Νέες Εποχές

Πέφτω από τα σύννεφα βαθιά στον Αδη, ημερολόγιό μου· εδώ και ημέρες πολλές σκεπτόμουν πως είναι ντροπή αυτό που συμβαίνει, νέα μητέρα στην Πάτρα να κατηγορείται ρητά με φωτογραφίες, διευθύνσεις και ονοματεπώνυμα ότι δολοφόνησε τα τρία της παιδιά. Εχω την ανωμαλία κάθε πρωί να βλέπω στο frontpages.gr τα πρωτοσέλιδα των αθηναϊκών εφημερίδων· κάθε πρωί ντρέπομαι […]

Τι θέση έχουν τώρα οι προσωκρατικοί σε μια επικαιρότητα, που ακόμη και η θορυβώδης εσωτερική τρέχουσα πολιτική έχει υποχωρήσει, μπροστά στην τραγωδία και το δράμα των ανθρώπων στην Ουκρανία; Σε μέρες πολέμου και μαρτυρίου; Ακούω την ένσταση ή και την αντίρρηση. Τι θέλει ανάμεσά μας ο Εμπεδοκλής; Θα ήταν – και είναι – κατ’ εξοχήν επίκαιρος και […]

Οταν γίνονται μακριά, καταντάνε μονότονοι οι πόλεμοι, ημερολόγιό μου. Δεν αγωνιάς αν θα χτυπήσουν οι σειρήνες, αν θα βρεις θέση στο καταφύγιο, αν είναι καλά ο γιος, η κόρη, ο πατέρας, η μητέρα, ο αγαπημένος, η αγαπημένη. Δεν ανατριχιάζεις από την ιαχή του πυραύλου, δεν σε ξεκουφαίνει η έκρηξή του, δεν κινδυνεύεις να δεις χέρια, […]

Εχουν συνυπάρξει ακόμη και ως συγκοινωνούντα δοχεία: Τέχνη και πολιτική έχουν αλληλοτροφοδοτηθεί είτε με την τυφλή στράτευση της πρώτης στη δεύτερη είτε με την εργαλειοποίηση της πρώτης από τη δεύτερη. Αν όμως είναι αλήθεια πως η στρατευμένη Τέχνη έχει καθαγιαστεί, τουλάχιστον σε εκείνες τις περιπτώσεις που υπηρέτησε ανώτερα ιδανικά, είναι εξίσου αλήθεια πως έχει κατηγορηθεί […]

Στις 23 Φεβρουαρίου 1942, ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς του 20ού αιώνα, ο Στέφαν Τσβάιχ, αυτοκτονεί μαζί με τη γυναίκα του, απελπισμένοι για το μέλλον της Ευρώπης, όπως αυτό διαγραφόταν με τον καλπασμό του ναζισμού. Δεν ξέρω αν θα έκαναν το ίδιο αν κάποιος τους έλεγε πως σε τρία χρόνια το τέρας θα ψυχορραγούσε. Μπορεί […]

«Ενας ποιητής είναι ένας εργάτης στη βάρδια του / ένας στρατιώτης στο πόστο του…». Γιάννης Ρίτσος «Το έργο τέχνης μόνο παρεμπιπτόντως είναι ντοκουμέντο. Κανένα ντοκουμέντο δεν είναι από μόνο του έργο τέχνης». Walter Benjamin, «Μονόδρομος», εισαγωγή – μετάφραση Νέλλη Ανδρικοπούλου, εκδόσεις Αγρα, 2004 Κάθε πόλεμος είναι μια αυτοεκπληρούμενη αθλιότητα, κάθε πόλεμος δεν έχει ποτέ νικητές […]

Στην αρχή της απαράδεκτης και φρικιαστικής εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, πριν περίπου έναν μήνα, η Δύση επέβαλε σκληρές κυρώσεις οικονομικής φύσης στο καθεστώς του Πούτιν. Πολλοί πίστεψαν τότε ότι ήταν θέμα ημερών η άνευ όρων παράδοση της υπερήφανης Ουκρανίας. Σχεδόν αμέσως ξεκίνησε μια συζήτηση σχετικά με το αν κρατικά ιδρύματα της Ρωσίας (μπαλέτα, ορχήστρες […]

Θα αποτελούσε μεγάλη προσφορά στις συζητήσεις των πολιτικών ζητημάτων στη χώρα μας ο ακριβής προσδιορισμός του όρου προοδευτικός (γιατί περί όρου πρόκειται), που η καταχρηστική και αλόγιστη χρήση του προκαλεί τόσες συγχύσεις στις, ούτως ή άλλως, τεταραγμένες πολιτικές μας συζητήσεις, κυρίως στις πιο οδυνηρές, όπως αυτή για τα σημερινά διαδραματιζόμενα στην Ουκρανία. Ο όρος πολυχρησιμοποιήθηκε […]

Κι αν, παραφράζοντας τον Μοντεσκιέ, μιλούσαμε όχι για «διάκριση των εξουσιών», αλλά για πολλαπλότητα των σκηνών; Εννοείται, ότι η αναφορά μας θα ήταν πάντα το δημοκρατικό αρχέτυπο, στην κλασική, την αθηναϊκή εκδοχή του… «Το δίκιο το ξέρει και η κωμωδία» δηλώνει ευθαρσώς, προκλητικά σχεδόν, ο Αριστοφάνης στην παράβαση των Αχαρνέων. Τι άλλο δηλώνει ο συνάδελφος, […]

Ηρωσική εισβολή στην Ουκρανία και οι πολιτικοί συνασπισμοί που δημιουργούνται διεθνώς αντανακλούν πράγματι μια ευρύτερη, ιστορική ίσως, αντιπαράθεση μεταξύ των φιλελεύθερων δημοκρατιών και διαφόρων αυταρχικών καθεστώτων ανά τον κόσμο που αμφισβητούν βασικές αξίες της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Κατά κύριο λόγο, αμφισβητούν την αξία και την αναγκαιότητα των δημοκρατικών διαδικασιών, βασικών πολιτικών και ατομικών ελευθεριών, όπως η […]

Ενα από τα σοβαρά θέματα στην αντιπαράθεση Δύσης – Ρωσίας τις τελευταίες ημέρες σχετίζεται με τα χημικά όπλα και την αμφιλεγόμενη εμφάνισή τους στο πεδίο της ουκρανικής μάχης. Από τη μια πλευρά η Ρωσία κατηγορεί την Ουκρανία για λειτουργία επικίνδυνων εργαστηρίων με την υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών. Aπό την άλλη, ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν προειδοποιεί […]

«Ταράττει τους ανθρώπους ου τα πράγματα, αλλά τα περί των πραγμάτων δόγματα» Επίκτητος Η ερμηνεία των ιστορικών γεγονότων, αντίθετα από το θουκυδίδειο δόγμα, ότι «οι δυνατοί κάνουν όσα τους επιτρέπει η δύναμή τους και οι αδύναμοι αποδέχονται όσα είναι υποχρεωμένοι να αποδεχθούν», οφείλει να επικεντρώνεται στην κατανόηση των προσωπικών βιωμάτων ενός ηγέτη, κατά τη λήψη […]

Στο βάθος η τηλεόραση παίζει Ουκρανία. Πύραυλοι, βόμβες, καταστροφές, νεκροί, νεκροί, νεκροί. Κι ανάμεσά τους άνθρωποι πανικόβλητοι που προσπαθούν να δραπετεύσουν από την κόλαση. Γυναίκες με παιδιά στην αγκαλιά, κι άλλες, κι άλλες. Ο σπίκερ λέει: «Μέχρι σήμερα τρία εκατομμύρια άμαχοι έχουν εγκαταλείψει τη χώρα». Μπροστά μου ένα βιβλίο. Τίτλος: «Η έξοδος». Υπότιτλος: «Μαρτυρίες από […]

Η νέα γεωπολιτική πραγματικότητα που δημιούργησαν ο πόλεμος στην Ουκρανία και η ολική ρήξη στις σχέσεις Δύσης – Ρωσίας ανοίγει μια καινούργια θετική προοπτική για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Και αυτό πιστοποιήθηκε στη συνάντηση/γεύμα του πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη με τον τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη. Οι δύο ηγέτες κατέγραψαν ορισμένες σημαντικές συγκλίσεις, χωρίς να […]

Μια από τις παράπλευρες συνέπειες του αμερικανικού non-paper για την Ανατολική Μεσόγειο, που ο πρόεδρος Ερντογάν έσπευσε αμέσως να αναδείξει, ήταν η επαναφορά της ιδέας ενός τουρκο-ισραηλινού αγωγού ΦΑ. Η ιδέα αυτή, που εκκολάφθηκε το 2012-2013 μεταξύ άλλων από τον πρώην πρέσβη των ΗΠΑ στο Αζερμπαϊτζάν κ. Matthew Bryza και υποστηρίχθηκε από την ηγεσία του […]

Το παρόν αυτό γράφεται πέντε μέρες πριν τη δημοσίευσή του. Σ’ έναν κόσμο που αλλάζει τόσο επιθετικά μπορεί η απόσταση να αποδειχθεί και πέντε βδομάδες (με το παλιό ημερολόγιο δημιουργίας γεγονότων μείζονος σημασίας)… Αφορμή, ένα άρθρο της της Clare Malone στους «New York Times», η οποία υποστηρίζει πως το να παρακολουθείς έναν πόλεμο το 2022 […]

Σε προηγούμενη επιφυλλίδα μου (9 Ιανουαρίου), μιλώντας για τις χρήσεις του όρου «εθνικός ποιητής» και για την υποτιθέμενη ανυπαρξία αυτού του όρου στη λογοτεχνική κριτική μας πριν από το 1859 (έτος της συγκεντρωτικής έκδοσης των σολωμικών ποιημάτων), έθετα το θέμα τού κατά πόσο μπορούμε να μιλάμε για εθνική ποίηση στα καθ’ ημάς και πριν από […]

Mικροί, παίζαμε πόλεμο. Πολύ πόλεμο, σε όλες τις δυνατές εκδοχές του και με μεγάλη γκάμα ως προς την ευρηματικότητα. Με σπαθιά, με όπλα, με στρατιωτάκια, με συναρμολογούμενα μαχητικά αεροπλάνα. Ανεξάρτητα από το τι συστήνουν οι παιδοψυχολόγοι – δεν έχω καμία επάρκεια να τους αμφισβητήσω – κρίνοντας από την προσωπική μου πείρα και μόνο, δεν πάθαμε και τίποτα. […]

Στον βάλτο του θανάτου Είμαστε άραγε μπροστά στο αναπάντεχο; Μόλις ξεκίνησε ο πόλεμος, είχα γράψει εδώ, ημερολόγιό μου: Και να νικούσαν, λέει, οι Ουκρανοί… Δεν χρειάζεται καν να νικήσουν, να αντέξουν μερικές ημέρες. Να εξευτελιστεί ο Πούτιν, μετά όλα θα είναι ευκολότερα. Πώς να αντέξουν όμως τόση φωτιά και σίδερο; Και να που αντέχουν, 20 […]

Οταν εμφανίστηκε η υγειονομική κρίση της πανδημίας μιλούσαμε για έναν αόρατο εχθρό που απειλούσε την παγκόσμια υγεία. Οι «New York Times» το αποκάλεσαν «το ακιδωτό σφαιρίδιο που κάνει τον γύρο του κόσμου». Τον Ιανουάριο του 2020 στο Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών των ΗΠΑ ανέλαβαν να δημιουργήσουν μια απεικόνιση του νέου κορωνοϊού. Αυτό που έφτιαξαν […]