«Ικέτιδες» στη Βενετία

Σε συνεργασία με το Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος πέρυσι ο κ. Ορέστης Ανδρεαδάκης, διευθυντής τότε του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Νύχτες Πρεμιέρας, είχε ξεκινήσει έναν κύκλο εκπαιδευτικών κατά βάση διαλέξεων με τίτλο «Εξερεύνηση κοινών τόπων». Στόχος του κ. Ανδρεαδάκη, που σήμερα είναι διευθυντής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, ήταν η σύνδεση και η αλληλεπίδραση των τεχνών. Μία από αυτές τις διαλέξεις, με τίτλο «Χόλμπαϊν, Βελάσκεθ και η τέχνη του videoart: Οταν ο Χόλμπαϊν ανακάλυψε τα transmedia» αφορούσε τον εντοπισμό κοινών σημείων ανάμεσα στις εφευρέσεις των νέων μέσων και στις πρωτοποριακές μεθόδους των ζωγράφων της Αναγέννησης. Σε μια άλλη περίπτωση με τη διάλεξή του έκανε μια «αόρατη διαδρομή» συνδέοντας τις απαρχές του κινηματογραφικού splatter με τα απόκοσμα όντα και το βίαιο ύφος της ελληνικής δημοτικής ποίησης.

Ανέκαθεν οι κινήσεις του κ. Ανδρεαδάκη ήταν το αποτέλεσμα ανθρώπου με ανησυχία, φαντασία και τόλμη, ενώ τα εικαστικά κατείχαν πάντοτε μια ιδιαίτερη σχέση στην καρδιά του. Το είχε εξάλλου αποδείξει εμπράκτως είτε στήνοντας ειδικά προγράμματα στα φεστιβάλ Νύχτες Πρεμιέρας (ένα που είχε βρει θερμή υποδοχή ήταν το «Frame, Light, Motion») είτε ως διοργανωτής εκθέσεων -εγκαταστάσεων στο εξωτερικό όπως εκείνη που είχε γίνει στη Γενεύη με έλληνες street artists.

Δεν πρέπει λοιπόν να μας προκαλεί απορία που η πενταμελής επιτροπή του υπουργείου Πολιτισμού η οποία κλήθηκε να αποφασίσει ποιο έργο θα εκπροσωπήσει τη χώρα μας στην 57η Μπιενάλε της Βενετίας επέλεξε τελικά μια πρόταση του εικαστικού κινηματογραφιστή κ. Γιώργου Δρίβα σε συνεργασία με τον κ. Ανδρεαδάκη, ο οποίος θα είναι ο εθνικός επίτροπός μας στην Μπιενάλε.

Το ντουέτο γνωρίστηκε στην προπέρσινη διοργάνωση των Νυχτών, όταν ο κ. Ανδρεαδάκης είχε επιλέξει να παρουσιάσει τέσσερις μικρού μήκους ταινίες του κ. Δρίβα, ο οποίος είναι διεθνώς διακεκριμένος καλλιτέχνης και εργάζεται ανάμεσα στην Αθήνα και στο Βερολίνο.

Το έργο τους τιτλοφορείται «Εργαστήριο διλημμάτων» και, όπως αναφέρεται στην πρόταση που κατέθεσαν στο ΥΠΠΟ, είναι «μια αφηγηματική εγκατάσταση, βασισμένη στην τραγωδία του Αισχύλου «Ικέτιδες»». Τι μπορεί να σημαίνει αυτό στην πράξη; Με αφορμή το δίλημμα που η τραγωδία θέτει για μια επιλογή ανάμεσα στη σωτηρία του Ξένου και στη διατήρηση της όποιας ασφάλειας του Εγχώριου, το «Εργαστήριο διλημμάτων» επιχειρεί να εκθέσει την αγωνία, την απορία και τη σύγχυση ατόμων και κοινωνικών ομάδων όταν καλούνται να διαχειριστούν παρόμοια διλήμματα. Διαβάζουμε επίσης στην πρόταση ότι το έργο «ενσωματώνει και τις έννοιες της αναπαράστασης και της αναπαραγωγής της αλήθειας και του ψέματος, αφού ο βασικός αφηγηματικός κορμός του αποτελείται από ένα φανταστικό επιστημονικό πείραμα που υποτίθεται ότι έγινε στις αρχές της δεκαετίας του ’70».

Η πρόταση ακούγεται καλοδουλεμένη και –το προφανές –επίκαιρη, λόγος που αυτομάτως την κάνει ενδιαφέρουσα· αν μη τι άλλο, κινεί την περιέργεια. Ενδεχομένως το έργο της επιτροπής (αποτελούμενης από τους Μανώλη Μαυρομάτη, Συραγώ Τσιάρα, Κατερίνα Κοσκινά, Νίκο Τρανό, Μάριο Κωστάκη, Ευάγγελο Δημητρέα και Γιώργο Διβάρη) υπήρξε ιδιαίτερα δύσκολο διότι, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, και οι 29 υπόλοιπες προτάσεις που τέθηκαν στο τραπέζι ήταν εξίσου καλές.

Αν και τύποις απομένει η υπογραφή του υπουργού Πολιτισμού κ. Μπαλτά για την επικύρωση της απόφασης της επιτροπής (κάτι που δεν είχε συμβεί ενώ γράφονταν αυτές οι γραμμές), είναι σαφές ότι τα δύσκολα για τους Δρίβα – Ανδρεαδάκη τώρα αρχίζουν. Γιατί το μόνο που μένει πλέον είναι η πράξη, το ίδιο το έργο, και το φορτίο που έχουν ήδη στην πλάτη τους είναι πράγματι πολύ μεγάλο.