Ληστές α λα Μπόνι και Κλάιντ

Ενα βίαιο γεγονός που συνέβη πριν από μισό αιώνα και καθόρισε τις ζωές δύο παιδιών

Ρίτσαρντ Φορντ
Καναδάς

Μετάφραση Θωμάς Σκάσσης
Εκδόσεις Πατάκη, 2014,
σελ. 560, τιμή 19,70 ευρώ

Το 2012, με την έκδοση αυτού του μυθιστορήματος, ο Ρίτσαρντ Φορντ, που ανήκει στους κορυφαίους αμερικανούς πεζογράφους της εποχής μας, επέστρεφε στο προσκήνιο ύστερα από έξι ολόκληρα χρόνια.

Ο «Καναδάς» είναι ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα απ’ όλες τις απόψεις, ένα έργο αυθεντικό και χορταστικό, βγαλμένο από τα (λογοτεχνικά) σωθικά της μεγάλης αμερικανικής παράδοσης του 20ού αιώνα –ένα μυθιστόρημα που θα διάβαζαν με ενδιαφέρον ο Φόκνερ, ο Χέμινγκγουεϊ, ο Στάινμπεκ.
Το 1956 η οικογένεια του μικρού Ντελ Πάρσονς –όπως και άλλες οικογένειες στρατιωτικών μετά τη λήξη του πολέμου –εγκαθίσταται στο Γκρέιτ Φολς της Μοντάνα.
Ο (αεροπόρος) πατέρας Μπεβ είναι φύσει αισιόδοξος και του αρέσουν οι απάτες. Η μητέρα Νίβα, που κατάγεται από μορφωμένους εβραίους μετανάστες, είναι φύση καλλιτεχνική και αρκετά εσωστρεφής. Οι ζωές όλων –και της Μπέρνερ, της δίδυμης αδελφής του πρωταγωνιστή –ανατρέπονται όταν το συνηθισμένο κατά τ’ άλλα αντρόγυνο αποφασίζει να ληστέψει μια τράπεζα.
Η επιλογή τους, μολονότι οι δράστες δεν ήταν άφρονες, αποδεικνύεται πολλαπλώς καταστροφική και οι συνέπειές της μακροπρόθεσμες –φανταστείτε μια ερασιτεχνική και εξαιρετικά κακότυχη εκδοχή του διαβόητου ζεύγους «Μπόνι και Κλάιντ» χωρίς τα χολιγουντιανά πασπαλίσματα αλλά απολύτως τραγική. Μετά τη σύλληψη των γονιών του ο Ντελ σώζεται από μια οικογενειακή φίλη και, περνώντας μέσα από αχανείς εκτάσεις, κατευθύνεται προς το άγνωστο, προς ένα αινιγματικό ξενοδοχείο σε μια ερειπωμένη πόλη, προς τον αδίστακτο και αινιγματικό Αρθουρ Ρέμλινγκερ, προς τον Καναδά εν τέλει, που αναδεικνύεται σε χώρα της εγκατάλειψης αλλά και της λύτρωσης.
Επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον στη ρευστή ταυτότητα του ήρωά του, ο Ρίτσαρντ Φορντ συνυφαίνει αριστοτεχνικά μια επική ιστορία ενηλικίωσης με τον ώριμο απολογισμό μιας συνείδησης που ανακαλεί τη ζωή –τη ζωή που δεν είναι ποτέ όσο «φυσιολογική» φανταζόμαστε –και ασφαλώς το παρελθόν –το παρελθόν που δεν μπορούμε να το αλλάξουμε παρά μόνο να το εξευμενίσουμε.

Χαρούκι Μουρακάμι
Ο άχρωμος Τσουκούρου Ταζάκι και τα χρόνια του προσκυνήματός του

Μετάφραση Μαρία Αργυράκη
Εκδόσεις Ψυχο­γιός, 2014,
σελ. 352, τιμή 16, 60 ευρώ

Ο «άχρωμος» πρωταγωνιστής στο νέο μυθιστόρημα του ιάπωνα συγγραφέα φθάνει κυριολεκτικά στα όρια του θανάτου όταν με συνοπτικές και αφανείς διαδικασίες η «πολύχρωμη» παρέα του αποφασίζει να τον εκδιώξει. Επειτα από 16 χρόνια, παρακινημένος από μια γυναίκα, αποφασίζει να ξεκαθαρίσει τους ανεξήγητους λογαριασμούς και να επουλώσει ένα βαθύ ψυχικό τραύμα που τον ακρωτηρίασε συναισθηματικά. Το «προσκύνημά» του είναι η δύσκολη πορεία προς την αυτογνωσία.

Stephen King
Ο κύριος Μερσέντες

Μετάφραση Εφη Τσιρώνη
Εκδόσεις Bell, 2014,
σελ. 512, τιμή 8,40 ευρώ

Σε μια χτυπημένη από την οικονομική κρίση πόλη της Αμερικής εκατοντάδες άνεργοι σχηματίζουν ουρές περιμένοντας να ανοίξει τις πύλες της μια Ημερίδα Εύρεσης Εργασίας. Ξαφνικά, από το πουθενά, εμφανίζεται ένας μοναχικός οδηγός, τους θερίζει με μια κλεμμένη Μερσέντες και ύστερα εξαφανίζεται. Ο πρώην αστυνομικός Μπιλ Χότζες αναγκάζεται να βγει από τη μίζερη απραξία του συνταξιούχου και αναλαμβάνει να εντοπίσει τον μακελάρη πριν από το επόμενο βήμα του.

Yoram Kaniuk
1948

Μετάφραση Μαρίζα Ντεκάστρο
Εκδόσεις Πόλις, 2014,
σελ. 264, τιμή 16 ευρώ

Στις αρχές του 1948 ο δεκαεπτάχρονος τότε συγγραφέας εγκαταλείπει το σχολείο για να πάρει μέρος στον πόλεμο της Ανεξαρτησίας του Ισραήλ. Εξήντα χρόνια μετά, ο μεγαλύτερος και σοφότερος εαυτός του θυμάται τι ακριβώς συνέβη –ή δεν συνέβη –τότε. Ο Γιοράμ Κανιούκ, ο οποίος πέθανε το 2013, κατορθώνει, μέσω της μνήμης και της μυθοπλασίας, να μεταμορφώσει μια μαρτυρία για τον πόλεμο σε ένα βιβλίο για την ειρήνη.

Aντρές Nέουμαν
Κατά μόνας

Μετάφραση Αχιλλέας Κυριακίδης
Εκδόσεις Opera, 2014,
σελ. 200, τιμή 15 ευρώ

Το παιδί μιλάει για το πρώτο και τελευταίο ταξίδι που έκανε με την νταλίκα του πατέρα. Ο πατέρας, που αργοπεθαίνει στο νοσοκομείο, αφήνει σε ένα μαγνητόφωνο τις υποθήκες του για να τις διαβάσει ο γιος του όταν μεγαλώσει. Η μητέρα, μόνη στο σπίτι, γράφει ένα ημερολόγιο για την προσωρινή απουσία εν όψει της οριστικής απώλειας. Τρεις εναλλασσόμενοι σπαραχτικοί μονόλογοι, ένα αφήγημα για τη φθορά και την αγάπη.

Aντρέϊ Mακίν
Η ζωή ενός άγνωστου άνδρα

Μετάφραση Αγγελική Σιγούρου
Εκδόσεις Καστανιώτη, 2014,
σελ. 248, τιμή 16 ευρώ

Ο Σούτοφ, συγγραφέας και πρώην αντικομφορμιστής, αναχωρεί για την Αγία Πετρούπολη με σκοπό να ανακτήσει τον ενθουσιασμό των νεανικών ιδανικών και κυρίως να ξαναβρεί τη γυναίκα που αγαπούσε τριάντα χρόνια πριν. Εκεί, αγανακτισμένος και κατάπληκτος, προσπαθεί να κατανοήσει την οδυνηρή ανάδυση της «νέας Ρωσίας» μέσα από τη γνωριμία του με έναν άγνωστο άνδρα και τις αφηγήσεις του. Μια λογοτεχνική κατάδυση στο πεπρωμένο μιας χώρας.

Kαρίν Tουίλ
Με ξένη ταυτότητα

Μετάφραση Σοφία Διονυσοπούλου
Εκδόσεις Καπόν, 2014,
σελ. 368, τιμή 19,80 ευρώ

Η επιτυχία του δικηγόρου Σαμ Ταχάρ στη Νέα Υόρκη στηρίζεται στην ταυτότητα ενός άλλου, του Σαμουήλ Μπαρόν, ενός γαλλοεβραίου φίλου από τα παλιά που φυτοζωεί σε ένα υποβαθμισμένο προάστιο του Παρισιού. Στο φοβερό μυθιστόρημα της Καρίν Τουίλ ένα ερωτικό τρίγωνο –η άλλη πλευρά του είναι η Νίνα, το μήλον της έριδος για τους δύο άνδρες παλαιότερα –αναδεικνύει τις πολλές, σκληρές όψεις της ανθρώπινης αδυναμίας και μικροψυχίας.

Οι προτάσεις του Οlivier Descotes

Από τα γαλλικά δοκίμια που δημοσιεύθηκαν πρόσφατα στην Ελλάδα συγκρατώ την ενίοτε μεροληπτική αλλά πάντα εποικοδομητική προσωπική μαρτυρία του Claude Mollard – δεξί χέρι του Jack Lang – «H πέμπτη εξουσία. Το Γαλλικό παράδειγμα: Η πολιτισμική πολιτική από τον Malraux στον Lang» (Αγρα, 2014), που περιγράφει με εύγλωττο τρόπο τι εστί πολιτιστική πολιτική και ποια είναι η συνταγή της επιτυχίας της. Συγκρατώ επίσης το «Η κοινωνία των ίσων» του Pierre Rosanvallon (Πόλις, 2014), που πραγματεύεται το ζήτημα της δημοκρατίας και την επείγουσα ανάγκη να ανοικοδομηθεί ένας κοινός κόσμος που θα επικεντρώνεται στην ισότητα. Στο θέατρο η νέα μετάφραση του έργου «Το ατλαζένιο γοβάκι» (Αγρα, 2014) του Paul Claudel από τον Στρατή Πασχάλη αποτελεί κατόρθωμα στη μεταφορά αυτού του μεγάλου λυρικο-ποιητικού έργου. Στην πρόζα, το μυθιστόρημα του Laurent Mauvignier, «Αυτό που εγώ ονομάζω λήθη» (Αγρα, 2014), σε μετάφραση Σπύρου Γιανναρά που βασίζεται σε ένα περιστατικό (ο ξυλοδαρμός ενός κλέφτη μπίρας), είναι μια συγκλονιστική αφήγηση που ξορκίζει τον θάνατο, στην οποία ο αφηγητής απευθύνεται στον αδελφό του θύματος –έργο που ενέπνευσε ακόμη και τον χορογράφο Angelin Preljocaj. Το δωδέκατο μυθιστόρημα του Andreï Makine, «H ζωή ενός άγνωστου άντρα» (Καστανιώτης, 2014), μας οδηγεί στην καρδιά του αποκλεισμού του Λένινγκραντ, μέσα από τη σκιαγραφία χαρακτηριστικών σοβιετικών προσωπικοτήτων, μεταξύ φόβου και τρόμου, που μας παρακινούν να συλλογιστούμε, σήμερα περισσότερο από ποτέ.

O κ. Olivier Descotes είναι σύμβουλος Συνεργασίας και Μορφωτικής Δράσης της πρεσβείας της Γαλλίας στην Ελλάδα, διευθυντής του Γαλλικού Ινστιτούτου Ελλάδος.


Το «1984» για τη γενιά του Διαδικτύου

Το μυθιστόρημα του Ντέιβ Εγκερς επαινέθηκε για τη διεισδυτικότητά του στη σύγχρονη πραγματικότητα και μεταφράζεται σε 22 γλώσσες

Dave Eggers
Ο Κύκλος

Μετάφραση Ιλάειρα Διονυσο­πούλου
Εκδόσεις Κέδρος, 2014,
σελ. 536, τιμή 18,80 ευρώ

Στην αρχή όλα φαντάζουν ευοίωνα και ιδανικά για την ιδεαλίστρια και φιλόδοξη Μέι Χόλαντ, την κοπέλα που πρωταγωνιστεί σε αυτό το συναρπαστικό μυθιστόρημα του 44χρονου Ντέιβ Εγκερς, το οποίο κυκλοφόρησε το 2013, επαινέθηκε από την κριτική για τη διεισδυτικότητά του στη σύγχρονη πραγματικότητα και μεταφράζεται ήδη σε 22 γλώσσες.

Ο αμερικανός συγγραφέας, γνωστός για τον ακτιβισμό και την ανεξάρτητη εκδοτική του δραστηριότητα, έγραψε ένα μυθιστόρημα που αρχίζει μεν ως καυστική σάτιρα για την εποχή του Διαδικτύου αλλά γρήγορα μετεξελίσσεται σε μια λογοτεχνική δυστοπία για τις συνέπειές του –χαρακτηρίστηκε «ένα «1984» για τη γενιά του Διαδικτύου» –με τους καταιγιστικούς και αγωνιώδεις ρυθμούς ενός θρίλερ.
Η Μέι Χόλαντ προσλαμβάνεται στον «Κύκλο», την ισχυρότερη διαδικτυακή εταιρεία στον πλανήτη με αυξανόμενη μάλιστα επιρροή, και έχει κάθε λόγο να πιστεύει ότι έχει αρπάξει απ’ τα μαλλιά τη μεγαλύτερη ευκαιρία της ζωής της. Ο «Κύκλος», ο οποίος εδρεύει στην Καλιφόρνια, έχει καταφέρει να ενοποιήσει τα προσωπικά μέιλ των χρηστών του, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης –σαν το Facebook ή το Twitter-, τις τραπεζικές συναλλαγές αλλά και τις αγορές σε ένα δικό του παγκόσμιο σύστημα το οποίο παρέχει μόνο μια διαδικτυακή ταυτότητα.
Η ηρωίδα, η οποία ως υποκείμενο λαμβάνει στα χέρια του συγγραφέα τα χαρακτηριστικά ενός νέου πολιτισμικού παραδείγματος, θαμπώνεται από τις υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις της εταιρείας, παρασύρεται από τη ζωντάνια και το δημιουργικό κλίμα που επικρατεί εκεί, διασκεδάζει με τα πάρτι, τις συναυλίες και τα αθλητικά δρώμενα, χαζεύει ακόμη και τα ενυδρεία με τα σπάνια πλάσματα που κοσμούν τους χώρους εργασίας.
Η Μέι Χόλαντ αρχίζει να πείθεται ότι η ζωή της πριν από τον «Κύκλο» ήταν κάπως ανούσια αλλά τα πράγματα ανατρέπονται –και εκτρέπονται δραματικά προς το χειρότερο –όταν συναντιέται με έναν παράξενο συνάδελφό της. Κάπου εκεί αρχίζουν και τα αμείλικτα ερωτήματα για τους αναγνώστες που ξεκινούν από την απώλεια της ιδιωτικότητας και τον κατακερματισμό του εαυτού για να καταλήξουν στην αλλοίωση της δημοκρατίας.
Tόμας Πίντσον
Υπεραιχ­μή

Μετάφραση Γιώργος Κυριαζής
Εκδόσεις Ψυχογιός, 2014,
σελ. 568, τιμή 18,80 ευρώ

Το πλέον πρόσφατο μυθιστόρημα (Bleeding Edge, 2014) του μεγάλου αμερικανού συγγραφέα διαδραματίζεται στη Νέα Υόρκη, στο μεσοδιάστημα ανάμεσα στην κατάρρευση των μετοχών των εταιρειών πληροφορικής και στη σημαδιακή 11η Σεπτεμβρίου του 2001. Η Μαξίν Τάρνοου, εργαζόμενη μάνα και ιδιοκτήτρια ενός μικρού γραφείου ερευνών στο Ανω Δυτικό Μανχάταν, καταδιώκει μικροαπατεώνες με τον δικό της ηθικό κώδικα. Οταν όμως εμπλακεί για τα καλά στις «δουλειές» ενός δισεκατομμυριούχου διευθύνοντος συμβούλου αρχίζουν γύρω της τα μυστηριώδη εγκλήματα.

James Salter
Αυτό είν’ όλο

Μετάφραση Αθηνά Δημητριάδου
Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2014,
σελ. 392, τιμή 16 ευρώ

Ο 89χρονος Τζέιμς Σόλτερ δεν είναι ιδιαιτέρως γνωστός στην Ελλάδα. Είναι όμως ένας συγγραφέας που θαυμάζουν οι πλέον εξέχοντες συνάδελφοί του για την απαράμιλλη ποιότητα των προτάσεών του και την απλότητα του λυρισμού του. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο αξιωματικός του ναυτικού Φίλιπ Μπόουμαν επιστρέφει στην Αμερική και βρίσκει δουλειά ως επιμελητής βιβλίων. Εκείνο, ωστόσο, που του διαφεύγει είναι ο έρωτας. Μια γυναίκα, όμως, του υποδεικνύει έναν δρόμο πρωτόγνωρο, σαγηνευτικό.

Tζόϊς Kάρολ Oουτς
Αδελφή μου, αγάπη μου

Μετάφραση Αύγουστος Κορτώ
Εκδό­σεις Καστα­νιώτη, 2014,
σελ. 816, τιμή 20,23 ευρώ

Βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα που συγκλόνισαν την αμερικανική κοινή γνώμη, το μυθιστόρημα (2009) της πολυγραφότατης συγγραφέως επικεντρώνεται στην τραγωδία μιας οικογένειας. Η διχόνοια και η νοσηρή δημοσιότητα ενσκήπτουν για τα καλά όταν η εξάχρονη Μπλις Ράμπαϊκ, ανερχόμενο αστέρι του καλλιτεχνικού πατινάζ, εντοπίζεται νεκρή στο πολυτελές σπίτι του πατέρα της. Αφηγητής είναι ο βασανισμένος Σκάιλερ, ο έφηβος αδελφός της Μπλις, μια παράπλευρη απώλεια του δράματος, ο οποίος αποκαλύπτει, μικρά και μεγάλα, εγκλήματα.

Ρίτσαρντ Πάουερς
Ο ποτα­μός της μνήμης

Μετάφραση Μιχάλης Μακρό­πουλος
Εκδόσεις Εστία, 2014, σελ. 580, τιμή 25 ευρώ

Μια χαρτογράφηση της ανθρώπινης συνείδησης. Επειτα από ένα αυτοκινητικό δυστύχημα ο Μαρκ πιστεύει –επειδή πάσχει από το «σύνδρομο Κάπγκρας» –ότι η γυναίκα που τον φροντίζει δεν είναι η Κάριν, η αδελφή του, αλλά μια σωσίας της. Η τελευταία απευθύνεται στον Τζέραλντ Βέμπερ, διάσημο νευρολόγο και επιτυχημένο συγγραφέα βιβλίων εκλαϊκευμένης επιστήμης, ο οποίος καλείται να αντιμετωπίσει μια πραγματικά σπάνια περίπτωση. Το μυθιστόρημα (The Echo Maker) απέσπασε το 2006 το Εθνικό Βραβείο Βιβλίου των ΗΠΑ.

Rachel Kushner
Τα φλο­γο­βόλα

Μετάφραση Γιώργος – Ικαρος Μπαμπασά­κης
Εκδό­σεις Ικαρος, 2014,
σελ. 560, τιμή 17,50 ευρώ

Η Ρίνο, η νεαρή ηρωίδα της Ρέιτσελ Κούσνερ σε αυτό το περιπετειώδες, πυρετικό μυθιστόρημα, διψάει για ζωή, έρωτα και εμπειρίες: είτε με μοτοσικλέτες είτε με βόμβες μολότοφ, είτε σε αίθουσες της καλλιτεχνικής πρωτοπορίας στη Νέα Υόρκη είτε στα οδοφράγματα των εξεγερμένων δρόμων της Ρώμης. Η συγγραφέας μάς ταξιδεύει στην Αμερική και στην Ιταλία της δεκαετίας του 1970, στέκεται όμως και σε γεγονότα καθοριστικά για τη φυσιογνωμία του κόσμου όπως τον ξέρουμε σήμερα.

Πο προτάσεις της Ευαγγελίας Ανδριτσάνου


Ενα εφετινό βιβλίο μου αποκάλυψε νέους τόπους, νέους τρόπους να υπάρχεις, να σκέφτεσαι, να γράφεις. Μιλώ για τη Ρετροσπεκτίβα, το πρόσφατο μυθιστόρημα του ισραηλινού συγγραφέα Αβραάμ Γεοσούα (Πόλις, 2014) σε πολύ καλή μετάφραση της Μάγκυ Κοέν, ένα πολυεπίπεδο έργο που δεν εξαντλείται στην πρώτη ανάγνωση. Ενα τιμητικό φεστιβάλ για τις νεανικές ταινίες του που πραγματοποιείται στην πατρίδα του Δον Κιχώτη, την Ισπανία, οδηγεί τον ισραηλινό σκηνοθέτη Γιαΐρ Μόζες σε μια αναδρομή και επανεξέταση της ζωής του και της τέχνης του. Θαύμασα την ικανότητα του Γεοσούα να ανοίγει μπροστά μας αλλεπάλληλους κόσμους και να τους συνθέτει. Ο Γιαΐρ Μόζες αυτοαναλύεται συνεχώς, εξαντλητικά. Είναι όμως κάτι πολύ περισσότερο από μια ψυχογραφία, γιατί ο συγγραφέας παρατηρεί τον ήρωά του πάντα σε σχέση με το πλαίσιο που τον περιβάλλει: τους συνεργάτες του, τις σχέσεις του, την οικογένεια, τη διαιρεμένη χώρα του, την εβραϊκότητα, την τέχνη. Η αποτύπωση μάλιστα της σχέσης του Μόζες με την τέχνη έχει κάτι που το βρήκα μοναδικό: είναι απόλυτα απαλλαγμένη από κάθε εξιδανίκευση. Αγνές προθέσεις, φιλοδοξίες, υλικοί περιορισμοί, συγκρούσεις, μικροπρέπειες και καιροσκοπισμοί, όλα συμπλέκονται στη δημιουργία των ταινιών του. Ωστόσο αυτό δεν τον κάνει λιγότερο καλλιτέχνη. Απόδειξη ότι προσβλέπει πάντα σε μια χίμαιρα, σαν άλλος Δον Κιχώτης.

Η κυρία Ευαγγελία Ανδριτσάνου είναι συγγραφέας, ψυχοθεραπεύτρια.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ