Μπορεί το σκάνδαλο των Panama Papers να ρίχνει κάποιο φως στο τούνελ του κόσμου των offshore, εντούτοις οι πλούσιοι αυτού του κόσμου, σύμφωνα με έρευνα της Boston Consulting Group (BCG), έχουν κρυμμένα σε φορολογικούς παραδείσους συνολικά κεφάλαια αξίας 11 τρισ. δολαρίων. Το ποσό αυτό μάλιστα αντιστοιχεί κατά μιάμιση περίπου φορά στον πλούτο που κατέχει σήμερα το 71% του παγκόσμιου πληθυσμού, καθώς σύμφωνα με στοιχεία της ελβετικής τράπεζας Credit Suisse 3,4 δισεκατομμύρια άνθρωποι μοιράζονται μόλις 7,4 τρισ. δολάρια δεικνύοντας έτσι και τις δραματικές ανισότητες που παραμένουν το κύριο χαρακτηριστικό στην κατανομή του πλούτου αυτού του πλανήτη.
Στον απόηχο του σκανδάλου άπαντες απηύθυναν έκκληση για μεγαλύτερη διαφάνεια στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα, ενώ αρκετές χώρες ανακοινώνουν τη διενέργεια ερευνών με στόχο την αποκάλυψη του «μαύρου χρήματος» που κρύβεται σε φορολογικούς παραδείσους καθώς, όπως λέγεται, «όσο πιο πολλά λεφτά έχεις τόσο πιο εύκολο είναι να τα κρύψεις για να αποφύγεις φόρους» –αν τα κεφάλαια αυτά (11 τρισ. δολ.) φορολογούνταν π.χ. με τον μέσο συντελεστή που ισχύει στις χώρες του ΟΟΣΑ, τότε περί τα 3,5 τρισ. δολάρια ετησίως θα μπορούσαν να ενισχύσουν την παγκόσμια οικονομία. Σύμφωνα μάλιστα με τις εκτιμήσεις της BCG, τα κεφάλαια που βρίσκονται τοποθετημένα στα «offshore κέντρα» αυτού του κόσμου αναμένεται να αυξηθούν κατά 27% ως το 2019 φθάνοντας τα 14 τρισ. δολ.

Υπεράκτια κεφάλαια


Εξάλλου, μόνο τον τελευταίο χρόνο τα υπεράκτια κεφάλαια αυξήθηκαν κατά 700 δισ. δολ. που προήλθαν κυρίως από τις ροές 300 δισ. δολ. από την Ασία και τον Ειρηνικό (εκτός Ιαπωνίας) και 200 δισ. δολ. από την Ανατολική Ευρώπη.
Γενικά, όπως εκτιμάται, οι μεγαλύτερες αυξήσεις στις ροές κεφαλαίων σε υπεράκτιες εταιρείες θα προέρθουν από τον νέο κόσμο των αναδυομένων αγορών (+7% ετησίως) έναντι του αποκαλούμενου παλαιού κόσμου (+1% ετήσια βάση) των ήδη γνωστών ανεπτυγμένων αγορών.
Οι τρέχουσες μάλιστα πολιτικές και οικονομικές προκλήσεις στην Μέση Ανατολή και στη Λατινική Αμερική συνεχίζουν να ενισχύουν τη ζήτηση στα «offshore κέντρα» αυτού του κόσμου, καθώς όπως λέγεται «προσφέρουν υψηλά επίπεδα σταθερότητας».
Σε ορισμένες αναδυόμενες οικονομίες επίσης η έλλειψη υψηλού επίπεδου επαγγελματικής διαχείρισης πλούτου ενθαρρύνει τις ροές κεφαλαίων σε υπεράκτιους προορισμούς, ενώ υπάρχουν και κάποιοι πλούσιοι, όπως π.χ. από την Ιαπωνία, που παραδοσιακά δείχνουν προτίμηση για τη διαχείριση των κεφαλαίων τους εντός της χώρας.
Η Καραϊβική και ο Παναμάς πάντως, γνωστά πια και από τις αποκαλύψεις των Panama Papers, παραμένουν ο αγαπημένος προορισμός για τα κεφάλαια που αναζητούν «υπεράκτια ασφάλεια» από τη Βόρεια Αμερική, καθώς τοποθετείται εκεί το 54% των offshore κεφαλαίων. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα offshore κεφάλαια της περιοχής ανέρχονται σε 1,3 τρισ. δολ., έναντι μόλις 100 δισ. που αφορούν onshore κεφάλαια.
Αμφισβητήσιμες συμφωνίες


Ο Παναμάς θεωρείται εδώ και καιρό από πολλούς ως καταφύγιο για αμφισβητήσιμες χρηματοοικονομικές συμφωνίες, ενώ η τεράστια διαρροή εγγράφων από ένα δικηγορικό γραφείο (Mossack Fonseca) προσέφερε μια εικόνα σχετικά με τη χρήση χρηματοοικονομικών κέντρων από τους πλούσιους και ισχυρούς. Από τη Δυτική Ευρώπη το 35% των υπεράκτιων κεφαλαίων κατευθύνεται στην Ελβετία, έναντι 25% που πηγαίνει στα νησιά της Μάγχης και το Δουβλίνο, 14% στο Λουξεμβούργο και 5% στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Μια παρόμοια δυναμική παρατηρείται και στην Ανατολική Ευρώπη, με τον υπεράκτιο πλούτο να κατευθύνεται κατά 34% στην Ελβετία, κατά 17% στο Ηνωμένο Βασίλειο, κατά 16% στα νησιά της Μάγχης και το Δουβλίνο και κατά 11% στο Λουξεμβούργο. Ενα 6% πάντως επιλέγει τον Παναμά και την Καραϊβική.
Η φήμη της Βρετανίας


Ο υπεράκτιος πλούτος από την Ασία και τον Ειρηνικό (εκτός της Ιαπωνίας) επιλέγει κατά 32% τη Σιγκαπούρη και κατά 16% το Χονγκ Κονγκ που παραμένουν και οι κορυφαίοι προορισμοί, ενώ το 11% επιλέγει το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ελβετία. Από τη Λατινική Αμερική το 29% επιλέγει τις ΗΠΑ, ένα άλλο 29% την Καραϊβική και ένα 27% την Ελβετία. Η Μέση Ανατολή επιλέγει κατά 31% την Ελβετία, ενώ ακολουθούν Ηνωμένο Βασίλειο (22%) και Ντουμπάι (19%). Το Ηνωμένο Βασίλειο, λόγω της προσβασιμότητας με την Ευρώπη και τη φήμη του σχετικά με την ασφάλεια, συνεχίζει να αναπτύσσεται με ρυθμό 12% τον τελευταίο χρόνο, με τα offshore κεφάλαια να εκτιμώνται σε 1,3 τρισ. δολ. (έναντι κεφαλαίων οnshore αξίας 10,4 τρισ. δολ.), ενώ και οι ΗΠΑ εξαιτίας της δημιουργίας νέου πλούτου στη Λατινική Αμερική σημειώνουν αύξηση 6% ετησίως με τα offshore κεφάλαια να εκτιμώνται σε 800 δισ. δολ. έναντι όμως κεφαλαίων οnshore αξίας 46,4 τρισ. δολ.
Η Ασία
Η ηγέτιδα δύναμη και ο ανταγωνισμός
Η Ελβετία παραμένει ηγέτιδα δύναμη στον κόσμο των offshore με συνολικά κεφάλαια 2,7 τρισ. δολ. (έναντι κεφαλαίων οnshore αξίας 5,2 τρισ. δολ.), καθώς καταλαμβάνει μερίδιο αγοράς που ξεπερνά το 25% των συνολικών «κρυμμένων» κεφαλαίων, παραμένοντας ωστόσο υπό την πίεση των φορολογικών Αρχών από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη.
Σύμφωνα με την BCG πάντως, η Ελβετία θα πρέπει να βρει τρόπους να αντισταθεί στον ανταγωνισμό από τα ταχέως αναπτυσσόμενα κέντρα της Ασίας και του Ειρηνικού, καθώς η θέση της ως του μεγαλύτερου υπεράκτιου κέντρου παγκοσμίως αναμένεται να αμφισβητηθεί μακροπρόθεσμα από την άνοδο της Σιγκαπούρης και του Χονγκ Κονγκ, που σήμερα αντιπροσωπεύουν το 15% των υπεράκτιων περιουσιακών στοιχείων, καθώς επωφελούνται άμεσα από τον ρυθμό αύξησης του πλούτου στην Ασία.
Τα υπεράκτια κεφάλαια αναμένεται να σημειώσουν μέση ετήσια αύξηση 8% σε Σιγκαπούρη και Χονγκ Κονγκ, ενώ ως το 2019 το μερίδιό τους στην παγκόσμια offshore αγορά θα ξεπεράσει το 17%, κυρίως λόγω της δημιουργίας νέων πηγών πλούτου στην περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού.
Και στο Ντουμπάι

Τα offshore κεφάλαια εκτιμώνται σήμερα στη Σιγκαπούρη σε 1,1 τρισ. και στο Χονγκ Κονγκ σε 500 δισ. δολ. (έναντι κεφαλαίων οnshore αξίας 1,9 τρισ. δολ. και 2,4 τρισ. δολ. αντίστοιχα). Επίσης εκτιμάται ότι μεγάλη ανάπτυξη (6% ετησίως) θα σημειώσει τα επόμενα χρόνια και το Ντουμπάι.
Αντίθετα, τα νησιά της Μάγχης (Channel Islands: Αγγλονορμανδικές Νήσοι: Τζέρσεϊ, Γκέρνσεϊ, Αλντερνεϊ, Σαρκ, Χερμ, Ζετού, Μπρεκού) και το Δουβλίνο, που έχουν παράδοση σε υπηρεσίες προς επιχειρηματικούς ομίλους, θα δουν το μερίδιό τους στην παγκόσμια αγορά των offshore να μειώνεται στο 12% ως το 2019, απόρροια της μείωσης της επιχειρηματικής εμπιστοσύνης και της αύξηση των φορολογικών ελέγχων στον αποκαλούμενο Παλαιό Κόσμο. Επίσης και το Λουξεμβούργο αναμένεται να χάσει μερικώς μερίδιο αγοράς από το 6% παγκοσμίως στο 5% ως το 2019, με τα offshore κεφάλαιά του πάντως σήμερα να εκτιμώνται στα 600 δισ. δολ. (έναντι κεφαλαίων οnshore αξίας 100 δισ. δολ.).


Οι Ελληνες προτιμούν Ελβετία
Οι εκατομμυριούχοι με περιουσία άνω των 30 εκατ. δολαρίων θα ξεπεράσουν εφέτος τις 220.000 παγκοσμίως
Στην Ελβετία εκτιμάται ότι βρήκε καταφύγιο και το μεγαλύτερο μέρος των ελληνικών συμφερόντων κεφαλαίων (συμπεριλαμβανομένων και αυτών των εφοπλιστών), ύψους άνω των 100 δισ. ευρώ, που είναι τοποθετημένα στο εξωτερικό.
Στις λίστες ελβετικών τραπεζών και εξειδικευμένων εταιρειών (με περιουσία άνω των 30 εκατ. δολαρίων) υπάρχουν 576 Ελληνες που διαθέτουν περιουσία 88 δισ. δολαρίων.
Στις σχετικές λίστες των Wealth – Χ και UBS, π.χ., συμπεριλαμβάνονται 11 έλληνες δισεκατομμυριούχοι που διαθέτουν περιουσία 18 δισ. δολαρίων, ενώ παράλληλα 565 Ελληνες (με κινητή περιουσία άνω των 30 εκατ. δολαρίων) εμφανίζονται με συνολική περιουσία 70 δισ. δολαρίων.
Οι απλώς… εκατομμυριούχοι Ελληνες, από την άλλη πλευρά, έχουν υπολογιστεί από την ελβετική Julius Baer σε 34.723. Παράλληλα, σύμφωνα με την παγκόσμια έκθεση πλούτου της Credit Suisse για το 2015, από το 2007 ως σήμερα περίπου 1,2 εκατομμύρια Ελληνες άλλαξαν κατηγορία εισοδηματικής διαστρωμάτωσης καθώς η αξία των ελληνικών περιουσιακών στοιχείων απομειώθηκε κατά σχεδόν 522 δισ. δολάρια.
Καταστροφή πλούτου

Η κατάρρευση της αξίας των ακινήτων σε μέσα επίπεδα 50% περίπου, η βουτιά του Χρηματιστηρίου, όπου οι αξίες από την κορυφή τους έχουν υποστεί δραματικές απώλειες 158 δισ. ευρώ, οι αρνητικές συνέπειες της εποχής των μνημονίων αλλά και η μεταβολή της συναλλαγματικής ισοτιμίας ευρώ/δολαρίου συνετέλεσαν στην καταστροφή πλούτου στη χώρα μας.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η μέση απομείωση των περιουσιακών στοιχείων κάθε Ελληνα διαμορφώθηκε στα 55.500 δολάρια, καθώς η μέση αξία του πλούτου των Ελλήνων από τα 136.800 δολάρια το 2007 εκτιμάται ότι υποχώρησε στα 81.300 δολάρια τον Ιούνιο του 2015, ενώ η περιουσία των ελληνικών νοικοκυριών υπολογίζεται ότι έχει υποχωρήσει σε 12μηνη βάση ως τον Ιούνιο του 2015 κατά 17%.
Διεύρυνση ανισοτήτων

Παρά τη χρηματοοικονομική κρίση του 2007-2008, οι ανισότητες στην κατανομή του πλούτου διευρύνθηκαν, με αποτέλεσμα, σύμφωνα με την Credit Suisse, το 0,7% του πληθυσμού, περίπου 34 εκατ. άνθρωποι, να ελέγχει περιουσιακά στοιχεία –σε χρηματοοικονομική και φυσική μορφή –αξίας 112,9 τρισ. δολαρίων ή το 45,2% του παγκόσμιου πλούτου.
Την ίδια ώρα 3,4 δισεκατομμύρια άνθρωποι ή το 71% του πληθυσμού μοιράζεται 7,4 τρισ. δολάρια ελέγχοντας μόλις το 3% του παγκόσμιου πλούτου. Τα τελευταία επτά χρόνια μάλιστα η αύξηση του πλούτου της μεσαίας τάξης είναι βραδύτερη από αυτήν που απήλαυσε η κορυφή της πυραμίδας, ενώ συνολικά το φτωχότερο ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού μοιράζεται κάτι λιγότερο από το 1% του παγκόσμιου πλούτου, την ώρα που το πλουσιότερο 10% έχει στα χέρια του το 88% του συνόλου του πλούτου, με το κορυφαίο 1% μάλιστα να ελέγχει τα μισά περιουσιακά στοιχεία του πλανήτη.
Σύμφωνα με τη Wealth – X, οι εκατομμυριούχοι με περιουσία άνω των 30 εκατ. δολαρίων θα ξεπεράσουν εφέτος τις 220.000 και το κλειστό κλαμπ των δισεκατομμυριούχων στο οποίο ανήκει ένας στα 3 εκατομμύρια κατοίκους του πλανήτη αναμένεται να ξεπεράσει τα 2.500 μέλη.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ