Νίκος Μπακουνάκης

Η ιστορία δεν τελείωσε. Συνεχίζεται, αλλά πνίγοντας την πολιτική. Ο ιστορικός χρόνος και ο γεωλογικός χρόνος δεν διαχωρίζονται. Στον 19ο και στον 20ό αιώνα το κλίμα και η βιολογία δεν αποτελούσαν συστατικά στοιχεία των σχεδιασμών της οικονομίας και της πολιτικής. Θεωρούνταν εξωτερικοί παράγοντες, αυτό που οι οικονομολόγοι ονομάζουν «externalities». Αλλά ήρθε η πανδημία και ανέτρεψε […]

ΟΝ. Σταυρινίδης ήταν μια μορφή του Ηρακλείου Κρήτης. Με το ακουστικό του κέρας και τα γυαλιά του, σχεδόν κατοικούσε μέσα στη Βικελαία Βιβλιοθήκη, δουλεύοντας πάνω σε αρχεία και σε «παλιά» χαρτιά. Ηταν γνωστός ως τουρκολόγος, γιατί ανάμεσα στις πολλές γλώσσες που ήξερε ήταν και τα οθωμανικά. Η Βικελαία είναι μία βιβλιοθήκη-θησαυρός. Και το Ηράκλειο, χάρη […]

Σαν ένα «μικρο-είδος» (micro-genre) που θέλει να καταγράψει την εμπειρία και να διασώσει την πραγματικότητα της πανδημίας, η λογοτεχνία του κορωνοϊού είναι κιόλας εδώ. Το εργαστήριό της είναι η Ιταλία – κι αυτό είναι αναμενόμενο. «Το Βήμα» παρουσίασε την περασμένη Κυριακή το βιβλίο του ιταλού γιατρού και συγγραφέα Πάολο Τζορντάνο «Περί μετάδοσης» (εκδ. Πατάκη), ένα λογοτεχνικό […]

ΟΓεώργιος Ακριτομιθεύς γεννήθηκε τον Οκτώβριο του 1926 σ’ ένα χωριό της Κυνουρίας. Δεύτερος γιος, έδινε στην οικογένειά του νέα ευκαιρία να σχεδιάσει το μέλλον, αφού δεύτερο αγόρι σήμαινε ένα ακόμη χέρι. Το 1929, την ημέρα του Αγίου Στυλιανού, ο τρίχρονος Γεώργιος, ξεφεύγοντας από την επιτήρηση της γιαγιάς του, κατάπιε κινίνα που τα βρήκε σ’ ένα […]

«Η μεγαλύτερη περιουσία και η μεγαλύτερη τύχη είναι η ζωή. Πρέπει να τη διαφυλάξουμε». Γύρω από αυτό το μότο, που φαίνεται κοινότοπο αλλά συνειδητοποιούμε τον πολύτιμο πυρήνα του σε καιρούς κρίσης – όπως ο καιρός που βιώνουμε τώρα -, οργανώνεται ένα από τα πιο συναρπαστικά βρετανικά μυθιστορήματα με θέμα την καθημερινότητα σε καιρό πολέμου. Είναι η […]

«Γυμναστική του ματιού» ονομάζω μια άσκηση που κάνω με τους φοιτητές και τις φοιτήτριες του Παντείου Πανεπιστήμιου, σε ένα από τα μαθήματά μου για τις τεχνικές της αφήγησης. Κάθε άνοιξη τους πηγαίνω στο αρχαίο νεκροταφείο του Κεραμεικού και τους αφήνω να περιηγηθούν για 20-30 λεπτά στον χώρο. Τους ζητώ να παρατηρήσουν με προσοχή, να προσπαθήσουν […]

Ο ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897 – τριάντα μέρες στην πεδιάδα της Θεσσαλίας – έχει μείνει στην ελληνική ιστορία ως «ατυχής», επειδή ο οθωμανικός στρατός νίκησε κατά κράτος τον απροετοίμαστο, αγύμναστο και χωρίς εφόδια και εξοπλισμό ελληνικό στρατό. Θέλουμε, λοιπόν, να τον ξεχάσουμε. Αλλά αν ο πόλεμος αυτός ιδωθεί έξω από το πλαίσιο της εθνικής ιστορίας, είναι ένα […]

Ο κορυφαίος και ίσως ο πιο επιδραστικός σύγχρονος γάλλος ιστορικός Πατρίκ Μπουσρόν (Patrick Boucheron) επιμελήθηκε μια «Παγκόσμια Ιστορία της Γαλλίας» (Histoire Mondiale de la France), όπου η Ελληνική Επανάσταση του 1821 παρουσιάζεται ως κεφάλαιο της ιστορίας της Γαλλίας. Με τίτλο «Συνδράμοντας τους Ελληνες» (Au secours de Grecs) το κεφάλαιο, που υπογράφεται από τον ιστορικό Ερβέ […]

Τον γνωρίσαμε – και τον ανακαλύψαμε – μέσα από το μεγάλο αφήγημα-ποταμός «Δούναβης» (εκδ. Πόλις). Τώρα, ο τριεστίνος συγγραφέας, με το βιβλίο του «Στιγμιότυπα», που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη σε εξαιρετική μετάφραση της Μαρίας Σπυριδοπούλου, μας δείχνει μέσα από 49 σύντομα κείμενα πώς ακόμη και οι ιδέες μπορεί να πρωταγωνιστήσουν στις ιστορίες. Φυσικά, δεν λείπουν […]

Η ιστορία, η τοπογραφία και τα μνημεία της οθωμανικής Αθήνας, δηλαδή η μακρά περίοδος από τα τέλη της δεκαετίας του 1450 έως το 1827, παρουσιάζονται στον τόμο «Ottoman Athens», που εκδόθηκε από τη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη και το Ιδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη. Ο συλλογικός τόμος, σε επιμέλεια της Μαρίας Γεωργοπούλου, διευθύντριας της Γενναδείου, και του Κωνσταντίνου Θανασάκη, […]

ΗΚική Δημουλά διατηρούσε πάντοτε καλή σχέση με «Tο Βήμα», τις «Εποχές» και γενικότερα με τον κόσμο του Οργανισμού Λαμπράκη. Ανατρέχοντας στο αρχείο, θα ανασύρω το τεύχος 18 του περιοδικού «Εποχές» (Οκτώβριος 1964), όπου η Κική Δημουλά ανοίγεται για πρώτη φορά στη δημοσιότητα. Φυσικά δεν έχει γίνει ακόμη «το φαινόμενο Δημουλά», αλλά είναι πλέον κάτι περισσότερο […]

Ηυπόθεση του βρέφους από τη Συρία έδειξε πόσο ακραία δύσκολη είναι η σχέση μας, των πολιτών αλλά και των θεσμών, με τους νέους «άγριους» των σύγχρονων δυτικών κοινωνιών. Και οι νέοι «άγριοι» δεν είναι άλλοι από τους πρόσφυγες, από τους μετανάστες, από τους κάθε είδους «διαφορετικούς», από τις διαφορετικές «ανθρωπότητες» που διεκδικούν μια ισότιμη θέση […]

Τον «γνώρισα» μέσα από τις αναρτήσεις του στο Facebook, καίριες εγγραφές για την πολιτική και τη διεθνή τάξη ή αταξία, για την ακαδημαϊκή ζωή και τους δαιδάλους της αλλά και προσωπικές εξομολογήσεις με δημόσιο ενδιαφέρον. Ο Ρωμανός Γεροδήμος είναι καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής και Δημοσιογραφίας στο Πανεπιστήμιο του Μπόρνμουθ στη Βρετανία και στο βιβλίο του «Ανταποκρίσεις […]

Εκείνη η εβδομάδα του Μαΐου του 2004 είχε αρχίσει πολύ παράδοξα (έτσι όπως ο Ντιντερό εννοούσε το παράδοξο, αναφερόμενος βεβαίως στον ηθοποιό). Εχοντας περάσει ένα Σαββατοκύριακο διαβάζοντας σελίδες του Τζορτζ Στάινερ, προς το έργο του οποίου η αγάπη μου ήταν και εξακολουθεί να είναι εκδηλωμένη και απεριόριστη, δέχθηκα ένα τηλεφώνημα από τη φίλη μεταφράστρια – και, […]

Ορθοπλαγιές, αναρριχητικά πεδία, ορειβάτες, αναρριχητές και το μυστήριο (μεταφορικά και κυριολεκτικά) της περιπέτειας αποτελούν το αφηγηματικό πλαίσιο στο μυθιστόρημα του Τζώρτζη Μηλιά «Χαμένες Διαδρομές», που κυκλοφόρησε πρόσφατα (εκδόσεις Ανάβαση). Ορειβάτης, αναρριχητής, σκιέρ αλλά και σκαπανέας νέων αναρριχητικών διαδρομών και πεδίων, ο συγγραφέας στηρίζεται στις πλούσιες εμπειρίες του στα βουνά για να μας δείξει πώς η […]

Το Κολλέγιο Αθηνών ιδρύθηκε το 1929, ως ένα σχολείο αριστείας για άρρενες. Η φιλοσοφία του και οι αρχές του καθορίστηκαν από τα μέλη του Εκπαιδευτικού Ομίλου, ο οποίος είχε ιδρυθεί το 1910 από δημοτικιστές, μέσα στις αλλαγές που έφερνε η επανάσταση στο Γουδί, κυρίως όμως οραματιστές της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης. Τα πρότυπά του ήταν αμερικανικά. Και […]

Η αμερικανίδα φίλη ζει χρόνια στην Ελλάδα. Σταθερό στοιχείο μέσα στην αθηναϊκή «ρουτίνα» της είναι η συμμετοχή της σε μια λέσχη ανάγνωσης, κάπου στο Παγκράτι. Συμμετέχουν μόνο γυναίκες, όλες Αμερικανίδες ή Ελληνοαμερικανίδες. Η λέσχη είναι μια μορφή κοινωνικότητας. Ταυτόχρονα είναι και χώρος διαλόγου με κέντρο ένα βιβλίο. Θυμάμαι τον ενθουσιασμό της φίλης για τον τρόπο […]

Λίγο πριν από την είσοδο των γερμανικών στρατευμάτων στην Αθήνα, τον Απρίλιο του 1941, η ηγεσία της Τράπεζας της Ελλάδος και ο διοικητής της Κυριάκος Βαρβαρέσος φρόντισαν για τη διάσωση των αποθεμάτων χρυσού και συναλλάγματος της χώρας. Ετσι, 20 τόνοι χρυσού, σε ράβδους και νομίσματα, συσκευασμένοι σε 314 κιβώτια, μεταφέρθηκαν με αντιτορπιλικά του Πολεμικού Ναυτικού […]

Βρίσκομαι στην Εθνική Βιβλιοθήκη, στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, και ιδιαίτερα στους χώρους που είναι για όλον τον κόσμο. Είναι εκεί που νιώθεις τη «συνενοχή», που βλέπεις ότι η Εθνική Βιβλιοθήκη μπορεί να έχει και μια πλευρά δημόσιας βιβλιοθήκης (city library). Μόλις έχω διαβάσει το βιβλίο Palaces for the People (Ανάκτορα για τον Λαό) […]

Οι επιλογές μου, με μοναδικό κριτήριο το αναγνωστικό γούστο μου και τη χαρά που πήρα από κάθε βιβλίο. Και φυσικά με τον περιορισμό των λέξεων που έχω. Αδιαφόρησα για την αντιπροσωπευτικότητα (εκδοτικών οίκων). Στην ελληνική πεζογραφία, με πλήρη συνείδηση, το μυθιστόρημα Πύλη εξόδου της Μάρως Δούκα (Πατάκης) και το αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα Είμαι όσα έχω ξεχάσει […]