Η μόδα, ως αντανάκλαση των κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών, συχνά επαναφέρει στυλ που ενσωματώνουν την ανάγκη για ελευθερία και ανεμελιά σε περιόδους κρίσης. Ένα τέτοιο στυλ είναι το boho chic, το οποίο αναδύεται σε στιγμές που οι κοινωνίες αναζητούν διέξοδο από την πίεση και την αβεβαιότητα.
Οι ιέρειες του boho chic στα 00s
Το 2004, η Sienna Miller περπατά στους δρόμους του Notting Hill φορώντας σουέντ μπότες και ένα λευκό, αέρινο φόρεμα—μια εμφάνιση που θα μπορούσε να είχε βγεί από περιοδικό μόδας της δεκαετίας του 1960. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για τη συλλογή Άνοιξη-Καλοκαίρι 2004 της Phoebe Philo για τον οίκο Chloé.
Την ίδια περίοδο, η Kate Moss εμφανίζεται στο Glastonbury με καουμπόικες μπότες, ένα μικροσκοπικό σορτς, γιλέκο και μια φθαρμένη ζώνη με καρφιά, δημιουργώντας ένα στυλ που σύντομα περιγράφεται ως "boho chic".
Στις ΗΠΑ, οι Mary-Kate και Ashley Olsen κυκλοφορούν στο Μανχάταν με σανδάλια και φορέματα με βολάν πάνω από T-shirts και φούτερ, ενώ στη Δυτική Ακτή, η Jessica Alba περπατά στο κόκκινο χαλί με ένα φόρεμα από σιφόν πάνω από τζι, και η Kate Hudson απαθανατίζεται από τους παπαράτσι με ένα αέρινο λευκό φόρεμα και μια τσάντα ΄ώμου με κρόσσια.
Το boho chic, όπως έγινε γνωστό αυτό το φαινόμενο, αντιπροσωπεύει ένα ατημέλητο, χαλαρό είδος κομψότητας. Αν και κάποιοι θα υποστήριζαν ότι ποτέ δεν εξαφανίστηκε πλήρως—με μάρκες όπως οι Isabel Marant, Ulla Johnson και Zimmermann να αντλούν έμπνευση από αυτό το ύφος για χρόνια—δύο δεκαετίες μετά την Sienna και την Kate, το στυλ έχει επιστρέψει δυναμικά στις πασαρέλες, με επικεφαλής τη σχεδιάστρια του οίκου Chloé, Chemena Kamali.
Το ντεμπούτο της Kamali για τον οίκο, στις φθινοπωρινές συλλογές του Παρισιού τον Φεβρουάριο του 2024, φάνηκε να εκφράζει αυτή τη νέα επιθυμία για πιο απλά, ελαφριά, ελεύθερα ρούχα. Η Kamali πέρασε τα πρώτα της χρόνια ως σχεδιάστρια στον οίκο Chloé—ως ασκούμενη υπό την Philo και στη συνέχεια ως σχεδιάστρια για την Clare Waight Keller—και οι δημιουργίες της ανακαλούσαν τις χρυσές εποχές του οίκου Chloé, όταν βοήθησε να οριστεί το boho chic τη δεκαετία του 2000.
«Ένιωσα τόσο ενθουσιασμένη βλέποντας αυτή την επίδειξη—ήθελα κάθε κομμάτι», είχε πει η Miller μετά την επίδειξη. «Ήταν σαν να έβλεπα την γκαρνταρόμπα των ονείρων μου να περνά μπροστά μου».
Boho Chic και οικονομικές υφέσεις: Μια ιστορική σύνδεση
Η επανεμφάνιση του boho chic σε περιόδους οικονομικής ύφεσης δεν είναι τυχαία. Κατά τη διάρκεια της ύφεσης του 2008–2010, στοιχεία της boho μόδας ήταν εμφανή σε διάφορες συλλογές. Η καλοκαιρινή συλλογή του Marks & Spencer το 2008, με τίτλο "Bohemian Rhapsody," αντλούσε έντονα από τα χρώματα και τα μοτίβα των αρχών της δεκαετίας του 1970. Επιπλέον, ο οίκος Monsoon, γνωστός για τη boho-chic μόδα, είδε τα κέρδη του να αυξάνονται δραματικά κατά τη διάρκεια της ύφεσης στα τέλη της δεκαετίας του 2000, από £3,6 εκατομμύρια το 2008 σε £32,6 εκατομμύρια ως τον Αύγουστο του 2009.
Η Miller αναγνωρίζει αυτή τη σύνδεση: «Δεν ξέρω αν το συνειδητοποιούσα στα 21 μου, αλλά αυτή η απαλότητα και θηλυκότητα εμφανίζεται ιστορικά σε στιγμές πολιτικής πίεσης και πολέμου—για να απογειωθεί κάτι με αυτόν τον τρόπο, πρέπει κάπως να αγγίζει το zeitgeist»
Αν οι αρχές της δεκαετίας του 2000 είδαν την 11η Σεπτεμβρίου, τον τυφώνα Κατρίνα και τον πόλεμο στο Ιράκ, σήμερα αντιμετωπίζουμε τη γενοκτονία στη Γάζα, τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, εμφύλιους πολέμους και ανθρωπιστικές κρίσεις στο Σουδάν, το Κονγκό και αλλού, ένα έμφυλο απάρτχαιντ στο Αφγανιστάν και την άνοδο του συντηρητισμού, του νεο-ναζισμού και του φασισμού σε όλη τη Δύση. Δεν υπάρχει έλλειψη πραγμάτων για να αντιδράσουμε, είτε τότε είτε τώρα.
Για να πάμε ακόμη πιο πίσω, το bohemian κίνημα ξεκίνησε στα τέλη του 19ου αιώνα. Η Βοημία (Bohemia), μια ιστορική περιοχή που σήμερα ανήκει στην Τσεχία, έπαιξε ρόλο στη διαμόρφωση της έννοιας του "μποέμ" και κατ' επέκταση του boho στυλ. Στη Γαλλία του 19ου αιώνα, οι καλλιτέχνες και διανοούμενοι που ζούσαν περιθωριακά και έξω από τις κοινωνικές νόρμες ονομάστηκαν bohémiens (μποέμ), επειδή υπήρχε η λανθασμένη αντίληψη ότι οι Ρομά προέρχονταν από τη Βοημία. Έτσι, ο όρος "bohemian" συνδέθηκε με έναν εναλλακτικό, νομαδικό τρόπο ζωής, μακριά από τον υλικό πλούτο και τις κοινωνικές συμβάσεις.
Η βιομηχανική επανάσταση είχε φέρει μια έντονη αντίθεση ανάμεσα στη μαζική παραγωγή και στη δημιουργικότητα, ωθώντας πολλούς να απορρίψουν τον καταναλωτισμό και να υιοθετήσουν έναν πιο απλό και φυσικό τρόπο ζωής. Το ντύσιμο αυτών των κύκλων χαρακτηριζόταν από άνετα, ρευστά ρούχα, συχνά διακοσμημένα με λαογραφικά και καλλιτεχνικά στοιχεία.
Στις δεκαετίες του 1960 και του 1970, το boho στυλ έγινε σύμβολο του κινήματος των hippies. Ο κόσμος βρισκόταν σε αναβρασμό, με τον πόλεμο του Βιετνάμ, την έκρηξη των κοινωνικών δικαιωμάτων και την άνθηση της αντικουλτούρας. Η νεολαία στρεφόταν ενάντια στον υλισμό και την πολιτική καταπίεση, αναζητώντας έναν πιο φυσικό και ελεύθερο τρόπο ζωής. Τα ρούχα αυτής της εποχής αντανακλούσαν αυτήν την επανάσταση: αέρινα φορέματα, φλοράλ μοτίβα, κρόσσια, γιλέκα από γούνα, patchwork και κοσμήματα με tribal επιρροές. Ήταν μια μόδα που εξέφραζε την αμφισβήτηση των κοινωνικών κανόνων και την ανάγκη για ατομική έκφραση.
«Αυτό το στυλ ντυσίματος μου θύμιζε μια εποχή στο παρελθόν που με ενέπνεε και με συνέδεε», είχε δηλώσει η ιέρεια του boho chic, Sienna Miller. Πάρτε για παράδειγμα το Summer of Love του 1967 στο Σαν Φρανσίσκο ή τα κινήματα των χίπις και των αντιπολεμικών διαδηλώσεων που καθόρισαν μια ολόκληρη γενιά σε επίπεδο σκέψης, πολιτικής συνείδησης κι αισθητικής.
Στην πασαρέλα, οι αρχές της δεκαετίας του 1970 σηματοδότησαν τη γέννηση του λεγόμενου "soft look". Σχεδιαστές, με πρωτοστάτη τον Karl Lagerfeld στον Chloé, άρχισαν να δημιουργούν πιο ρέοντα, αέρινα κομμάτια, καταργώντας τα βαριά φοδραρισμένα υφάσματα και τις σκληρές γραμμές. Ο κόσμος των διάφανων, δαντελωτών και φαρδιών φορεμάτων κατέκτησε τις πασαρέλες, τα μουσικά φεστιβάλ – χαίρε ω χαίρε, Stevie Nicks – και, φυσικά, τους δρόμους. Όπως και η εκδοχή του boho chic που επανεμφανίστηκε 30 χρόνια αργότερα, αυτή η τάση εξέφραζε μια ελευθερία που ήταν ταυτόχρονα απελευθερωτική και αντιδραστική.
Boho chic τότε και τώρα
«Υπάρχουν πάρα πολλοί κανόνες τώρα», λέει η Liya Kebede, μοντέλο και ακτιβίστρια, η οποία είχε περπατήσει στις πασαρέλες του Chloé κατά τη χρυσή εποχή του boho chic. «Οι δημιουργοί τότε ήταν πιο ελεύθεροι—μπορούσαν να κάνουν πιο τολμηρά πράγματα και να ονειρεύονται περισσότερο». Οι σημερινές τάσεις, υποστηρίζει, είναι πιο καθορισμένες και περιοριστικές. «Ίσως γι' αυτό επιστρέφουμε στον ρομαντισμό και τα αέρινα ρούχα—ο κόσμος αναζητά περισσότερη ελευθερία».
Η πρώτη αναβίωση του boho chic στις αρχές της δεκαετίας του 2000 είχε βασιστεί στην αγάπη για το vintage. Σύμφωνα με την Cherie Balch, ιδρύτρια του Shrimpton Couture, μιας από τις πιο γνωστές vintage boutique, η τρέχουσα ζήτηση για μποέμ looks δεν έχει ακόμη εκτοξευθεί—αλλά είναι θέμα χρόνου. «Μόλις αρχίσουμε να βλέπουμε στα social media κόσμο να το φοράει, τότε θα εκτοξευτεί η ζήτηση». Κι από ό,τι φαίνεται, αυτό έχει αρχίσει ήδη να συμβαίνει. Τον τελευταίο καιρό, σε Tiktok, Pinterest και Instagram έχουν αρχίσει να γίνονται viral παλιά κομμάτια του οίκου Isabel Marant - και κυρίως τα λευκά, μίνι φορέματα με τα κρόσια και τα βολάν.
Παράλληλα, η οικονομική αβεβαιότητα οδηγεί τους καταναλωτές σε πιο προσιτές επιλογές, όπως τα vintage ρούχα, που προσφέρουν μοναδικότητα και ποιότητα σε λογικές τιμές. Αυτό το φαινόμενο αντικατοπτρίζει την τάση της μόδας να προσαρμόζεται στις οικονομικές συνθήκες, προσφέροντας εναλλακτικές λύσεις που συνδυάζουν στυλ και οικονομία.
Ωστόσο, όπως και πριν από δύο δεκαετίες, το σύγχρονο boho chic δεν είναι τόσο κίνημα όσο είναι μια αισθητική, μια ατμόσφαιρα. Παρόλο που η αρχική του εκδοχή στη δεκαετία του 1970 είχε πολιτικό χαρακτήρα, εκφράζοντας τα ιδανικά των hippies και των δευτεροκυματικών φεμινιστριών, στη σύγχρονη εποχή έχει χάσει ένα μεγάλο μέρος αυτής της συνειδητής πολιτικής διάστασης. Ναι, τα it-girls του 2000 υιοθέτησαν την ανεμελιά του boho, αλλά πρέπει να θυμόμαστε ότι τα πιο εμβληματικά του πρόσωπα ήταν λευκές γυναίκες. «Δεν υπήρχαν πολλοί μαύροι εκπρόσωποι», σημειώνει η Kebede. «Οι Erykah Badu και Lisa Bonet είναι δύο παραγνωρισμένες βασίλισσες του boho». Σήμερα, όμως, τα όρια της μόδας έχουν επεκταθεί και το boho έχει γίνει πιο συμπεριληπτικό.
«Πιστεύω ότι υπάρχει αυτή η νοσταλγία για το ανεπιτήδευτο, για την ελευθερία, για την κίνηση, και αυτό είναι ριζωμένο στη δεκαετία του '70, όταν οι άνθρωποι ήθελαν να απελευθερωθούν από τις κοινωνικές νόρμες και τις παραδοσιακές αντιλήψεις για το φύλο και τη σεξουαλικότητα», δήλωσε η Kamali στην αμερικανική Vogue. «Αλλά, όπως συμβαίνει πάντα, το boho κάποια στιγμή υπερφορτώθηκε και εξαφανίστηκε».
Το boho chic του σήμερα κινείται περισσότερο στα high fashion επίπεδα της πασαρέλας και λιγότερο στη μαζική τάση του TikTok. Τα mainstream it girls στρέφονται σε άλλες αισθητικές, όπως το "quiet luxury" ή το "mob wife", αφήνοντας το boho να υπάρχει σε έναν πιο εναλλακτικό χώρο.
Η αναγέννηση του boho chic στη σύγχρονη εποχή δεν είναι απλά μια νοσταλγική επιστροφή σε ένα ρομαντικό παρελθόν, αλλά μια αντίδραση στον έντονο κανονιστικό χαρακτήρα της μόδας και των κοινωνικών απαιτήσεων. Στη μέση μιας οικονομικής και πολιτικής αβεβαιότητας, οι άνθρωποι αναζητούν ρούχα που προσφέρουν άνεση, ελευθερία και μια αίσθηση ανεμελιάς. «Ο κόσμος θέλει να ξαναβιώσει αυτό το πνεύμα», δήλωσε η Kamali. «Θέλουν να ζήσουν τη ζωή τους με τους δικούς τους όρους».
