Βαγγέλης Χατζηβασιλείου

Μια γενιά, η γενιά των σημερινών πενηντάρηδων, που έζησε μερικές από τις καλύτερες στιγμές της μεταπολιτευτικής περιόδου - όχι μόνο τη στρεβλή οικονομική της άνθηση αλλά και τα δημοκρατικά και τα πολιτιστικά της ευεργετήματα - και πρέπει τώρα εκούσα άκουσα να απολογηθεί τόσο για τις πραγματικές όσο και για τις υποθετικές της ευθύνες.

Υποπτεύομαι πως αν η Σβετλάνα Αλεξίεβιτς δεν είχε τιμηθεί το 2015 με το Βραβείο Νομπέλ, το βιβλίο αυτό δύσκολα θα κυκλοφορούσε στα ελληνικά. Είναι σημαντικό που το αναγνωστικό κοινό της χώρας μας το γνωρίζει μεταφρασμένο εξαιρετικά από την Ελένη Μπακοπούλου.

Σε όλες τις συλλογές διηγημάτων του ο Αλέξανδρος Ισαρης μένει σταθερός στη γραμμή την οποία θα αρχίσει να χαράσσει ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1960 με την ποίησή του: μια ποίηση που μιλάει για τις τύχες της τέχνης και του καλλιτέχνη - όχι για το τι οφείλει να πράξει ή να μην πράξει η τέχνη απέναντι στον τόπο και στην εποχή της, αλλά για το πώς ο άνθρωπος που την υπηρετεί δεν έχει τίποτε άλλο μέσα στις αποσκευές του εκτός από την ίδια.

Μια οξύτατη διακωμώδηση των ανθρωποφαγικών ορέξεων του έρωτα δοκιμάζει ο Ανδρέας Στάικος με τα πεζά του Αισχροτάτη Εριέττα (1979) και Επικίνδυνες μαγειρικές (1998).

Υστερα από δύο μυθιστορήματα (Σμιθ, 2010, και Η άσκηση του Ροτ, 2013) όπου πρωταγωνιστεί ο Εμφύλιος

Ατομικά δράματα της καθημερινότητας ειρωνικά μεταγραμμένα παρουσιάζει ο Βασίλης Τσιαμπούσης, τόσο στις πέντε προηγούμενες συλλογές διηγημάτων του (από το 1988 μέχρι και το 2011) όσο και σε ένα από τα δύο μυθιστορήματά του, το Εκτός έδρας (1993).

Το αμέσως προηγούμενο βιβλίο του Κώστα Καβανόζη, η νουβέλα Το χαρτόκουτο (2015), είναι μια ιδιωτική κιβωτός μνήμης (μνήμης εν πολλοίς αυτοβιογραφικής) από το εσωτερικό της οποίας ξεπηδούν όλες οι πρωτόγνωρες εμπειρίες του κεντρικού ήρωα-αφηγητή:

Με τα μυθιστορήματά της Απόψε δεν έχουμε φίλους (2010) και Χορεύουν οι ελέφαντες (2012), η Σοφία Νικολαΐδου μένει μισή στη σύγχρονη πραγματικότητα και μισή στα ιστορικά της προανακρούσματα, στρώνοντας τον δρόμο για ένα αντικαθρέφτισμα των δύο πόλων, που θα έχει ως κυρίαρχο στοιχείο του τον έντονο σκεπτικισμό και την πικρή αίσθηση της διαχρονικής ματαίωσης - μιας πανηγυρικής διάψευσης του παρόντος και του παρελθόντος η οποία είναι έτοιμη να εισβάλει παντοιοτρόπως και στο μέλλον.

Διακεκριμένο στέλεχος της δημόσιας διοίκησης, καθολικός το θρήσκευμα, κοσμοπολίτης αλλά και εραστής της ασκητείας και του μοναχισμού, ο Τ. Κ. Παπατσώνης (1895-1976) μπορεί σήμερα με ασφάλεια να διεκδικήσει την παραδοχή ότι ετέθη επικεφαλής της Γενιάς του 1930 (τουλάχιστον από την άποψη της τεχνοτροπίας) αφού ήταν ο πρώτος που εφάρμοσε τον ελεύθερο στίχο, εισάγοντας την ελληνική ποίηση του Μεσοπολέμου στην επικράτεια του μοντερνισμού.

Η αναζήτηση μιας αυθεντικότερης υπόστασης των πραγμάτων (σε συνάρτηση με τη βαθμιαία ανακάλυψη δυνατοτήτων του εαυτού οι οποίες λανθάνουν) είναι ένα μοτίβο που διαπερνά όλη τη μυθιστορηματική παραγωγή του Αλέξη Σταμάτη.

Οσο κι αν φαίνεται περίεργο, η μαγεία είναι ο κόσμος της απόλυτης αιτιοκρατίας: όλα συνδέονται μεταξύ τους σε μία ή περισσότερες αλυσίδες αιτιών, αλλά καμία σύνδεση δεν υπακούει σε κάποια λογική συνεπαγωγή, καμία μαγική ερμηνεία δεν μπορεί να εξακριβωθεί ή να διαψευστεί.

Με τη συλλογή διηγημάτων Το άχτι (2011) και τη νουβέλα Ενα τριάρι για τον Οιδίποδα (2012), ο Νίκος Ξένιος τοποθετεί το άτομο όχι έξω αλλά απέναντι από την κοινωνία.

Εχω ξαναγράψει ότι πίσω από τα άλλοτε παράξενα και άλλοτε κοινά ή συνηθισμένα επεισόδια των ιστοριών του Αχιλλέα Κυριακίδη, που σε μια πρώτη προσέγγιση επιζητούν (τόσο τα μεν όσο και τα δε) τη ρεαλιστική τους αναγνώριση, θα συναντήσουμε έναν επίμονο (μολονότι προσεκτικά καμουφλαρισμένο) σχολιασμό των διεργασιών οι οποίες επιτελούνται σε ένα λογοτεχνικό κείμενο.

Η βία είναι το απαραγνώριστο χαρακτηριστικό της πρώτης συλλογής διηγημάτων της Ελισάβετ Χρονοπούλου (Φοράει κοστούμι, 2013).

Ενας άντρας και μια γυναίκα.

Η μετάφραση είναι τόπος συνάντησης και συνεύρεσης, μέσον μετακίνησης και μετάβασης, επικοινωνία ανάμεσα σε γλώσσες και πολιτισμούς, ανταλλαγή κουλτούρας και παραδόσεων αλλά και πεδίο εντός του οποίου αναπτύσσεται μια διάστικτη γεωγραφία.

Τρία κείμενα περιλαμβάνει το καινούργιο βιβλίο του Θανάση Βαλτινού. Το ένα είναι το δοκίμιο «Ουροβόρος όφις», όπου ο συγγραφέας μιλάει για τις προφορικές καταβολές της λογοτεχνίας, εκθειάζοντας την ξεχασμένη (αν όχι και οριστικά χαμένη) τους δύναμη.

Ο Κλείτος Κύρου (1921-2006) υπήρξε μια ξεχωριστή ποιητική φωνή της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς και πολύ συχνά συναριθμήθηκε με δύο συντοπίτες και σχεδόν συνομηλίκους του: τον Μανόλη Αναγνωστάκη και τον Πάνο Θασίτη.

Αν με τα ιστορικά της μυθιστορήματα η Ρέα Γαλανάκη καταλήγει στη συντριβή των φωτισμένων φιλοδοξιών των ηρώων της από τις σιδερένιες ανάγκες και τους αδήριτους καταναγκασμούς της εποχής τους, με τις συλλογές διηγημάτων Τρία ομόκεντρα διηγήματα (1986) και Ενα σχεδόν γαλάζιο χέρι (2004), όπως και με το μυθιστόρημά Φωτιές του Ιούδα, στάχτες του Οιδίποδα (2009), οδηγεί την Ιστορία στην αγκαλιά του μύθου.

Ostinato στα ιταλικά σημαίνει πεισματάρης.