Νέες Εποχές

«Πριν από την κατάρρευση της ιδέας της προόδου, το αύριο ήταν πάντα φωτεινό». Ετσι ξεκινούσε το θέμα των πανελλαδικών εξετάσεων στη νεοελληνική γλώσσα και λογοτεχνία. Με δεδομένη την κατάρρευση της προόδου το ερώτημα αφορούσε το αν επαληθεύεται ή διαψεύδεται το ότι στο παρελθόν «οι άνθρωποι έβλεπαν με αισιοδοξία το μέλλον». Για το παρόν ούτε κουβέντα. […]

Οι εξετάσεις για το Πιστοποιητικό Επάρκειας Γνώσεων για Πολιτογράφηση, που έγιναν εφέτος πρώτη φορά, δίνουν την ευκαιρία να αποτιμήσουμε τον ρόλο τους σε κοινωνικοϊστορική πλαισίωση. Παρά τους ενδοιασμούς που διατυπώθηκαν για το περιεχόμενό τους, εκλαμβάνονται από την κοινή γνώμη ως αναγκαίες. Σήμερα κυριαρχεί άλλωστε η αντίληψη ότι η ιδιότητα του πολίτη παρέχεται στη βάση ειδικών […]

Αυτό που δύσκολα θα καταλάβουν οι πολιτικά ορθώς δημοσιολογούντες φίλοι είναι πως οι  «ανορθολογικά» (εντός πολλών εισαγωγικών) σκεπτόμενοι – και είναι πολλοί – θα επιμένουν να παρεισφρέουν και να ενοχλούν, παρότι κι αυτοί, την ίδια στιγμή, είναι εξαντλημένοι από τον πανόπτη νεοφιλελευθερισμό και το δέλεαρ της εξουσίας. Είμαι κι εγώ της γνώμης ότι δεν είναι ούτε λογικά […]

Mε σφιγμένο στομάχι – ποδοσφαιρόφιλοι και μη – παρακολουθήσαμε την περιπέτεια του Κρίστιαν Ερικσεν στον αγώνα της Δανίας με τη Φινλανδία. Ενας εξαιρετικός και ιδιαίτερα συμπαθής παίκτης «έφυγε» και «γύρισε» μέσα σε λίγα λεπτά. Τα ρεπορτάζ σε όλα σχεδόν τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης ανά τον κόσμο ταυτίστηκαν σε έναν τίτλο: «Πάγωσε ο πλανήτης». Σωστά, έτσι έγινε. Εκατομμύρια […]

Ουρανοί που ανοίγουν Τη Δευτέρα έχουμε θερινό ηλιοστάσιο, τη φωτεινότερη ημέρα του χρόνου και τη μικρότερη νύχτα του χρόνου· δύο ημέρες μετά έρχεται η νύχτα που ανοίγουν οι ουρανοί, η νύχτα της παραμονής του Κλήδονα, του Αϊ-Γιάννη Λαμπαδάρη, και αν είσαι ξύπνιος και τους δεις να ανοίγουν, ό,τι ζητήσεις γίνεται – αν προλάβεις να πεις την […]

Το δημογραφικό «πρόβλημα» είναι πολυπαραγοντικό πρόβλημα, καθόλου εγχώριο, αφού αποτελεί παγκόσμιο φαινόμενο. Η υπογεννητικότητα σχετίζεται, μεταξύ άλλων, με κοινωνικούς και οικονομικούς παράγοντες, γι’ αυτό και στον δημόσιο διάλογο δεν μπορούμε να την προσεγγίζουμε μονοδιάστατα. Τρία διαφορετικά ζητήματα συνθέτουν το «πρόβλημα»: Το πρώτο είναι το φαινόμενο της υπογεννητικότητας. Η συνειδητή επιλογή των ζευγαριών να κάνουν λιγότερα […]

Την εβδομάδα που μας πέρασε ξεκίνησαν οι πανελλαδικές εξετάσεις. Χιλιάδες νέοι και νέες ρίχτηκαν στη μάχη διεκδικώντας όμορφα «χρονοβόρα» όνειρα που έχουν να κάνουν με σπουδές και καριέρες. Την ίδια στιγμή ένα life style συνέδριο «γονιμότητας» – λέξη κι αυτή! – που ακυρώθηκε μετά και τη βαρύγδουπη άρση της αιγίδας και τα γρήγορα αντανακλαστικά της ΠτΔ κυρίας […]

Με αφορμή την πρόσφατη συζήτηση σχετικά με τη διαφημιστική καμπάνια ενός συνεδρίου γονιμότητας, καλό θα ήταν να ανοίξει η συζήτηση για ένα πρόβλημα πολύ ευρύτερο από εκείνο της υπογονιμότητας, αυτό της υπογεννητικότητας. Με τον όρο υπογεννητικότητα εννοούμε τον μειωμένο αριθμό γεννήσεων, ιδιαίτερα δε εάν αυτός είναι μικρότερος αυτού των θανάτων. Ο ολικός δείκτης γονιμότητας, δηλαδή […]

Που βέβαια για μένα δεν είναι Κυριακή – είναι Τρίτη ή Τετάρτη. Τα μέσα της εβδομάδας είναι η προθεσμία μου για να παραδώσω το κείμενό μου στη σύνταξη του «Βήματος». Δημοσιεύεται κάθε Κυριακή εδώ και τριάμισι χρόνια. Ούτε διακοπές, ούτε άδειες. Και πριν από το «Βήμα» ήταν το «Πρόταγκον» – για τρία χρόνια -, η «Lifo» – για […]

Σε ένα παλαιότερο άρθρο του στον «Guardian», ο κοινωνιολόγος Keith Kahn-Harris έγραφε: «Ολοι θα αρνηθούμε, όλοι θα αποκρύψουμε, τουλάχιστον μερικές φορές. Αναπόσπαστο στοιχείο της συνύπαρξης σε μια κοινωνία με άλλους ανθρώπους είναι το να βρίσκεις τρόπους να εκφράσεις αλλά και να αποκρύψεις τα συναισθήματά σου. Από την πιο εξελιγμένη διπλωματική γλώσσα έως το πιο εξόφθαλμο […]

«Η λογοτεχνία, αν κάποτε οι άνθρωποι την πάρουν στα σοβαρά, είναι μία ανθεκτική αξία – μπορεί ακόμα και να παράγει αξίες». Γιώργος Χειμωνάς Διαβάζοντας στο προηγούμενο κυριακάτικο «Βήμα» το κείμενό μου, σαν αποτύπωμα στο χαρτί, δοξάζοντας ακόμα μια φορά τη θνήσκουσα τυπογραφία που με έθρεψε με το μαύρο γάλα της μελάνης και που, τώρα, με […]

Η Επανάσταση των Ελλήνων το 1821, με την ηρωική αντιμετώπιση της κατακτητικής μανίας των Οθωμανών, αποτελεί σταθμό στην ιστορία της Ευρώπης και ο ήρωας στρατηγός Μακρυγιάννης αποτελεί την ανεπανάληπτη προσωπικότητα αυτού του αγώνα. Η Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος εξέδωσε το 2010 ένα ιδιαίτερα καλαίσθητο βιβλίο με τίτλο «Ιστορικά προσωπεία – Η συλλογή του […]

Τις τελευταίες δεκαετίες σημαντικές αλλαγές έχουν καταγραφεί στην πορεία της θνησιμότητας, της γονιμότητας και της μετανάστευσης (εσωτερικής και εξωτερικής) στην Ελλάδα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να είμαστε σήμερα εξαιρετικά άνισα κατανεμημένοι στον χώρο, πολύ πιο γερασμένοι απ’ ό,τι τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες, να ζούμε περισσότερα χρόνια και να κάνουμε λιγότερα παιδιά και λιγότερους γάμους, να […]

Η διοργάνωση συνεδρίου με αυτόν τον προσανατολισμό δεν έπρεπε καν να υπάρξει και η ακύρωσή του δεν θα πρέπει να μας κάνει να εφησυχάσουμε. Πέρα από το «επιχειρείν» που είναι κυρίαρχο και την απουσία άλλων σημαντικών θεματικών, με πρόσχημα την υπογεννητικότητα αναδύεται μια υπερσυντηρητική ατζέντα με στόχο την  περιστολή των αναπαραγωγικών δικαιωμάτων των γυναικών. Κάτι […]

Πόσο ελεύθερη είναι μια γυναίκα να είναι ελεύθερη; Ο κάθε άνθρωπος, και κατ’ επέκταση η γυναίκα, αν υποθέσουμε ότι είναι και αυτή άνθρωπος, είναι ελεύθερος να διαμορφώνει τις αξιακές του επιλογές. Να επιλέγει τον τρόπο με τον οποίο θέλει να ζει, με ή χωρίς παιδιά, με ή χωρίς μόνιμο σύντροφο, με ή χωρίς συγκροτημένο σχέδιο […]

Ογδόντα χρόνια μετά τη βίαιη εισβολή της ναζιστικής Γερμανίας στη Σοβιετική Ενωση, χωρίς την προγενέστερη κήρυξη πολέμου εκ μέρους του Βερολίνου, η έκταση της θηριωδίας συνεχίζει να απασχολεί τους ιστορικούς ερευνητές. Η ιστορία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αν και σε μεγάλο βαθμό γνωστή, διατηρεί ακόμη κρίσιμες σκοτεινές πλευρές. Παραφράζοντας τον γνωστό αμερικανό διπλωμάτη George Kennan […]

Η λογική της οργάνωσης και της διάχυσης της πληροφορίας του αντικειμένου του πανελληνίου συνέδριου για τη γονιμότητα και την αναπαραγωγική αυτονομία, όπως και ο σάλος που προκάλεσε, συνέβαλαν, αντικειμενικά, στη συνειδητοποίηση πως, παραδόξως, δεν μπορούμε να κατανοήσουμε τις αλλαγές που έχουν επέλθει τόσο στην κατάσταση των γυναικών όσο και στις σχέσεις μεταξύ των φύλων, παρά […]

Τα εκτενή άρθρα πολιτιστικού εν γένει περιεχομένου είναι περιττά ακόμη και για τη μετά θάνατον ζωή. Αλλά το να απευθύνεσαι στο πουθενά, δεν στερείται κύρους. Τα άρθρα, μακρά ή βραχέα – όπως τα όνειρα, που δεν πρέπει να διηγούμαστε το πρωί αν σκοπεύουμε να τα καταγράψουμε – όταν κρύβουν τη βιωματική τους ειλικρίνεια, γίνονται κατάλοιπα έξεων ή […]

Οι φυσικές καταστροφές ή, καλύτερα, οι καταστροφές από φυσικά αίτια τείνουν να μονοπωλούν τα γεγονότα σε καθημερινή βάση. Οι πυρκαγιές, οι σεισμοί, οι πλημμύρες, οι ξηρασίες φαίνεται να απειλούν όλο και περισσότερο το ανθρωπογενές και φυσικό περιβάλλον. Σύμφωνα με τη θεωρία των καταστροφών από φυσικά αίτια, η διακινδύνευση μιας περιοχής (ή ενός συστήματος) προκύπτει από […]