτευσης, οι οποίοι έχουν χάσει στο μεταξύ το νόημά τους.
Ο κ. Πέτρος Μάρκαρης είναι συγγραφέας.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ