Φωτεινή Κωνσταντοπούλου: Αστυνομικός & τρυφερή συγγραφέας για παιδιά; Γίνεται!

Αστυνομικός και συγγραφέας παιδικών βιβλίων. Πώς συνδυάζονται οι δύο ιδιότητες;

Για μένα, δεν είναι αντίθετοι κόσμοι ούτε δύο ρόλοι που πρέπει να ισορροπήσω. Είναι απλώς κομμάτια της ζωής μου, που συνυπάρχουν χωρίς να συγκρούονται. Η αστυνομία είναι το επάγγελμά μου, το οποίο ασκώ με ευσυνειδησία. Η συγγραφή είναι ο τρόπος που επιλέγω να εκφράζομαι. Και στις δύο περιπτώσεις, αυτό που μετράει περισσότερο είναι η ενσυναίσθηση.

Η εικόνα που έχουν πολλοί για την αστυνομία είναι αυτή της απόλυτης πειθαρχίας, της λογικής και της ψυχραιμίας. Κι όμως, πίσω από κάθε επέμβαση, κάθε συνομιλία, κάθε στιγμή που χρειάζεται να στηρίξεις έναν άνθρωπο, υπάρχει η ανάγκη να τον καταλάβεις, να τον ακούσεις, να δεις πέρα από τα προφανή. Το ίδιο συμβαίνει και στη συγγραφή. Για να πεις μια ιστορία που να αγγίξει ένα παιδί, πρέπει να μπεις στον κόσμο του, να νιώσεις όπως νιώθει, να αφουγκραστείς αυτά που ίσως δεν μπορεί να εκφράσει με λόγια.

Γι’ αυτό και δεν βλέπω τις δύο αυτές ιδιότητες ως κάτι δύσκολο να συνδυαστεί. Όλα ξεκινούν από τον τρόπο που επιλέγουμε να βλέπουμε τον κόσμο. Από το πώς αντιλαμβανόμαστε τους ανθρώπους, πώς επιλέγουμε να σταθούμε απέναντί τους και πώς θέλουμε να αφήσουμε ένα αποτύπωμα, είτε μέσα από τις πράξεις μας είτε μέσα από τις ιστορίες που διηγούμαστε.

Ποιο ήταν το ερέθισμα για να ξεκινήσετε να γράφετε;

Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, διάβαζα λογοτεχνικά βιβλία. Χανόμουν μέσα στις ιστορίες, στις λέξεις που σχημάτιζαν κόσμους ολόκληρους, χωρίς να χρειάζονται εικόνες, παρά μόνο φαντασία. Με μάγευε αυτή η δύναμη των συγγραφέων – το πώς μπορούσαν, μόνο με λέξεις, να γεννήσουν συναισθήματα, να ταξιδέψουν τον αναγνώστη, να του δώσουν κάτι που θα κρατήσει μέσα του για πάντα.

Κάποια στιγμή ένιωσα πως ήθελα κι εγώ να γίνω ένας από αυτούς. Να μπορώ, όπως αυτοί, να πλάθω ιστορίες που μιλούν στην καρδιά, που δημιουργούν κάτι μεγαλύτερο από τις ίδιες τις λέξεις. Έτσι, ξεκίνησα να γράφω. Πρώτα ποιήματα, γιατί οι λέξεις έβγαιναν σαν εικόνες, σαν ρυθμός. Και μετά πεζά, αντλώντας έμπνευση από όσα έβλεπα γύρω μου, από ανθρώπινες συμπεριφορές, από στιγμές που με έκαναν να σταθώ και να σκεφτώ.

Η αφορμή για το πρώτο μου βιβλίο ήρθε από έναν τόπο που μοιάζει βγαλμένος από παραμύθι: τις Πρέσπες. Εκεί, ανάμεσα στη σιωπή της φύσης και στη μαγεία του τοπίου, γεννήθηκε η πρώτη ιστορία που πήρε τον δρόμο της προς τα παιδιά. Και από τότε, η ανάγκη μου να γράφω δεν έσβησε ποτέ.

Γυναίκα αστυνομικός. Γυναίκα συγγραφέας. Έχετε βιώσει σεξισμό; Μπορείτε να μας πείτε ένα περιστατικό που σας στιγμάτισε; Πώς το αντιμετωπίσατε;

Όταν μια γυναίκα επιλέγει να κινηθεί σε χώρους που παραδοσιακά θεωρούνται ανδροκρατούμενοι, συχνά συναντά προκαταλήψεις. Κάποιες φορές εκφράζονται ξεκάθαρα, άλλες φορές είναι πιο υπόγειες, πιο λεπτές, αλλά εξίσου υπαρκτές. Δεν θα έλεγα ότι υπάρχει ένα συγκεκριμένο περιστατικό που με στιγμάτισε, αλλά περισσότερο μια διαρκής αίσθηση ότι πρέπει να αποδεικνύεις συνεχώς την αξία σου.

Δεν στάθηκα ποτέ σε αυτά τα εμπόδια, ούτε άφησα να καθορίσουν τον δρόμο μου. Για μένα, σημασία έχει να προχωράς με συνέπεια, να δουλεύεις με ευσυνειδησία και να μένεις προσηλωμένος σε αυτό που έχεις επιλέξει να κάνεις. Με τον καιρό, οι πράξεις μιλούν από μόνες τους.

Οι γυναίκες έχουμε μεγαλύτερες ευαισθησίες και μεγαλύτερη ενσυναίσθηση. Πόσο συμβάλλει αυτό το χαρακτηριστικό στη δουλειά σας ως αστυνομικός και πόσο στην ιδιότητά σας ως συγγραφέας;

Η ενσυναίσθηση δεν είναι απλώς ένα χαρακτηριστικό μου· είναι τρόπος σκέψης, τρόπος ύπαρξης. Είναι η ικανότητα να μπαίνεις στη θέση του άλλου, να νιώθεις χωρίς να χρειάζονται λόγια, να καταλαβαίνεις ακόμα και αυτά που δεν λέγονται. Αυτό είναι κάτι που με ακολουθεί σε ό,τι κάνω.

Ως αστυνομικός, είναι απαραίτητο να μπορείς να κατανοήσεις τις καταστάσεις σε βάθος, να αντιληφθείς τι νιώθει ο άνθρωπος που έχεις απέναντί σου, ακόμα και όταν δεν το εκφράζει ξεκάθαρα. Πολλές φορές, μια μικρή λεπτομέρεια στη συμπεριφορά κάποιου ή ο τρόπος που λέει κάτι μπορεί να φανερώσει περισσότερα από τα ίδια του τα λόγια.

Αντίστοιχα, στη συγγραφή, η ενσυναίσθηση είναι αυτή που με βοηθά να δημιουργώ αληθινούς χαρακτήρες, να τους δίνω ψυχή και να πλάθω ιστορίες που αγγίζουν τον αναγνώστη. Όταν γράφω για παιδιά, προσπαθώ να δω τον κόσμο με τα δικά τους μάτια, να νιώσω όπως νιώθουν. Και ίσως αυτός είναι ο λόγος που η συγγραφή για μένα δεν είναι απλώς μια δημιουργική διαδικασία, αλλά μια βαθιά
εσωτερική ανάγκη.

Έχετε λάβει βραβεύσεις για τα βιβλία σας, το πρώτο σας βιβλίο «Μια ζαχαρένια συνταγή» μεταφέρθηκε στο θέατρο, ήσασταν υποψήφια του θεσμού «Γυναίκες της χρονιάς» γνωστού περιοδικού στην κατηγορία Γυναίκες της προσφοράς. Πόσο αποτελούν κίνητρο αυτές οι διακρίσεις για τη δουλειά σας και πόσο επηρεάζουν τη δημιουργικότητά σας;

Οι διακρίσεις είναι μια όμορφη αναγνώριση της προσπάθειας, αλλά δεν είναι αυτές που καθορίζουν τη συγγραφική μου πορεία. Δεν γράφω για να βραβευτώ, ούτε η δημιουργικότητά μου εξαρτάται από τις διακρίσεις. Η μεγαλύτερη ανταμοιβή είναι όταν ένα παιδί μού λέει ότι αγάπησε έναν ήρωα, ότι ταυτίστηκε μαζί του, ότι πήρε κάτι πολύτιμο από την ιστορία. Όταν βλέπω πως ένα βιβλίο μου γίνεται αφορμή για να δημιουργηθεί ένα όμορφο πρότυπο στη σκέψη ενός παιδιού, τότε νιώθω πως αυτό που κάνω έχει πραγματικό νόημα.Ωστόσο, δεν μπορώ να παραβλέψω τη σημασία μιας διάκρισης. Είναι μια μορφή επιβράβευσης, όχι μόνο για εμένα, αλλά και για την αξία του ίδιου του έργου. Κάποιες φορές, τα βιβλία μου έχουν αποτελέσει έναυσμα για κοινωνικές δράσεις, έχουν βοηθήσει μέσα από τα έσοδά τους ή έχουν αναγνωριστεί σε ένα υψηλό επίπεδο, δίνοντάς μου τη χαρά να βλέπω πως η προσπάθειά μου αφήνει ένα θετικό αποτύπωμα. Αυτή η αναγνώριση λειτουργεί σαν μια υπενθύμιση πως η προσφορά, με οποιονδήποτε τρόπο, έχει σημασία.

Οι δύο διαφορετικές ιδιότητές σας μπορούν να αποτελούν συγκοινωνούντα δοχεία προσφοράς και έμπνευσης;

Όχι, δεν θα έλεγα ότι συνδέονται με αυτόν τον τρόπο. Η συγγραφή μου δεν τροφοδοτείται από το επάγγελμά μου, ούτε αντλώ ιστορίες από αυτό. Οι ιστορίες μου γεννιούνται από τις ανησυχίες μου, από όσα βλέπω γύρω μου και με προβληματίζουν. Από αξίες που ξεθωριάζουν, από ιδανικά που μοιάζουν να χάνονται, από κοινωνικές καταστάσεις που με αγγίζουν. Η σχέση των παιδιών με τη διατροφή, η προστασία του περιβάλλοντος, η ανάγκη για αλληλεγγύη – όλα αυτά είναι θέματα που με ενδιαφέρουν βαθιά και βρίσκουν τον δρόμο τους μέσα στις ιστορίες μου. Ωστόσο, η έννοια της προσφοράς είναι κοινή και στις δύο πλευρές. Ό,τι κι αν κάνω, είτε μέσα από τη δουλειά μου είτε μέσα από τη συγγραφή, θέλω να έχει ουσία. Θέλω να αφήνει κάτι θετικό, να δίνει μια αφορμή για σκέψη, να βοηθά – με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Αυτό είναι που με κινητοποιεί, όχι η σύνδεση των δύο ρόλων, αλλά η βαθύτερη ανάγκη να συμβάλλω, ο καθένας από τον δικό του δρόμο.

Ποιο κοινωνικό θέμα σας ευαισθητοποιεί περισσότερο και γιατί;

Αυτό που με αγγίζει βαθιά είναι οι ανθρώπινες σχέσεις. Νιώθω πως ζούμε σε μια εποχή όπου οι άνθρωποι μιλούν περισσότερο, αλλά επικοινωνούν λιγότερο. Τα συναισθήματα συχνά μένουν στη σκιά, σαν να φοβόμαστε να τα εκφράσουμε ή σαν να έχουμε ξεχάσει πώς να το κάνουμε. Η ουσιαστική σύνδεση μοιάζει να χάνεται μέσα στην ταχύτητα της καθημερινότητας, αφήνοντας πίσω μια αίσθηση μοναξιάς, ακόμα και μέσα στο πλήθος.

Μέσα από τις ιστορίες μου, θέλω να υπενθυμίσω τη σημασία της ενσυναίσθησης, της καλοσύνης, της φροντίδας. Να δείξω πως το να μοιράζεσαι, να νιώθεις και να εκφράζεσαι είναι δύναμη, όχι αδυναμία. Ειδικά για τα παιδιά, που μεγαλώνουν σε έναν κόσμο γεμάτο ερεθίσματα αλλά συχνά φτωχό σε αληθινές στιγμές σύνδεσης, πιστεύω πως είναι σημαντικό να μάθουν να αναγνωρίζουν τα συναισθήματά τους και να τα εκφράζουν χωρίς φόβο. Γιατί στο τέλος της ημέρας, οι σχέσεις μας είναι αυτές που δίνουν νόημα στη ζωή μας.

Μιλήστε μας για το τελευταίο βιβλίο σας

«Οι περιπέτειες ενός φιλάθλου» είναι η ιστορία του Φλώρου Ασχημόπουλου – ή αλλιώς Μπιζ. Ένα παιδί που δεν είναι ο πιο γρήγορος, ούτε ο πιο δυνατός. Κάνει λάθη, τα βρίσκει δύσκολα, αμφιβάλλει για τον εαυτό του. Αλλά δεν σταματά. Και αυτό είναι που τον κάνει ξεχωριστό. Γιατί η πραγματική δύναμη δεν είναι να μην πέφτεις ποτέ, αλλά να σηκώνεσαι κάθε φορά.

Με ένα όνομα που δεν περνά απαρατήρητο, μια οικογένεια γεμάτη εκκεντρικούς συλλέκτες και ένα όνειρο που φαντάζει ανέφικτο –να γίνει μπασκετμπολίστας–, ο Φλώρος ζει καθημερινές περιπέτειες γεμάτες γκάφες, δυσκολίες, αλλά και μια μικρή δόση σούπερ ηρωισμού. Αντιμετωπίζει μια συμμορία «κακών» συμμαθητών, μαθαίνει τι σημαίνει πραγματική φιλία και, πάνω απ’ όλα, ανακαλύπτει ότι η επιμονή και η πίστη στον εαυτό μας είναι αυτά που τελικά μας καθορίζουν.

Είναι ένα βιβλίο για όσους νιώθουν πως δεν ταιριάζουν, για όσους προσπαθούν ξανά και ξανά, ακόμα κι όταν τους λένε ότι δεν μπορούν. Αγγίζει θέματα όπως ο σχολικός εκφοβισμός και η αθλητική βία, δείχνοντας πως η πραγματική δύναμη δεν βρίσκεται στη σύγκρουση, αλλά στην επιμονή, στη φιλία και στην υποστήριξη. Γιατί στο τέλος, δεν μετράει ποιος είναι πιο δυνατός, αλλά ποιος δεν τα παρατάει.

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ελληνοεκδοτική με εικονογράφηση της Μαρίας Μανουρά.

Τι άλλο ετοιμάζετε;

Πρόκειται να εκδοθεί το πρώτο μου βιβλίο για ενήλικες, κάτι πολύ διαφορετικό από ό,τι έχω γράψει μέχρι σήμερα. Είναι η βιογραφία του αείμνηστου Τζανέτου Αντύπα, Προέδρου της Praksis, ενός ανθρώπου που αφιέρωσε τη ζωή του στην ανιδιοτελή προσφορά, στη στήριξη των αδύναμων, των ανθρώπων που είχαν πραγματικά ανάγκη.

Για μένα, το να γράψω αυτό το βιβλίο ήταν μια μεγάλη πρόκληση, αλλά και μια ξεχωριστή τιμή. Η οικογένειά του μου εμπιστεύθηκε τη ζωή του και αυτή η ευθύνη με έκανε να προσεγγίσω τη συγγραφή του με απόλυτο σεβασμό. Είναι ένα βιβλίο που δεν αφηγείται απλώς τη διαδρομή ενός σπουδαίου ανθρώπου, αλλά μεταφέρει το βαθύτερο νόημα της προσφοράς, της αλληλεγγύης και της δύναμης που κρύβει μέσα της η ανιδιοτέλεια.