Ζακό βαν Ντορμέλ: «Δεν νοείται Θεός χωρίς tablet»

Ενας από τους λόγους για τους οποίους ο Ζακό βαν Ντορμέλ δεν επισκέφθηκε το τελευταίο φεστιβάλ Νύχτες Πρεμιέρας πέρυσι τον Σεπτέμβριο, όπου η τελευταία ταινία του «Η Ολοκαίνουργια Καινή Διαθήκη» («Le Tout Nouveau Testament») έκανε την πανελλήνια πρεμιέρα της, ήταν οι εντατικές πρόβες στο θέατρο όπου σκηνοθετεί αυτή την περίοδο. Η ειρωνεία είναι ότι το θεατρικό έργο που ανεβάζει αυτή την εποχή στις Βρυξέλλες έχει τις ρίζες του σε μια άλλη παράσταση, το «Kisses and cries» («Φιλιά και κλάματα»), την οποία ο Βαν Ντορμέλ είχε δουλέψει στην Αθήνα πριν από περίπου ενάμιση χρόνο.

Η διαδικασία της παράστασης, την οποία και μου περιέγραψε στο ξενοδοχείο «Grand International» των Παρισίων όπου τον συνάντησα στο πλαίσιο του φεστιβάλ της Unifrance πριν από λίγο καιρό, ακούγεται αρκετά περίπλοκη και έχει περίπου ως εξής: την ώρα λοιπόν της παράστασης γίνεται κινηματογράφησή της και προβολή του υλικού σε οθόνη μέσα στο θέατρο.

Ωστόσο, κανένα ίχνος αυτής της φιλμικής διαδικασίας δεν μένει πίσω. Δεν γίνεται δηλαδή μαγνητοσκόπηση ούτε και το υλικό αρχειοθετείται. Δεν υπάρχει DVD, δεν υπάρχει τίποτε.

«Ολα μένουν στις αναμνήσεις όσων το είδαν και όσων έπαιξαν σε αυτό» μας είπε ο Βαν Ντορμέλ στη συνάντησή μας στο Παρίσι όπου βρέθηκε έχοντας κλέψει λίγο χρόνο από ένα βαρύ πρόγραμμα ούτως ώστε να προωθήσει την ταινία του που ανοίγει. «Είναι μια αρκετά δύσκολη διαδικασία γιατί πρέπει να αναμείξεις πράγματα του θεάτρου που δεν λειτουργούν στον κινηματογράφο και το αντίθετο. Μικροσκοπικές κάμερες, μικρά σκηνικά, μικροί φωτισμοί. Αλλά έχει ενδιαφέρον».

Οπως ενδιαφέρον έχουν όλες οι ταινίες του Βέλγου Βαν Ντορμέλ, ο οποίος έκανε για πρώτη φορά αίσθηση στις αρχές της δεκαετίας του 1990 με εκείνη την παράξενη παιδική ταινία ονόματι «Τοτό ο ήρωας». Χαρακτηριστικό όλων των έργων του, μια ανεξάντλητη φαντασία, παρόμοια συχνά με τη φαντασία ενός παιδιού. Αυτό το στοιχείο το διακρίνεις ακόμη και στην καλύτερη ίσως ταινία του, ένα κατά βάση δράμα, την «Ογδοη μέρα», όπου ο Ντανιέλ Οτέιγ υποδύεται τον καλοβαλμένο γάλλο αστό του οποίου η ζωή θα αλλάξει ριζικά μετά τη γνωριμία του με έναν μοναχικό νεαρό που πάσχει από το σύνδρομο Ντάουν (Πασκάλ Ντικέν).

Ο σκηνοθέτης γελάει πονηρά με την παρατήρηση περί παιδικής φαντασίας. «Νομίζω ότι οι σκηνοθέτες είναι παιδιά που δεν γνωρίζουν τι θα κάνουν όταν μεγαλώσουν» λέει. «Σαν να δηλώνουν με τον τρόπο τους ότι αυτό που θα κάνουν πραγματικά στη ζωή τους θα το αποφασίσουν αργότερα».

Το πιο πρόσφατο κινηματογραφικό παράδειγμα αυτής της απίστευτης φαντασίας του Βαν Ντορμέλ είναι η ταινία «Η Ολοκαίνουργια Καινή Διαθήκη» που από την Πέμπτη 28 Ιανουαρίου προβάλλεται στις αίθουσες της χώρας μας. Με αρκετά σουρεαλιστικά στοιχεία, η ταινία είναι μια πικρή κωμωδία σύμφωνα με την οποία ο Θεός είναι ένα υπαρκτό, καθημερινό πρόσωπο και συν τοις άλλοις ζει στο Βέλγιο με τη μορφή του γνωστού βέλγου ηθοποιού Μπενουά Πουλβό.

Μόνο που στη Γη ο Θεός δεν έχει τίποτε το αξιοζήλευτο πάνω του. Είναι μικρόψυχος και δειλός, αντιπαθής ακόμη και στην ίδια του την οικογένεια. Από την άλλη, η κόρη του, η Εά (Γιολάντ Μορό), πλήττει αφόρητα και «πνίγεται» που είναι κλειδωμένη σε ένα μικρό διαμέρισμα σε μια τόσο βαρετή πόλη όπως οι Βρυξέλλες. Η επανάστασή της θα γίνει όταν «μολύνει» τον υπολογιστή του πατέρα της, το απόλυτο εργαλείο του Θεού, και διαρρέει σε όλον τον κόσμο την ημερομηνία που πρόκειται ο καθένας να πεθάνει. Οπως χαρακτηριστικά λέει ο Βαν Ντορμέλ, «σημερινός Θεός χωρίς iPad δεν νοείται!». Εν πάση περιπτώσει, σύντομα όλοι αυτοί οι άνθρωποι θα πρέπει να σκεφθούν τι θα κάνουν με τις ημέρες, τους μήνες ή τα χρόνια που τους έχουν απομείνει…

Αυτό λοιπόν που προκύπτει είναι μια σειρά ερωτικές ιστορίες ορισμένων από τους ανθρώπους που μαθαίνουν το νέο του επικείμενου θανάτου τους. Θα μπορούσαν άραγε αυτοί οι άνθρωποι, που ο Βαν Ντορμέλ αντιμετωπίζει σαν 12 νέους αποστόλους, να αγαπήσουν γνωρίζοντας την ημερομηνία λήξης τους από τη ζωή;

«Αν ήταν να ξαναγράψω την Καινή Διαθήκη, μάλλον θα έβαζα κάποιον άλλον να μου τη γράψει» λέει γελώντας ο Βαν Ντορμέλ, ο οποίος ωστόσο δεν δυσκολεύτηκε καθόλου στη συγγραφή του σεναρίου. Ισως επειδή αυτό το σενάριο για πρώτη φορά στην καριέρα του το έγραψε με συνεργάτη, τον συγγραφέα Τομά Γκουνζίγκ, και όχι μόνος. «Ενας από τους λόγους για τους οποίους η ταινία έγινε κωμωδία είναι επειδή εγώ και ο Τομά γελούσαμε ενώ γράφαμε. Οι ιδέες έπεφταν όλο και πιο πολλές, όλο και πιο αστείες. Ηταν μια νέα, πολύ όμορφη εμπειρία».

Αστείο αλλά συγχρόνως μελαγχολικό είναι το «επεισόδιο» με την Κατρίν Ντενέβ η οποία καταλήγει στο ίδιο κρεβάτι με έναν ουραγκοτάγκο! Σου δίνει την εντύπωση ότι η γυναίκα, μιας κάποιας ηλικίας πλέον, δεν νιώθει καμία αίσθηση από την επικοινωνία της με τους ανθρώπους. Αντιθέτως, τη βρίσκει στα ζώα. «Είναι όντως πικρό» σημειώνει ο Βαν Ντορμέλ «αλλά η διαδικασία για τη δημιουργία της συγκεκριμένης ιστορίας ήταν το ερώτημα τι είδους απρόβλεπτη ερωτική ιστορία μπορεί να προκύψει. Ενα στοιχείο έκπληξης. Μια ερωτική ιστορία με ένα ζώο».

Η εμπειρία του Ζακό βαν Ντορμέλ με την αποτυχία της ταινίας «Mr. Nobody» (2009) τον ώθησε στο σημείο να αποφασίσει να είναι παραγωγός του εαυτού του. «Δεν θέλω να μου λέει κανένας να βάλω λιγότερο τσιγάρο ή λιγότερο αλκοόλ ή λιγότερες ύβρεις στις ταινίες μου» λέει. Απογοητεύθηκε από την αποτυχία αλλά είναι και αυτή μέσα στο παιχνίδι. «Φτιάχνω ταινίες για μένα σημαίνει ρίχνω άδεια μπουκάλια στη θάλασσα με την ελπίδα κάποιος να λάβει το μήνυμα –και είναι πάντα ένα μικρό θαύμα όταν αυτό συμβαίνει».