Τάσος Μαντικίδης

Την ερχόμενη Δευτέρα η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς αναμένεται να αποστείλει τη μηνυτήρια αναφορά στον οικονομικό εισαγγελέα Γιάννη Δραγάτση, ο οποίος και έχει αναλάβει να διαλευκάνει πλήρως την πολύκροτη «υπόθεση Folli Follie», που κόστισε 950 εκατ. ευρώ σε μετόχους και ομολογιούχους, ενώ συντέλεσε στη μείωση της αξιοπιστίας των ελληνικών επιχειρήσεων και του συνόλου της κεφαλαιαγοράς.

Υστερα από μία δεκαετία πρωτοφανούς σε διάρκεια και ένταση κρίσης, με βαρύτατο κοινωνικό και οικονομικό κόστος και οκτώμισι χρόνια διαδοχικών μνημονίων, και ενώ η «Ελληνική Μεγάλη Υφεση» πήρε τη θέση της στην Ιστορία ως μία από τις ισχυρότερες που γνώρισε ποτέ ο κόσμος, η χώρα ετοιμάζεται τη Δευτέρα να εξέλθει από το πρόγραμμα διάσωσης.

Με τη σωρευτική πτώση του ΑΕΠ να ξεπερνά τελικά το 26%, η «Ελληνική Μεγάλη Υφεση» παίρνει τη θέση της στην Ιστορία καθώς μπορεί να συγκριθεί εν καιρώ ειρήνης μόνο με τη Μεγάλη Υφεση στις ΗΠΑ το 1929 αλλά και την εποχή της Βαϊμάρης στη Γερμανία μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Αναταράξεις προκαλεί στις διεθνείς αγορές η κρίση στην Τουρκία, καθώς εκφράζονται φόβοι για διάχυση της κρίσης την ώρα που η τουρκική λίρα χάνει περισσότερο από 40% της αξίας της έναντι του δολαρίου από τις αρχές του έτους.

Μεταξύ 1999 και 2009, οι τράπεζες και το Δημόσιο δανείστηκαν πάνω από 60 δισ. ευρώ και 200 δισ. ευρώ αντίστοιχα, συντηρώντας έτσι το ελληνικό μοντέλο ανάπτυξης με δανεικά, το οποίο τελικά κατέρρευσε, ενώ η κοντόφθαλμη και ορισμένες φορές ανίκανη πολιτική ελίτ μαζί με τις «σύνθετες» ευθύνες και της οικονομικής ελίτ έφεραν την αποπομπή της Ελλάδας από τις αγορές, τα μνημόνια και την τρόικα-κουαρτέτο.

Αν και το μεγάλο στοίχημα της Ελλάδας παραμένει η επιστροφή σε ισχυρούς και διατηρήσιμους ρυθμούς ανάπτυξης ώστε να επουλωθούν σε εύλογο διάστημα οι πληγές της δεκαετούς κρίσης, εν τούτοις η πραγματική μάχη της χώρας ίσως θα πρέπει να δοθεί στο δημογραφικό μέτωπο.

Το 2ο τρίμηνο 2019 θα λειτουργήσει το Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας που συστάθηκε πρόσφατα και αναμένεται να μετασχηματίσει την ηλεκτρική αγορά ενέργειας, φυσικού αερίου και ΑΠΕ της χώρας συμμετέχοντας και στην ενοποίηση της ευρωπαϊκής αγοράς.

Κατά 8 τρισ. δολάρια το α' τρίμηνο του 2018, κατά περισσότερο από 30 τρισ. δολάρια από το τέλος του 2016, κατά 98 τρισ. δολάρια την τελευταία 10ετία και κατά 197 τρισ. δολάρια την τελευταία 20ετία αυξήθηκε το ιδιωτικό και κρατικό χρέος του πλανήτη.

Ενώ 231 fund managers με υπό διαχείριση κεφάλαια 663 δισ. δολ. στην τελευταία μηνιαία έρευνα της Bank of America Merrill Lynch δηλώνουν ότι έχουν μειώσει τις θέσεις τους στις μετοχές στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Νοέμβριο του 2016, το επενδυτικό κλίμα και στην ελληνική κεφαλαιαγορά συνεχίζει να προβληματίζει.

Το μόνο σίγουρο είναι πως τα επόμενα χρόνια ο κόσμος θα αλλάξει. Ο παγκόσμιος πληθυσμός θα αυξηθεί και θα αστικοποιηθεί.

Απαισιόδοξο για την πορεία των αγορών και των οικονομιών το ερχόμενο 12μηνο εμφανίζεται το 50% των 400 θεσμικών επενδυτών σε έρευνα της Barclays.

Ενώ η Rothschild συνεχίζει τα road shows με μεγάλα «επενδυτικά σπίτια» με στόχο την έκδοση δεκαετούς ομολόγου ως σημείου αναφοράς για την έξοδο της χώρας από τα μνημόνια, στην αγορά εκτιμάται ότι μπορεί το Ελληνικό Δημόσιο να πουλήσει σχετικά εύκολα και με καλύτερο επιτόκιο και ένα πενταετές ομόλογο αφού είναι ήδη τιμολογημένο. Χρονικά, οι αγορές αναμένουν η επόμενη έκδοση ομολόγων να λάβει χώρα ως το τέλος του Ιουλίου, ενώ αν κάτι δεν πάει καλά θα μετατεθεί για τον Σεπτέμβριο.

Η φυγή των νέων, και ειδικότερα η «εκροή εγκεφάλων», έλαβε δραματικές διαστάσεις στην Ελλάδα μετά το 2010. Σύμφωνα με υπολογισμούς μελέτης της Eurobank, πάνω από 450.000 άτομα ηλικίας κάτω των 45 ετών, κατά μεγάλο ποσοστό υψηλού μορφωτικού επιπέδου και τεχνικής κατάρτισης, βρέθηκαν εκτός Ελλάδας (brain drain), με την ετήσια συμμετοχή στο ΑΕΠ των χωρών υποδοχής από Ελληνες να ανέρχεται σε 12,9 δισ. ευρώ, το φορολογικό αποτέλεσμα να ξεπερνά τα 9 δισ. ευρώ, την ώρα που τα κόστη της εκπαίδευσής τους για το ελληνικό κράτος ανέρχονταν σε 8 δισ. ευρώ.

Αν και κεφαλαιαγορές αποτιμούν το ελληνικό ρίσκο σχεδόν διπλάσιο από το ιταλικό και σχεδόν τριπλάσιο από το πορτογαλικό, όπως αυτό καταγράφεται στο spread των κρατικών ομολόγων, εν τούτοις αγορές, ξένοι αναλυτές, οικονομολόγοι και επενδυτές δείχνουν να επικεντρώνονται κυρίως στις εξής παραμέτρους:

Οι περισσότεροι επενδυτές πιθανώς να θέλουν να ξεχάσουν το πρώτο εξάμηνο του 2018. Τη μεγαλύτερη άνοδο εξάλλου, κατά σχεδόν 50%, σημείωσε ο αποκαλούμενος «δείκτης φόβου» (VIX) που μετράει τη μεταβλητότητα των αγορών. Οι μετοχές παγκοσμίως έχασαν πάνω από 1 τρισ. δολάρια, ενώ η bull market (μακροχρόνια ανοδική αγορά), η οποία κρατά σχεδόν μία δεκαετία, δείχνει να έχει διαταραχθεί.

Ενώ οι αποδόσεις των 10ετών ελληνικών ομολόγων υποχώρησαν κάτω του 4% (3,96%), με το 7ετές να κινείται στην περιοχή της έκδοσής του (3,49%), στην αγορά, αναλυτές και οικονομολόγοι εξετάζουν τα δεδομένα της επόμενης ημέρας της εξόδου από το πρόγραμμα διάσωσης.

Κοινός τόπος είναι πως πλέον η Ελλάδα, μετά τη συμφωνία, θα έχει περιορισμένη πρόσβαση στις κεφαλαιαγορές ως το 2032, οπότε θα επανεκτιμηθεί η βιωσιμότητα του χρέους, με τις αγορές να «βλέπουν» τότε μια νέα ελάφρυνση στα δάνεια του επίσημου τομέα.

H επανατοποθέτηση της Ελλάδας στον διεθνή επενδυτικό χάρτη αποτελεί το μεγαλύτερο στοίχημα για τη χώρα τα επόμενα χρόνια, καθώς για να μπορέσει να επιτύχει ισχυρούς ρυθμούς ανάπτυξης στην περιοχή του 3%, ώστε να καλύψει τις μεγάλες πληγές της 10ετούς κρίσης, οι επενδυτικές της ανάγκες για την περίοδο 2018-2022 εκτιμώνται σε 208 δισ. ευρώ, την ώρα που με βάση τους υπολογισμούς της PwC με τα σημερινά δεδομένα το έλλειμμα χρηματοδότησης κυμαίνεται στα 110 δισ. ευρώ.

Κάθε μέρα, εξειδικευμένες δημόσιες και ιδιωτικές εταιρείες συγκεντρώνουν στοιχεία και δημοσιεύουν οικονομικούς δείκτες, που δίνουν χρήσιμες πληροφορίες για την πορεία της οικονομίας και την ψυχολογία των αγορών και βοηθούν στη λήψη επενδυτικών αποφάσεων.

Την ώρα που ορισμένοι οικονομολόγοι προβλέπουν οριακή επιβράδυνση της παγκόσμιας ανάπτυξης το 2019 και κυρίως το 2020, καθώς η παγκόσμια οικονομία χάνει τη δυναμική της, αγορές, οικονομολόγοι και αναλυτές επικεντρώνονται και στο κατά πόσο η Ελλάδα θα μπορέσει να σταθεί στα πόδια της σε ένα διεθνές περιβάλλον στο οποίο τα «μαύρα σύννεφα» δείχνουν να πυκνώνουν.