Στις 14 Σεπτεμβρίου συμπληρώνονται 153 χρόνια από την πρώτη έκδοση του «Κεφαλαίου» του Μαρξ. Σήμερα όλοι – σχεδόν – γνωρίζουν πως ο Μαρξ υποστήριζε ότι αυτός στήριξε στα πόδια της την αναποδογυρισμένη διαλεκτική του γερμανού φιλοσόφου Χέγκελ (Επίλογος στη δεύτερη έκδοση του «Κεφαλαίου»). Πολλοί λιγότεροι όμως γνωρίζουν ότι λίγο παραπάνω έγραφε για εκείνους «τους σκυθρωπούς, φαντασμένους, μέτριους […]
Ο Δαρβίνος έγραφε πως «το είδος που επιβιώνει δεν είναι το ισχυρότερο, ούτε το ευφυέστερο. Είναι εκείνο που μπορεί να αλλάζει». Ενα τέτοιο είδος ήταν η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία. Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης.
ΟΔαρβίνος έγραφε πως «το είδος που επιβιώνει δεν είναι το ισχυρότερο, ούτε το ευφυέστερο. Είναι εκείνο που μπορεί να αλλάζει». Ενα τέτοιο είδος ήταν η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία. Κατά τον 19ο και τον 20ό αιώνα, τόσο τα μεγάλα συντηρητικά κόμματα που όμνυαν στην παράδοση όσο όμως και τα κόμματα που πρέσβευαν την πρόοδο – αυτά μάλιστα ακόμη […]
Η Κοίμηση της Θεοτόκου που γιορτάζεται τον Δεκαπενταύγουστο είναι μια μεγάλη εορτή ολόκληρης της χριστιανοσύνης. Αυτή, όπως και κάθε μεγάλη θρησκευτική εορτή, είναι και μια ευκαιρία όχι μόνο για τους πιστούς αλλά και για όλους όσοι δεν πιστεύουν ή αμφιβάλλουν για τα δόγματα της Εκκλησίας να αναστοχαστούν δημιουργικά για τον ρόλο της. Ο αντικληρικαλισμός του […]
Το 1961 ο Ρόμπερτ Νταλ στο έργο του «Ποιος κυβερνά;» διαπίστωνε πως οι σύγχρονές του κοινωνίες διαμορφώνονταν στη βάση πολλαπλών συμφερόντων διαφορετικών ομάδων. Σύμφωνα με αυτόν, η ύπαρξη και η λειτουργία τέτοιων ομάδων και μειονοτήτων εξασφάλιζαν την «ισορροπία των δημοκρατικών συστημάτων», τα οποία χαρακτηρίζονταν ως «πλουραλιστικές δημοκρατίες». Συστατικό στοιχείο αυτών των δημοκρατιών ήταν η ύπαρξη […]
Πέραν των υπαρκτών ήδη οικονομικών επιπτώσεων, η πανδημία γίνεται καταλύτης για την ενίσχυση τάσεων στα πολιτικά συστήματα που προϋπήρχαν. Διακρίνονται τρεις μεγάλοι κίνδυνοι που μπορεί να απειλήσουν τις δημοκρατίες. Πρώτον, η επιστήμη και η διανόηση να εγκαταλείψουν τα όπλα τους, που είναι η κριτική των πεπραγμένων των κυβερνήσεων πρωτίστως και των αντιπολιτεύσεων κατά δεύτερο λόγο […]
Σε άρθρο του στο «Βήμα» (18.4.2020) ο ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης Θανάσης Διαμαντόπουλος υποστήριζε ότι το Κίνημα Αλλαγής είναι ένα «άχρηστο κόμμα», μια και ο χώρος της σοσιαλδημοκρατίας έχει ήδη καταληφθεί από τον ΣΥΡΙΖΑ. Εκεί που η σοσιαλδημοκρατία ήταν για τον ΣΥΡΙΖΑ στα «αζήτητα», σήμερα αυτός διεκδικεί την στα καθ’ ημάς εκπροσώπησή της. Είναι αλήθεια […]
Οι α-νόητες προφητείες για το τι θα γίνει μετά την πανδημία πέφτουν όπως τα φύλλα σε φυλλοβόλα δάση. Μπορούμε βεβαίως να διαπιστώσουμε αλλαγές συμπεριφορών, όπως αυτές ασθενών και γιατρών να αλληλοχειροκροτούνται, ή να διακρίνουμε μια αύξηση της εμπιστοσύνης στον επιστημονικό λόγο. Ισως να μπορούμε να προσθέσουμε και κάποιες οικονομικές εκτιμήσεις. Αλλά έως εκεί. Κανείς σοβαρός […]
Ηπανδημία φαίνεται πως ξαναφέρνει στην επιφάνεια παλιούς «προφήτες»: Αυτούς της επιστροφής στο έθνος-κράτος και του κρατισμού. Πληθαίνουν φωνές όπως των καθηγητών Χένρι Φάρελ και Αβραάμ Νιούμαν, που έγραφαν στο «Foreign Affairs» ότι «καθώς κρίσιμες αλυσίδες προσφοράς καταρρέουν και τα κράτη συσσωρεύουν ιατρικές προμήθειες και τρέχουν να περιορίσουν τα ταξίδια, η κρίση πιέζει προς μια μείζονα […]
Πολλοί μέμφονται την ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία γιατί δεν πήρε θέση που να αποτρέπει τους πιστούς από τη Θεία Κοινωνία. Προ τριετίας η ίδια Εκκλησία αντιτάχθηκε με σφοδρότητα στη νομική κατοχύρωση του δικαιώματος των διεμφυλικών ατόμων να ορίζουν – χωρίς χειρουργική επέμβαση – το φύλο τους. Με τον ίδιο, ίσως και μεγαλύτερο, ζήλο η Καθολική Εκκλησία […]
Τρία περιστατικά στον χώρο της παιδείας με προβλημάτισαν ιδιαιτέρως. Το ένα ήταν το βίντεο με τον έξαλλο «μαθητή» που απειλούσε την καθηγήτριά του για μια απουσία. Ρηχές αναλύσεις το απέδωσαν στην κουλτούρα που καλλιεργήθηκε στα χρόνια του Μνημονίου και όχι στη διαχρονική απουσία της παιδευτικής αστικής διαδικασίας εσωτερίκευσης του ηθικού καταναγκασμού. Το δεύτερο αφορά ανακοίνωση […]
Ο θόρυβος για την αφίσα κατά των αμβλώσεων είναι ενδεικτικός τού πόσα λίγα ξέρουμε για την ελευθερία του λόγου. Εκείνοι όμως που διέπρεψαν στην άγνοια του τι είναι η ελευθερία της έκφρασης είναι κάποιοι νεόκοποι στον φιλελευθερισμό. Αυτοί πολλαπλασιάστηκαν τα τελευταία χρόνια ως απότοκο μιας αντίδρασης με τα ίδια μέσα και λόγο στην άνοδο και […]
Ενα έτος απομένει για την επέτειο των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση και ζωντανεύει ο διαρκής διάλογος για το τι είδους χώρα προέκυψε από αυτή. Βγήκε τελικά μια ατελής αλλά εν τέλει δυτική χώρα; Ή μήπως μια χώρα που σέρνει μέχρι και σήμερα τα βαρίδια της οθωμανικής κληρονομιάς; Μια χώρα της Ανατολής ή της […]
Η έννοια της κανονικότητας έχει καταλάβει κυρίαρχη θέση στον δημόσιο διάλογο. Τα αποτελέσματα της πολιτικής ΣΥΡΙΖΑ την κατέστησαν «αυτονόητη» και «κοινής αποδοχής». Στις φιλελεύθερες όμως δημοκρατίες το ρολόι της δημοκρατίας δεν σταματά στην ώρα της «κανονικότητας». Υπάρχει και η ώρα της αλλαγής. Η κανονικότητα αποτυπώνει μόνο τον έναν πόλο των φιλελεύθερων δημοκρατιών, τον συντηρητικό πόλο. […]
Τα κόμματα υπάρχουν ως τέτοια, μόνο όταν έχουν πρόταση εξουσίας και διακυβέρνησης. Σχηματισμοί που επαγγέλλονται μόνο την αντιπολίτευση δεν είναι κόμματα. Δεν ισχύει όμως το ίδιο με τους διανοούμενους, όταν αυτοί εμπλέκονται στην κομματική ζωή. Ο Νικόλας Σεβαστάκης σ’ ένα εξαιρετικό κείμενό του στο «Βήμα» (15.9.2019) με τίτλο «σε τι χρησιμεύουν οι διανοούμενοι» – ειρήσθω […]