Αναστάσης Βιστωνίτης

Στα τέλη του 1948 ο Τζορτζ Οργουελ, ταλαιπωρημένος από τη φυματίωση, δακτυλογραφούσε ξαπλωμένος στο κρεβάτι το τελικό κείμενο ενός μυθιστορήματος που θα κυκλοφορούσε τον επόμενο χρόνο και θα συγκλόνιζε τον κόσμο. Τίτλος του, «1984».

Εκείνος ο πολύτροπος και πολυμαθής συγγραφέας, που το έργο του, πεζογραφικό και δοκιμιακό, είναι και ένας διάλογος της λογοτεχνίας με την επιστήμη, φαντάστηκε ένα παγκόσμιο κράτος όπου οι επιστημονικές κατακτήσεις θα εφαρμόζονταν σε όλους τους τομείς της ζωής και θα την άλλαζαν ριζικά.

Περνώντας πριν από μερικές ημέρες τα σύνορα για να μπω στην πΓΔΜ από τους Ευζώνους κι από εκεί να διασχίσω όλη την πρώην Γιουγκοσλαβία ως τη Λιουμπλιάνα, ο νεαρός υπάλληλος είδε τις ελληνικές πινακίδες του αυτοκινήτου μου, έριξε μόνο μια ματιά στην ταυτότητά μου, μου την έδωσε πίσω και χαμογέλασε.

Ο Πάουλ Τσέλαν (1920-1970) ανήκει στους κορυφαίους ποιητές του 20ού αιώνα αλλά και στους πλέον δυσκολομετάφραστους, ενώ δεν είναι λίγοι όσοι πιστεύουν πως είναι σχεδόν αδύνατον να μεταφραστεί.

Οι σημαντικοί πεζογράφοι - αλλά και ποιητές - από τα Βαλκάνια αρχίζουν σιγά-σιγά να γίνονται γνωστοί και στη χώρα μας μαζί με άλλους, άγνωστους ως σήμερα, από την Κεντρική Ευρώπη.

Κανένας αμερικανός συγγραφέας δεν πλησίασε τόσο κοντά στο να καταλάβει το πώς λειτουργεί η κοινωνική μηχανή όσο ο Θίοντορ Ντράιζερ.

Δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο το πρώτο μυθιστόρημα ενός συγγραφέα να είναι σε μεγάλο βαθμό αυτοβιογραφικό.

Κανένας πόλεμος δεν υπήρξε τόσο καταστρεπτικός όσο ο Β' Παγκόσμιος και για κανέναν άλλον δεν γράφτηκαν και εξακολουθούν να γράφονται τόσα πολλά. Συνήθως οι ιστορικοί καταγράφουν τα όσα συνέβησαν τόσο στο πολιτικό επίπεδο όσο και σε εκείνο των μαχών και των καταστροφών.

Δεν πέρασαν πολλές ημέρες από τότε που εκδόθηκε το βιβλίο «Πυρ και μανία: Στον Λευκό Οίκο του Ντόναλντ Τραμπ» (στις 5 του περασμένου Ιανουαρίου) του δημοσιογράφου Μάικλ Γουλφ και στο Διαδίκτυο κυκλοφόρησε μια φωτογραφία του δικτάτορα της Βόρειας Κορέας Κιμ Γιονγκ Ουν να ξεφυλλίζει το βιβλίο σκασμένος στα γέλια. Πρόκειται φυσικά για φωτομοντάζ. Στο μεταξύ το βιβλίο κάνει θραύση σε πωλήσεις στις ΗΠΑ

Το 1907 στην Τεργέστη ο ιταλός επιχειρηματίας Ααρών Εκτωρ Σμιτς συνάντησε έναν νεαρό Ιρλανδό που δίδασκε αγγλικά στη σχολή Μπέρλιτς της πόλης.

«Στο τέλος του πρώτου έτους στο πανεπιστήμιο, γύρισα σπίτι για να περάσω τρεις ολοφάνερα και αθεράπευτα πληκτικούς μήνες».

Η Γιουντόρα Γουέλτι (1909-2001) δεν είναι άγνωστη στο αναγνωστικό κοινό της χώρας μας. Το 1992 από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια κυκλοφόρησε σε μετάφραση Ανδρέα Αποστολίδη το μυθιστόρημά της Η κόρη του αισιόδοξου δικαστή Μακ Κέλβα (το οποίο είχε τιμηθεί με το βραβείο Πούλιτζερ), αλλά δεν είχε την επιτυχία που του άξιζε.

Δεν είχε καν κυκλοφορήσει η αυτοβιογραφία με τίτλο A Higher Loyalty: Truth, Lies and Leadership (Η ανώτατη πίστη: Αλήθεια, ψεύδη και ηγεσία) του Τζέιμς Κόμι, πρώην διευθυντή του FBI, και έγινε μπεστ σέλερ.

Δεν πρωτοτυπεί κανείς λέγοντας ότι ο Τίτος Πατρίκιος ανήκει στους σημαντικότερους ποιητές της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς.

Ελάχιστοι θα φαντάζονταν πως ο Πολ Οστερ, που μας είχε συνηθίσει σε ευσύνοπτα, για τα αμερικανικά δεδομένα, μυθιστορήματα, θα εξέδιδε στα 70 χρόνια του αυτό το θηριώδες βιβλίο, ένα bildungsroman, ένα μυθιστόρημα της ενηλικίωσης τόσο φιλόδοξο και πρωτότυπο ως σύνθεση και κατασκευή, το οποίο ωστόσο το αρχίζεις και δεν θέλεις να το αφήσεις από τα χέρια σου.

Κανένας δεν μπορεί να αφηγηθεί την πλοκή ενός αφηγήματος του Κορτάσαρ... Αν επιχειρήσουμε να το συνοψίσουμε, θα διαπιστώσουμε πως κάτι πολύτιμο έχει χαθεί» έλεγε ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες.

Αργά αλλά σταθερά η λογοτεχνία της Κεντρικής Ευρώπης αρχίζει να γίνεται γνωστή και στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό.

Χιλιάδες σελίδες έχουν γραφτεί για την Κωνσταντινούπολη κι αμέτρητες είναι οι αναφορές στη «βασιλίδα των πόλεων», που ακόμη και σήμερα παραμένει μία από τις εμβληματικότερες μητροπόλεις.

Το Sartor Resartus είναι ένα δύσκολο αλλά ταυτοχρόνως ερεθιστικό και σημαντικό βιβλίο τόσο αυτό καθαυτό όσο και για το ότι ο συγγραφέας του Τόμας Καρλάιλ άσκησε τεράστια επίδραση όχι μόνο στην εποχή του αλλά και στους μοντερνιστές του 20ού αιώνα.

Από τη Φινλανδία μας έρχεται ένα εξαιρετικά ασυνήθιστο όσο και ερεθιστικό βιβλίο που αποτελείται από δύο μικρά μυθιστορήματα - ή νουβέλες, πιο σωστά.