Στην «Κόλαση» του Νταν Μπράουν

Κλειδί αποτελεί ο διάσημος πίνακας του Σάντρο Μποτιτσέλι «Ο χάρτης της Κόλασης» (βρίσκεται στην Πινακοθήκη του Βερολίνου) και η τοιχογραφία του Τζιόρτζιο Βαζάρι «Η μάχη του Μαρτσιάνο» που βρίσκεται στο περίφημο Παλάτσο Βέκιο, στην αίθουσα των Πεντακοσίων, στη Φλωρεντία.

Οι ήρωες του Νταν Μπράουν είναι: ο ειδικός στα σύμβολα, καθηγητής στο Χάρβαρντ, Ρόμπερτ Λάνγκτον, λίγο αφελής, περίεργος αλλά άφοβος τελικά. Μια κοπέλα ιδιαίτερης ευφυΐας που θα τον συνοδεύσει σε όλη την περιπέτειά του, η Σιένα, και ένας τρελός επιστήμονας. Η ιστορία έχει ως εξής: Ο Μπέρτραντ Ζόμπριστ, γενετιστής επιστήμονας, επισκέπτεται τον κοσμήτορα, αρχηγό μιας οργάνωσης που έχει την έδρα της πάνω σε ένα πλήρως τεχνολογικά εξοπλισμένο γιοτ, και του ζητεί να του εξασφαλίσει ασφαλές καταφύγιο για να αναπτύξει μια απόρρητη ιατρική τεχνική.

Το καταφύγιο το ζητεί γιατί ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει βάλει στο στόχαστρό του τον παρανοϊκό Ζόμπριστ, υποπτευόμενος ότι κάτι κακό σχεδιάζει για την ανθρωπότητα. Ο κοσμήτορας και η εταιρεία εκτελούν εντολές χωρίς ποτέ να ρωτούν το γιατί. Ετσι αναλαμβάνουν να προστατέψουν τον Ζόμπριστ.

Το μυθιστόρημα αρχίζει από το τέλος: ο Ζόμπριστ αυτοκτονεί πέφτοντας από ένα ψηλό καμπαναριό και ο Ρόμπερτ Λάνγκτον βρίσκεται τραυματισμένος από πυροβόλο όπλο σε ένα νοσοκομείο της Φλωρεντίας. Η διάγνωση είναι αμνησία, κάτι που δεν διευκολύνει το ιατρικό προσωπικό και τον ίδιο να διερευνήσει το πώς και το γιατί του τραυματισμού του. Κάποιος θα προσπαθήσει να τον δολοφονήσει μέσα στο νοσοκομείο και η γιατρός που τον επιτηρεί, η Σιένα, αναλαμβάνει να τον σώσει. Από εκεί και πέρα αρχίζει ένα ιλιγγιώδες κυνηγητό, όπου όμως ο Νταν Μπράουν δεν δίνει στοιχεία «γιατί» και «ποιοι» έβαλαν στο μάτι έναν άκακο καθηγητή, ειδικό στα σύμβολα και στη Μεσαιωνική Ιστορία. Ο Ζόμπριστ προτού πεθάνει είχε αφήσει πίσω του ένα τρομερό μυστικό, που όταν «απελευθερωνόταν» θα οδηγούσε στην καταστροφή ενός μεγάλου τμήματος του κόσμου, φυσικά «για το καλό του».

Ο ίδιος είναι στέλεχος μιας «μετα-ανθρωπιστικής» οργάνωσης που στη βάση της ξεπερασμένης επιστημονικής θεωρίας του Μάλθους αναζητεί μέσω της Γενετικής τρόπους μείωσης του πληθυσμού της Γης. Ο Λάνγκτον από ένα σημείο και μετά, όταν αντιλαμβάνεται μέσες – άκρες ότι από τα χέρια του και κυρίως από το μυαλό του εξαρτάται η μακροημέρευση της ανθρωπότητας, θα προσπαθήσει να εξιχνιάσει το μυστήριο, αξιοποιώντας τις πλούσιες γνώσεις του.

Το κλειδί στην ιστορία βρίσκεται σε ορισμένους στίχους από την «Κόλαση» του Δάντη, αλλά κυρίως σε δύο πίνακες, όπως ήδη αναφέραμε. Ο πρώτος πίνακας «Ο χάρτης της Κόλασης» παρουσιάζει τα εννέα επίπεδα της Κόλασης και οδηγεί μέσα από μια περίεργη συμβουλή «cerce trova» (ψάξε και βρες) στον πίνακα του Βαζάρι «Η μάχη του Μαρτσιάνο». Από εκεί ο Λάνγκτον θα οδηγηθεί σε έναν άλλον πίνακα του Γκιμπέρτι, ένα πολύπτυχο με τίτλο «Πύλες του Παραδείσου», δέκα τετράγωνα πλαίσια που παρουσιάζουν διαδοχικά σκηνές από την Παλαιά Διαθήκη. Το έργο βρίσκεται στο Βαπτιστήριο, ένα από τα τρία κτίρια του Duomo, του καθεδρικού ναού της Φλωρεντίας. Η επόμενη στάση είναι στη Βενετία και μετά στην Κωνσταντινούπολη.

Το μυθιστόρημα του Νταν Μπράουν βρίθει πληροφοριών και δεδομένων, είναι, όπως χαρακτηριστικά γράφτηκε, σαν ένα σερφάρισμα στο Διαδίκτυο. Ο κριτικός Michael Cook σχολιάζει αρνητικά ότι το κείμενο βρίθει αναφορών σε πασίγνωστα brands: ρούχα Harris Tweed, NetJet, μια ιδιωτική εταιρεία, Grand Hotel Baglioni, στη Φλωρεντία, τα τρένα Frecciargento, το πολυτελές γιοτ Dubois SR52 Blackbird, i-Pad κ.ά. Ο αναγνώστης δεν θα βαρεθεί να αναγνωρίζει ονόματα που σηματοδοτούν τον σημερινό κόσμο και να του κάνουν το στόρι πιο οικείο.

Παράλληλα, ο Νταν Μπράουν χρησιμοποιεί την παραδοσιακή του συνταγή, όλα τα κλισέ, αυτά που αγαπούν να διαβάζουν οι επιβάτες των αεροπορικών ταξιδιών ή οι νωχελικά λουόμενοι στις παραλίες όλου του κόσμου. Μπορεί και στο «Inferno» τίποτε να μην είναι προβλέψιμο, αλλά αυτό ακριβώς καθιστά προβλέψιμη αυτή την ιστορία. Ξέρεις ότι ο συγγραφέας θα τα ανατρέψει όλα, μέσα από πολύπλοκους συνειρμούς και εξηγήσεις –που φυσικά δεν στέκουν ούτε επιστημονικά ούτε λογικά –αλλά υπηρετούν τη λογική του παγκόσμιου μπεστ σέλερ.